17/11 Koude maakt niet ziek

Met het dalen van de temperaturen verschijnen mutsen, sjaals en handschoenen weer in het straatbeeld. Maar worden we ook minder snel ziek als we hoofd, hals en handen bedekken? En hoe bestrijden we de kou het best?


Je wordt niet verkouden door de kou
Koude en verkoudheid hebben volgens de dokters niets met elkaar te maken. “Je wordt ziek door het uitwisselen van bacteriën, niet van de kou.” In de winter worden we sneller verkouden omdat we dan meer binnen zitten, in veelal onverluchte, verwarmde ruimtes waar bacteriën en virussen makkelijker kunnen ‘rondreizen’. Door het neus-, keel- en oorgebied te bedekken, wordt het risico op een virale infectie verminderd. Zeker als je weerstand laag is - door andere ziektes, medicatie, slechte fysieke conditie of een onevenwichtig voedingspatroon - doe je er goed aan het gebied rond de neus, mond en keel goed te bedekken.

Kans dat je vingers bevriezen klein
Koude op zich kan weinig kwaad, maar wie onbeschermd in de kou blijft staan, zal op den duur pijn krijgen. De uitstekende lichaamsdelen - oren, vingers en tenen - koelen het snelst af. De kans dat je vingers in België tijdens het fietsen bevriezen, is echter heel klein, aldus huisarts Tony Swinnen. Gaan je vingers, oren en andere uitstekende lichaamsdelen tintelen, dan heb je te maken met onderkoeling. “Onderkoelingsverschijnselen treden op als je lichaamstemperatuur onder de 34 graden Celcius zakt. Het lichaam probeert dan de vitale lichaamsfuncties - zoals hart en longen - te beschermen door minder bloed naar de uitstekende (minder essentiële) lichaamsdelen te laten stromen.” Een ander verschijnsel bij extreme koude is het rillen. Zo wil het lichaam door beweging toch enige warmte aanmaken. Bij blijvende onderkoeling kunnen vrieswonden (frost bite) voorkomen, die zelfs tot amputatie kunnen leiden. Bij heel extreme onderkoeling kan je het bewustzijn verliezen, omdat het lichaam dan in een slaapstand gaat om zo weinig mogelijk energie te verbruiken.

Pas op als je nat wordt
“Bescherm vooral je hoofd goed tegen de kou”, adviseert dokter Swinnen. “Via je hoofd en voeten gaat immers de meeste warmte verloren.” Mutsen en handschoenen van wol zijn volgens Swinnen uitstekend om je te verwarmen. Swinnen waarschuwt wel voor koude in combinatie met vocht. Regen zorgt er immers voor dat je nog sneller afkoelt. “Als je door een regenbui verrast wordt, moet je je zo snel mogelijk afdrogen of droge kleren aantrekken. Ook in de miezerregen stilstaan, is trouwens erg ongezond: het lichaam kan zich niet extra opwarmen omdat je niet beweegt, terwijl het wel extra afkoelt door het vocht.”

Kinderen moet je goed induffelen
Kinderen moeten in de winter goed ingeduffeld worden, omdat hun lichaam sneller afkoelt dan dat van een volwassene. “Het lichaamsoppervlak van kinderen is dubbel zo groot in verhouding tot hun gewicht”, legt Swinnen uit. “Bij baby’s neemt het hoofd zelfs een derde van het lichaamsoppervlak in. De warmte ontsnapt dus nog sneller.” Daarnaast hebben kinderen minder lichaamsvet, waardoor de warmte minder goed bewaard blijft. Wanneer kinderen geen kleren aan hebben, zijn ze nog gevoeliger voor warmteverlies. Een goed verwarmde badkamer in de winter is erg belangrijk.

Ook ouderen zijn vatbaarder voor kou“Ook ouderen zijn vatbaarder voor de kou. De opening en sluiting van de bloedvaten, die zorgen voor warmteregulatie, werkt bij ouderen minder goed.” Ze hebben ook meer kans op aderverkalking, wat zorgt voor een slechtere bloedsomloop. “Dus bij koude temperaturen zullen de uitstekende lichaamsdelen minder goed bereikt worden.” Altijd binnen blijven in de winter is volgens Swinnen echter geen optie. “Dagelijks een kwartiertje in de buitenlucht actief zijn, is goed voor de spieren, botten en de organen. Vergelijk het met een elleboog in het gips: na drie weken zonder beweging zijn de spieren dun geworden.”
GVA 17/11/2008