De oorlog die viermaal fout was


BRUSSEL - De regering van George W. Bush was vastbesloten Irak binnen te vallen. In hun zoektocht naar een verantwoording voor de invasie waren de regeringsleden zelfs bereid bewijsmateriaal te vervalsen.


De terreuraanslagen van 11 september 2001 waren voor (een deel van) de entourage van president George Bush een godsgeschenk. Ze maakten de publieke opinie ontvankelijk voor een complete ommezwaai in Amerika's buitenlands beleid en voor een nieuwe militaire interventie in het Midden-Oosten.

Binnen de regering brak onmiddellijk een verwoed debat uit over het doelwit van die oorlog. Volgens de vermaarde journalist Bob Woodward schoof minister van Defensie Donald Rumsfeld al op 12 september Irak naar voren. Uiteindelijk werd het pleit gewonnen door degenen die eerst - en voorlopig alleen - Afghanistan wilden straffen omdat het onderdak bood aan de terreurorganisatie Al-Qaeda.

Maar al snel kwam Irak weer in het vizier. In zijn State of the Union op 29 januari 2002 breidde president Bush zijn War on Terror uit van 'staten die terroristen onderdak bieden' tot 'elke schurkenstaat die massavernietigingswapens ontwikkelt'. En hij zette Noord-Korea, Iran en Irak op zijn 'As van het Kwaad'.

In een volgende stap gooide Bush de beproefde principes van het Amerikaanse buitenlandse beleid - deterrence (afschrikking door dreiging met massale vernietiging) en containment (indamming van het gevaar) - overboord. Hij verving ze door de 'preventieve oorlog': de VS kenden zich het recht toe om een vijand uit te schakelen voor die echt gevaarlijk werd. Daarmee was de ideologische grondslag voor een oorlog tegen Irak gelegd. Nu moesten alleen nog de sceptici van de noodzaak van die oorlog worden overtuigd. De president stemde in met een ommetje langs de Veiligheidsraad, maar dat was niet meer dan oogverblinding.

De Amerikanen werden, in tegenstelling tot wat vicepresident Dick Cheney had beweerd, niet met open armen ontvangen in Irak. Vijf jaar, vierduizend doden, negenentwintigduizend gewonden en drieduizend miljard dollar (een cijfer van de Nobelprijswinnaar voor Economie Joseph Stiglitz) later is het Amerikaanse leger nog steeds in Irak.

Wat is er misgelopen? De Amerikanen zouden een aantal verkeerde inschattingen duur betalen. Ten eerste was de militaire strategie niet aangepast aan de opdracht. Omdat Rumsfeld absoluut wilde bewijzen dat de Amerikaanse strijdkrachten konden worden afgeslankt, waren er bij de inname van Bagdad te weinig Amerikaanse soldaten in de stad om te voorkomen dat de rebellen zich groepeerden. Bovendien werd er in Washington een territoriumoorlog uitgevochten tussen de verschillende diensten, met als gevolg dat er van een degelijke planning voor de naoorlogse periode geen sprake was. De oorlogsstokers overschatten de inkomsten uit olie om de wederopbouw te financieren enonderschatten de kracht van de etnische en religieuze breuklijnen. Ten slotte leidde het ontslag van de leden van de Baath-partij van Saddam Hoessein ertoe dat het bestuursapparaat in elkaar stuikte en dat een legertje werkloze militairen niets anders restte dan zich bij de opstandelingen aan te sluiten. Al evenmin werden er na de 'bevrijding' massavernietigingswapens gevonden. Al voor de oorlog waren er gerede twijfels over het bestaan van deze tuigen, maar Cheney, Rumsfeld en hun medestanders negeerden die bewust. Ze wilden oorlog en alle middelen waren goed om die te verantwoorden. Overigens erkende Paul Wolfowitz, de meest vooraanstaande neoconservatief in de regering, onomwonden dat de regering de massavernietigingswapens slechts gebruikte om politiek-tactische en juridische redenen.

Het nieuwe Office of Special Plans, een soort alternatieve inlichtingendienst, kreeg de uitdrukkelijke opdracht te zoeken naar banden tussen Saddam Hoessein en de zelfmoordterroristen van 9/11. Dat Office haalde zijn informatie bij dubieuze figuren als Ahmed Chalabi, een Iraakse vluchteling die in Jordanië was veroordeeld wegens fraude en zich al op Saddams troon zag zitten. Of 'curveball', een Irakees die in Duitsland asiel hoopte te krijgen door zich voor te doen als chemicus met informatie over Saddams wapenprogramma.

Het studiecentrum Carnegie Endowment for International Peace was maar één van de gezaghebbende stemmen die tot de vaststelling kwamen dat 'de regering het gevaar dreigender en directer voorstelde dan op basis van de informatie van de spionagediensten gewettigd was'.

Waarom wilde de regering-Bush tot elke prijs een oorlog voeren die niet wettelijk (volgens het internationaal recht), niet rechtvaardig (volgens de christelijke leer), niet humanitair (volgens de mensenrechtenorganisaties) en niet nodig (volgens onder anderen Amerikaanse academici en zelfs regeringsleden) was?

Diverse strekkingen met diverse beweegredenen vonden elkaar in de nadagen van 9/11. Maar Irak was vooral de zwakste schakel in de neoconservatieve of democratisch-imperialistische visie van een Nieuw Midden-Oosten, waar de Amerikaanse waarden zouden worden beleefd. Daardoor zouden de Amerikaanse belangen in die cruciale geostrategische regio gevrijwaard worden en zou een veilige biotoop worden gecreëerd voor Israël..

Die visie spoorde perfect met het apocalyptische en messianistische geloof van de president. Voor George W. Bush waren de VS Gods uitverkoren land, een land met een missie: de bestrijding van het Kwaad. Saddam was in de ogen van Bush de verpersoonlijking van het Kwaad. En de president was zo verblind dat niets, ook niet de twijfels van de wapeninspecteurs, hem konden afbrengen van zijn opdracht.

De oorlog heeft zijn doel niet bereikt. Irak en het Midden-Oosten zijn geen toonbeelden van democratie geworden. De oorlog in Irak ondermijnde de ware strijd tegen extremisme en terrorisme. Maar vooral: terwijl de regering opgeslorpt werd door Irak, liet ze na de VS voor te bereiden op de opkomst van nieuwe regionale grootmachten.


DS, 15-03-2008 (Evita Neefs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB