Neen kunnen zeggen

Guy Tegenbos


Er is al wel wat gerationaliseerd in het Vlaams hoger en universitair onderwijs. Het aantal hogescholen is bijvoorbeeld al verminderd van 200 in de jaren tachtig, tot een twintigtal vandaag, en die zijn intussen gegroepeerd in vijf associaties met de universiteiten. Maar het eindpunt is nog niet bereikt. Er zijn nog altijd overlappingen. En er komt nog wildgroei bij. Zo heeft Vlaanderen vandaag 15 journalistenopleidingen, waarvan er enkele een aanvaardbaar niveau bereiken. Maar zo'n richting trekt studenten en dus wil elke instelling ze, nodig of niet.


Dit is niet goed omdat we op die manier talenten verspillen: talenten van docenten en assistenten die voor veel te weinig studenten werken; en talenten van studenten omdat we ze niet op vijftien plaatsen de kwaliteit kunnen bieden die ze verdienen.

De helft van alle visitatierapporten over ons hoger en universitair onderwijs bevat dezelfde analyse: de opleidingen zijn nog van een behoorlijk niveau omdat docenten en assistenten zich te pletter werken, maar in de grond zijn die met te weinig om het onderwijsveld goed te bestrijken en om daarnaast nog onderzoek te verrichten dat internationaal op niveau staat.

Onze universiteiten en hogescholen kijken vaak alleen naar de Vlaamse markt en beschouwen elkaar als concurrenten. Dat is achterhaald. De markt is Europees en de concurrentie ook. Als we doorgaan zoals we bezig zijn, hebben we straks nog universiteitjes en hogeschooltjes die nog wel wat afgestudeerden kunnen leveren voor de lokale markt; maar wie mikt op iets hoger, zal het dan elders moeten zoeken.

Vlaanderen moet leren kiezen en neen leren zeggen, zo niet zal het geen kwaliteit meer in huis hebben. Over die eigenschap moeten politici beschikken, maar ook rectoren en hogeschooldirecteurs.

De Vlaamse minister van Onderwijs, Frank Vandenbroucke, doet een nieuwe poging om die rationalisatie te realiseren. Hij zet een commissie van wijzen aan het werk die een voorstel moet uitwerken, en geeft aan dat ze niet de zachte heelmeester moeten spelen.

Hij en de Vlaamse regering worstelen met een handicap. Om puur politieke redenen hebben zij vorig jaar moeten instemmen met de oprichting van een rechtsfaculteit in Limburg. De feitelijke start daarvan is intussen gelukkig uitgesteld omdat er... kwaliteitsproblemen waren. Dit voorbeeld leert wat we niet moeten doen. Wordt Vlaanderen beter omdat een honderdtal van de juristen die we opleiden, die studie op eigen Limburgse bodem kan volgen? Wellicht integendeel. Worden we er beter van als door dat initiatief misschien twintig extra jongeren die studie aanvatten? Nauwelijks. Ze hebben in Limburg ooit betere ideeën gehad. De uitbouw van een kenniscentrum verkeersveiligheid in Hasselt heeft Vlaanderen wel iets bijgebracht. Als we daarin verder investeren, betekent dat centrum straks misschien iets in Europa.


DS, 25-04-2007 (Guy Tegenbos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB