De improvisaties van Chirac


Van Tony Blair wist iedereen ongeveer wat je aan hem had. Van Jacques Chirac was het altijd suspense omdat hij vaak improviseerde.


In La Tragédie du Président, een van de standaardwerken over Jacques Chirac, typeert Franz-Olivier Giesbert treffend hoe de afscheidnemende Jacques Chirac met Europa omsprong. In beperkte kring was hij altijd pro-Europees. 'Maar hij had daarbij niet het vuur van een Mitterrand of een Giscard d'Estaing'. En hij speelde altijd zeer tactisch. 'Laat de anderen maar publiek zeggen wat ze willen. Wij wachten en laten de tijd zijn werk doen'.

Dat laatste sloeg op de euro. Eerst was Chirac, die in de oppositie zat in 1992, tegen de eenheidsmunt. Maar hij begreep snel dat, als hij ooit president van Frankrijk wilde worden, hij Duitsland, dat wel al voor de euro koos, niet kon laten vallen.

Die beschrijving klopt vrij goed met de indiscreties uit de Europese Raad van staatshoofden en regeringsleiders: Chirac die wacht en zijn huik naar de wind zet.

Het spectaculairste voorbeeld van die improvisaties en zijn zogenaamd tactische stijl van optreden, was de manier waarop hij als EU-voorzitter het verdrag van Nice heeft aangepakt. Tot de top begon was er over de meest delicate kwesties, zoals de verdeling van het stemmengewicht onder de lidstaten en het eventueel loslaten van het gelijke gewicht tussen Frankrijk en (het veel grotere) Duitsland, absoluut geen duidelijkheid, ondanks maanden 'voorbereiding' op ambtenarenniveau.

Chirac bleek vooraf zelfs niet eens over de details te hebben gepraat met de Duitse kanselier Gerhard Schröder.

Volgens ambtenaren wilde hij 'de druk van het laatste moment' laten spelen. Hij liet pas in Nice een concreet voorstel ronddelen - en meteen uitlekken - over het aantal zetels in het Parlement en het stemmengewicht. Maar daarin werden de nieuwe lidstaten systematisch achtergesteld. Daartegen rees zoveel protest dat de Franse president achteraf niets beters vond als verschoningsgrond dan 'een tikfout'.

Dat Verdrag van Nice werd nadien als de grootste koehandel ooit in de EU bestempeld. Maar Chirac voorspelde dat de 'historische betekenis' van de top van Nice nog zou blijken, omdat er voor zeer complexe problemen voor de eerste keer een oplossing was gevonden. Een jaar later kwamen de staatshoofden en regeringsleiders in Laken, onder Belgisch voorzitterschap, overeen om een nieuw verdrag te maken. Het zou het grondwettelijk verdrag worden dat jammerlijk mislukte ... in Frankrijk, onder Chirac. Zodat de 'beslissingen' van Nice nu nog altijd gelden.

De mislukking van het referendum over het grondwettelijk verdrag in Frankrijk is ook een van die grote misrekeningen waarop Chirac een patent had. Hij besliste zelf dat de volksraadpleging er zou komen, hoewel dat eigenlijk nergens voor nodig was. Maar hij was er zeker van het te zullen halen en hoopte vooral het linkse kamp te verdelen. Het opzet mislukte compleet. Het Franse neen ontnam Chirac definitief zijn - en Frankrijks - geloofwaardigheid. Sarkozy zei afgelopen zondag niet voor niets dat 'Frankrijk terug is in Europa'.

Een ander Europees wapenfeit dat Chirac typeerde was de door hem georkestreerde boycot tegen Oostenrijk, omdat Wolfgang Schüssel een akkoord sloot met de extreem-rechtse en populistische FPÖ van Jorg Haider. Die had Chirac een 'eeuwige verliezer' genoemd.

Overigens heeft Chirac ook zelf een kladboek vol, op z'n minst ondiplomatieke, uitspraken laten optekenen, die hem de reputatie bezorgden van 'flapuit'. Op de top van Dublin, waar in 1997 het stabiliteitspact werd geschreven, was Chirac met zijn mobieltje in het toilet zo luid aan het telefoneren met Parijs over zijn onderhandelingsmarge, dat een van de aanwezigen alles hoorde en de Duitse kanselier Kohl inlichtte. Die kon nadien ieder Frans voorstel makkelijk counteren.


DS, 12-05-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB