Kwetsbare jongeren


De twee jonge slachtoffers in de Gentse assisenzaak hebben iets belangrijks gemeen met de jonge dader die hen om het leven bracht. Ze delen dezelfde traumatische geschiedenis van gebrek aan ouderliefde in hun vroegste kinderjaren.


De Leuvense jeugdpsychiater Peter Adriaenssens legt uit wat zo'n gemis doet met een mens: 'Die eerste jaren zijn cruciaal omdat je dan leert op wie en wat je kunt vertrouwen. In een stabiel gezin wordt een kind graag gezien. Ouders zijn ook wel eens boos, en laten dat dan duidelijk merken. Dat is goed. Daartegenover staan kinderen die verwaarloosd worden, achtergelaten of mishandeld. Zij hebben ouders die onvoorspelbaar reageren. Het maakt hen erg kwetsbaar.'

De gevolgen kunnen dramatisch zijn, zegt Adriaenssens. 'Jongeren die zo opgroeien, wijzen elke vorm van vriendelijkheid af, maar missen vaak ook de intuïtie om situaties goed in te schatten. Wij kunnen nu over de slachtoffers wel zeggen: “Hoe is het mogelijk dat ze het gevaar niet zagen komen?, Maar dat is een typische redenering van iemand die een veilig levensverhaal heeft. Deze jongeren kunnen dat inderdaad niet goed.'

'Met hun vrienden hebben ze vooral praktische banden, geen emotionele. Een vriend is iemand die hen getrakteerd heeft of wiens scooter ze mochten gebruiken. Zo kunnen ze bij “slechte, vrienden terechtkomen en op een slecht spoor belanden.'

Het kan echter ook de andere kant uitgaan, zegt de jeugdpsychiater. 'Wie op wat latere leeftijd alsnog goede banden kan aangaan met een leerkracht of de ouder van een vriend, of wie in een alternatief opvoedingsmilieu terechtkomt, kan zich nog herpakken. Dat is een belangrijke boodschap voor alle mensen die zich inzetten voor verwaarloosde kinderen of zogenaamde “instellingsjongeren,. Het hoeft niet “fataal, af te lopen.'

De dader in dit drama onderscheidt zich van de slachtoffers door zijn antisociale persoonlijkheid. Is zoiets aangeboren, of ook het gevolg van verwaarlozing?

Adriaenssens: 'De wetenschap raakt er meer en meer van overtuigd dat ook biologische factoren een rol spelen. Sommige kinderen worden geboren met kwetsbare zones in hun hersenen voor impulsiviteit. In een context van verwaarlozing krijgt zo'n aanleg veel ruimte om zich te installeren.'

'Niettemin was niet te voorspellen wat deze dader zou doen. Slachtoffers hebben hier echt het slecht lotje getrokken, bij wijze van spreken. Ze liepen de dader in de weg, en hij sloeg hen dood. Vanuit een erg primaire reactie, zoals een kleuter ook gaat slaan als een ander zijn speelgoed afpakt. En tegelijk blijven hunkeren naar moederliefde: dat is geen paradox. Het is de rode draad in ieders leven. Niemand kan met u doen wat uw ouders met u doen. Niemand kan u zoveel kwaad berokkenen.'


DS, 18-01-2008 (Veerle Beel)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB