Orgasme door kreeft, lifter is al jaren dood, vrouw castreert overspelige man. 'Dat is het soort verhalen dat jongeren elkaar vandaag vertellen', zegt Stefaan Top, professor volkskunde aan de KU Leuven.

De voorbije vier jaar verzamelde hij in middelbare scholen over heel Vlaanderen 450 sagen en geruchten, beter bekend als urban myths.

'Oude sagen draaien om heksen en duivels', zegt professor Top. 'De sagen die jongeren elkaar nu vertellen gaan over moderne angsten en gevaren: hiv, ontvoeringen, pedofielen, alcoholcontroles, inbrekers, internetgevaar of besmet voedsel. Je kunt het zo gek niet bedenken.' Hier alvast een selectie uit de beste verhalen. (Katrijn Serneels)

De jongen zonder aansteker
Een vrouw vertelde eens op tv dat ze iets verschrikkelijks had meegemaakt. Toen ze op een avond op een steenweg aan het rijden was, zag ze een lifter staan. Laten we die jongen maar eens helpen, dacht ze. De jongen droeg een jeans en een zwarte jack. Hij stapte in en vroeg na een paar minuutjes rijden of ze misschien een aansteker voor hem had. Ze reikte hem er een aan, nog altijd met haar blik op de baan gericht. Waarom neemt hij nu mijn aansteker niet aan, dacht ze. Ze keek opzij en zag dat de jongen weg was. Later bleek dat op die plek twee jaar geleden een jongen met dezelfde kleren was overreden, en dat dit voorval bij nog drie andere mensen was gebeurd.

Professor Top: "Omvergereden worden, ontvoerd worden, pedofielen... Daar zijn jongeren vandaag bang voor. Het zijn ook gevaren die hen echt bedreigen. Hoeveel jongeren zijn er al niet verongelukt? Of denk maar aan Annick Van Uytsel, die verdwenen is. In de verhalen over ontvoering vind je nog maar weinig dingen terug die aan archetypische verhalen als Roodkapje en de wolf doen denken. Het gevaar bevindt zich niet altijd in het donkere bos.

Tenzij dat bos de Ardennen is, waar je met de jeugdgroep op kamp bent en er een pedofiel in de bossen zit. Of als je met je auto stilvalt op een weg door een bos, dan komt de man met de haak. Maar het gevaar kan evengoed opduiken op een steenweg waar de geest van een overleden lifter staat. Of in de stad.

"Jongeren uit Schoten vertellen over wat er gebeurd is in Antwerpen, die van Roeselare vertellen hetzelfde, maar dat speelt zich dan in Gent af. Bij de sagen van vroeger gebeurde het om de hoek van de straat of op het dorpsplein. Jongeren kiezen plekken die het verhaal voor hen zo dichtbij, zo echt mogelijk maken. Urban myths is een benaming die niet helemaal klopt. Jongeren die in de stad wonen vertellen dezelfde verhalen als die op het platteland. Het gevaar bevindt zich ook buiten de stad. Daarom spreek ik liever van moderne sagen."

Domme agenten
Mijn moeder was samen met een collega op de terugweg van een feestje. Ze had alleen maar een aperitiefje gedronken vroeg op de avond, verder niets. Haar collega was wel wat beschonken. Ze moest stoppen voor een alcoholcontrole. "Heb je gedronken?", vraagt de agent. "Enkel een aperitiefje vroeg op de avond", antwoordt mijn moeder, waarop de agent zegt: "Meestal is dat zo als de vrouw aan het stuur zit en de man ernaast." Haar vrouwelijke collega, een gezette pronte dame met een grote boezem, steekt haar hoofd vooruit: "Pardon, meneer!" De agent zegt totaal verbouwereerd: "U mag doorrijden."

Professor Top: "Alcoholcontroles en hoe eraan te ontsnappen zijn ook een populair thema bij jongeren. De agenten worden in deze verhalen als niet al te snugger afgeschilderd en de dronken chauffeur is hen meestal te slim af. Deze verhalen behoren tot de zeldzame sagen die goed aflopen en waarmee je kunt lachen. De meeste moderne sagen lopen slecht af of zijn angstaanjagend."


Hond in de microgolfoven
Een gezin had twee kleine kinderen en een pas aangekochte hond. Op een zeker moment waren de ouders, allebei verplegers, verplicht om hun kinderen even alleen te laten wegens een urgentie. Voor ze de woning verlieten, herhaalden ze nog eens voor hun kroost dat het ten strengste verboden was om de hond uit te laten. Nadat hun ouders vertrokken waren, wilden de kinderen dolgraag met de hond spelen. Die had duidelijk plezier in het spel en trok in zijn enthousiasme de kinderen naar buiten, waar het pijpenstelen regende. Het dier werd vreselijk nat. Om ervoor te zorgen dat de ouders niet in de gaten zouden hebben dat ze ongehoorzaam waren geweest, stopten de kinderen de hond in de microgolfoven, in de hoop hem snel droog te krijgen. De hond stierf onmiddellijk en de microgolfoven was defect.

Professor Top: "Ook over nieuwe technologie, van internet tot microgolfoven, zijn er heel wat sagen en geruchten. Geruchten zijn niet echt verhalen met een begin en een einde. Het zijn korte, losse uitspraken. Zoals dat wie te veel met zijn gsm belt, ziek zal worden. Bij de 450 verhalen van Vlaamse jongeren die we verzameld hebben, zaten er zo'n zeventig geruchten. Die zijn vaak gebaseerd op verhalen uit de media. Over de gevaren van gsm-straling is er al een tijdje een discussie aan de gang onder wetenschappers, en ze geraken het maar niet eens. Geen wonder dat uit die onzekerheid verhalen ontstaan."


Babysitdrama
Een babysitter gaat oppassen bij kennissen. De baby ligt boven rustig te slapen als de telefoon rinkelt. De babysitter neemt op en een stem zegt: "Ik." Er wordt ingehaakt. Na een tijdje belt de man terug en zegt: "Ik ga." De babysitter denkt dat het een grap is, maar na een tijdje gaat de telefoon opnieuw en hoort ze: "Ik ga de baby." Als de man heeft ingehaakt, telefoneert ze naar huis en vertelt wat er gebeurd is. Daarna rinkelt de telefoon opnieuw. Het is weer de enge stem: "Ik ga de baby vermoorden." Dan hoort ze boven een klap. Ze loopt de trap op en ziet de moordenaar staan met het hoofdje van de baby in zijn hand. Compleet in de war loopt ze naar buiten en valt daar in de armen van haar papa.

Professor Top: "Heel wat sagen draaien om moord en inbraak. Jongeren worden ook geconfronteerd met gevoelens van onveiligheid. Dat komt hier tot uiting in een situatie waarin jongeren zich alleen moeten redden, als babysitter. Er is ook de horrorfactor, die je in veel moderne sagen vindt." Het gedoe met de stem aan de telefoon in deze sage is duidelijk van de horrorfilm Scream gepikt. Daarin telefoneert de moordenaar ook naar iemand die alleen thuiszit en vertelt hij dat hij iemand zal vermoorden terwijl hij zelf al in het huis of de tuin is.

Met een kreeft in bed
Een al wat oudere vrouw krijgt op een dag enorme buikpijn. Ze weet met zichzelf geen blijf en gaat naar de dokter. Daar moet ze dringend naar het toilet. De dokter kijkt in de pot en ziet duizenden kleine kreeftjes zwemmen. Hij staat voor een raadsel. Dat wordt achteraf opgelost als de vrouw schoorvoetend toegeeft dat ze weleens geprobeerd heeft om zich te bevredigen met een levende mannetjeskreeft.

Professor Top: "Of de jongeren dit bedacht hebben als parodie op alle 'Aardbei tot Zweep'-boekjes, waarin je echt alles uit je ijskast gebruikt om je te bevredigen, dat weet ik niet. Het zou kunnen. Er is ook een verhaal over pindakaas smeren en de hond die het aflikt. Vies, gevaarlijk, vuil: de moderne sagen over seks zijn niet om vrolijk van te worden. Uit wraak iemand met aids besmetten of meisjes die in het Citadelpark van Gent verkracht worden tijdens hun studentendoop. De verhalen over vakantieliefdes die je met ziektes besmetten, bioscoopzetels waarin een besmette naald zit, of het besmette scheermesje in het schuifje van de drankautomaat waaraan je jezelf snijdt, zijn natuurlijk niet echt gebeurd, maar staan wel heel dicht bij de realiteit. Een peuter prikte zich onlangs nog aan een verdachte spuit in een zandbak. Na 11 september is alles mogelijk in de echte wereld. De realiteit is soms erger dan de mythe."

Op verhaal komen. Moderne sagen en geruchten uit Vlaanderen, door Stefaan Top. Het boek wordt op 28 februari officieel gepresenteerd in Langemark.

http://www.demorgen.be


Wat betreft 'de babysitter' ben ik het niet eens met professor Top. De mythe van een meisje dat alleen in huis aan het babysitten is op haar nichtje of neefje (ik weet niet meer hoe het net in elkaar zat) en dan een telefoontje krijgt dat uiteindelijk van de kamer van de kinderen lijkt te komen, bestaat bij mijn weten al langer dan de film Scream bestaat. Hier is een voorbeeld van de mythe.

Zie ook: http://actualiteit.org/forums/showt...t=stadslegenden ...
En www.broodjeaap.nl, een website waar zo goed als alle urban legends of stadssagen (ook wel broodje-aap-verhalen genaamd) verzameld zijn en netjes onderverdeeld per thema.

Toevallig heb ik in 4tso vorig jaar lesgegeven over stadssagen en het verbaasde mij hoe naïef jongeren soms zijn... Uiteraard heb ik in die les ook enkele voorbeelden van stadssagen laten lezen/voorgelezen/aangehaald en steevast kreeg ik een reactie in de trant van:
"Jamaar, meneer, dat is wel echt waar hoor. De zus van een vriendin van mijn moeder heeft dat al eens echt meegemaakt."
Zelfs nadat we hadden geleerd dat een kenmerk van stadssagen is dat ze mondeling worden overgedragen en ze nooit rechtstreeks van het 'slachtoffer' gehoord worden, maar altijd via via.

Eigenlijk wel voer voor een sketch denk ik hoe ik daar op een gegeven moment stond:
Leerkracht: "Jantje, dat is nu net typisch aan die stadssagen, dat ze zo verteld worden dat het lijkt of het echt gebeurd is. Vandaar ook dat de hoofdpersonen altijd onbekenden zijn, je zal dat nooit horen van de persoon die het zelf heeft meegemaakt, maar altijd van iemand die iemand anders kent die het heeft meegemaakt."
Leerling: Jamaar, wat ik vertelde is wel echt gebeurd hoor, de vriendin van mijn moeder kent die persoon.
*Leerkracht gooit de armen in de lucht, zucht eens diep en richt een gebedje tot God*

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -