Hoe bloter hoe vrijer: emancipatie anno 2008


Veertig jaar na de seksuele bevrijding van mei '68 wringen vrouwen zich opnieuw in een keurslijf. Uniforme lichamen van haarloze, gefotoshopte aliens is het nieuwe schoonheidsideaal waar vrouwen zich aan spiegelen.


Morgen vindt voor de 37ste keer de nationale vrouwendag plaats. Ditmaal worden de tenten opgeslagen op de Lamot-site in Mechelen. Het Vrouwen Overleg Komitee (VOK) koos voor het vrouwelijk lichaam en seksualiteitsbeleving als centraal thema. Veertig jaar na mei '68 en de seksuele bevrijding maken we een balans op met de jonge generatie feministes van het VOK, Sofie De Graeve (35) en Eveline Cortier (27). Het persoonlijke blijft dus politiek, ook anno 2008.


Waarom de vrouwendag wijden aan dit thema van seksualiteit en het lichaam?

De Graeve: 'Het schoonheidsideaal van vandaag is steeds dwingender en is nog nooit zo sterk aanwezig geweest. Heel wat vrouwen en meisjes voelen zich niet zo goed in hun vel. Net zoals zoveel dingen in de maatschappij is ook het schoonheidsideaal sterk geseksualiseerd. Vooral de boodschap die bij die seksualisering wordt gegeven, namelijk dat vrouwen en meisjes beschikbare en gewillige wezens zijn in functie van de man, is dermate storend. Het lijkt er dus op dat er niet zo bijster veel veranderd is ten opzichte van de jaren zestig. Dezelfde stereotypen leven nog op het vlak van seksualiteit en beeldvorming.'

'Bovendien zijn we dit jaar veertig jaar na mei '68. Het ideale moment om een actuele feministische visie te zoeken op het lichaam en de seksualiteitsbeleving van vrouwen. Vanuit het motto van de vrouwenbeweging dat het persoonlijke politiek is, past het lichaam en seksualiteitsbeleving helemaal op de vrouwendag.'


Waarin verschilt de seksualiteitsbeleving in de jaren zestig van die van vandaag?

Cortier: 'In de jaren zestig had je een beweging die opkwam tegen een katholieke christelijke moraal die erg dwingend was en een schaamte legde op de seksualiteit. Volgens de toen heersende moraal was het huwelijk de enige toegelaten plek om seksueel actief te zijn. Daar kwam terecht reactie op van de vrouwenbeweging. Dat kon ook maar door de komst van anticonceptiva, die het voortaan mogelijk maakten om seks te hebben zonder schrik zwanger te geraken. In het kielzog daarvan ontstond een hele beweging die voor een vrijere seksualiteitsbeleving pleitte, het schaamtegevoel en taboe op seks wou opheffen en de nadruk legde op het beleven van plezier aan seks en aan je eigen lichaam. Vandaag is seks alomaanwezig in de maatschappij, op televisie... De idee bestaat dat we er zijn, maar het is eigenlijk de markt die seksualiteit overgenomen heeft. Het resultaat is dat we erg stereotype beelden te zien krijgen.'


Om welke stereotype beelden gaat het dan?

De Graeve: 'Uniforme lichamen, haarloos, mager en gefotoshopt. Het zijn eigenlijk geen reële lichamen meer die we vandaag te zien krijgen. Het dwingende schoonheidsideaal is geen bestaande vrouw. Terwijl het vroeger het mooiste meisje van de klas was, is het vandaag een gefotoshopt, ideaal fotomodel. Een alien eigenlijk. Bovendien geeft men de vrouwen de indruk dat het hun individuele verantwoordelijkheid is om er goed uit te zien. Het idee dat je je geluk kunt kopen en dat er voor alles wel een product of een plastische ingreep bestaat: “Kruip eens onder het mes en alles zal weer oké zijn., Eigenlijk bestaat er nu een nieuw keurslijf dat ons opgelegd wordt door de massamedia en beeldcultuur.'


Iedereen weet toch dat het om gemanipuleerde beelden gaat die de werkelijkheid niet weergeven?

De Graeve: 'De Nederlandse Liesbeth Woerdman berekende dat jonge meisjes op de leeftijd van 17 jaar 250.000 beelden hebben gezien die aan schoonheid gerelateerd zijn. Dan is het nogal naïef te denken dat we er ongevoelig voor zijn. We zijn er meer vatbaar voor dan we denken.'


Ook de MTV-cultuur gaat niet vrijuit.

De Graeve: 'Nederlandse wetenschappers onderzochten het effect van videoclips waarin je de seksualisering ziet met vrouwen als kronkelende, geile stoeipoezen aan de voeten van dominante mannen. Het blijkt dat dit wel degelijk invloed heeft en dat zowel jongens als meisjes gemakkelijker seksistische en conservatieve patronen gaan ontwikkelen onmiddellijk na het zien van die clips. Ook op het forum van een vereniging als Jeugd en Seksualiteit blijkt dat er meisjes zijn die denken dat het er in hun seksualiteitsbeleving enkel op aankomt om jongens te plezieren. Meisjes zijn ook heel erg bezig met hoe ze er uitzien maar tegelijkertijd hebben ze een heel vertekend beeld van hun lichaam.'


Hoe zien meisjes en jonge vrouwen hun lichaam dan?

De Graeve: 'We horen van gynaecologen dat er meisjes zijn die denken dat er iets is mis is met hun schaamlippen. En als gevraagd wordt hoe ze daarbij komen, blijkt dat hun vriendje dat zegt. Wat is dan het referentiekader van dat vriendje? Dat blijkt dan porno te zijn. Dus enerzijds is de kennis van de jeugd wel veel groter vandaag, maar anderzijds weten ze nog nauwelijks hoe normale geslachtsdelen er uitzien en dat daar een hele diversiteit bestaat.'

Cortier: 'Kennis over je eigen lichaam was ook een van de claims van de tweede feministische golf. Vrouwen gingen met een spiegeltje hun eigen geslachtsorganen bestuderen of gingen na hoe men tot een orgasme kon komen. Met de alomtegenwoordigheid van welbepaalde beelden over seksualiteit en vrouw-zijn krijg je niet meer de ruimte om als vrouw je eigen lichaam op een creatieve manier te ontdekken.'


Vrouwen leven in de illusie dat ze vrij zijn, met andere woorden?

De Graeve: 'Er is iets pervers gaande, namelijk dat het gekoppeld wordt aan vrouwenemancipatie. Hoe bloter, hoe geëmancipeerder, bij wijze van spreken. De vrouw die de natte droom is van de man, wordt voorgesteld als toppunt van emancipatie. De Amerikaanse Ariel Levy spreekt in dit verband van een bimbocultuur waarin vrouwen zichzelf tot lustobject maken en dit zien als het toppunt van emancipatie.'

Cortier: 'Het VOK is trouwens niet de enige die dat zegt. Zo voert de Vereniging van Vlaamse Seksuologen ook campagne tegen de pornoficatie en oversekualisering van de samenleving en de beeldindustrie.'


Is de tijdgeest vrouwonvriendelijk?

De Graeve: 'Het klimaat is duidelijk veranderd vergeleken met mei '68. Zoiets als paaldansen op school passeert zomaar. Er is geen haan die ernaar kraait. Daarrond willen we een zekere bewustwording ontwikkelen. We zeggen zeker niet “dit of dat mag niet. Maar noem het dan alstublieft geen emancipatie,. Paaldansen als ultiem bewijs van emancipatie. Alstublieft!'


Is schoonheid dan taboe?

De Graeve: 'We willen zeker niet zeggen dat mensen niets mogen doen aan hun uiterlijk. Integendeel, verwen jezelf, beleef plezier aan je lichaam, maar doe het voor jezelf. Maar er scheelt wat met het schoonheidsideaal van vandaag. Vroeger was dat het mooiste meisje van de klas. Vandaag is dat de gefotoshopte perfecte vrouw.'

Cortier: 'Bovendien komt de keuzevrijheid, essentiële voorwaarde voor emancipatie, danig in het gedrang vandaag. De druk wordt immens groot. Zelfs als bewuste vrouw kun je je niet meer onttrekken aan bijvoorbeeld de hele wax-hype. Je begint je ongemakkelijk te voelen als al je vriendinnen wel een gewaxte vagina hebben.'


Hoe zit het met de mannen en jongens?

De Graeve: 'Ook zij zijn een prooi. Er bestaat ook een markt voor mannen. Een wasbordbuik of onthaarde torso, daar ontsnappen de mannen niet meer aan. Zij krijgen ook een bombardement aan beelden over zich heen over wat de man zou moeten zijn, op een zeer stereotype manier, prestatiegericht, initiatiefnemend, gericht op de bevrediging van de vrouw, de hetero, macho man met de perfecte borstkas.'

www.vrouwendag.be


Blog DS, 10-11-2008 (Meryem Kanmaz)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB