Privébedrijf achter trajectcontroles doet verkeersdrempels verdwijnen


Op vraag van een privébedrijf dat hun trajectcontroles uitbaat en 24 euro per boete opstrijkt, bannen Vlaamse gemeenten op die wegen andere snelheidsremmende maatregelen.


Vier gloednieuwe camera’s op enkele honderden meters van elkaar houden bij basisschool ‘De Kleine Wereld’ in de Dorpsstraat in Glabbeek het verkeer in de gaten. Ook bij twee andere scholen in de Vlaams-Brabantse gemeente treden eerstdaags trajectcontroles in werking. Het gaat om een primeur in Vlaanderen: de systemen worden volledig betaald en onderhouden door een privéspeler.

Sinds 1 februari dit jaar kunnen gemeenten via GAS-boetes zelf beperkte snelheidsovertredingen bestraffen in zones-30 en -50, omdat de handhaving in bebouwde kom te vaak dode letter bleef. Mechelen of Lier bekostigen dat zelf, maar zeker voor kleinere gemeenten is de investering – zo’n 180.000 euro per traject – fors. ‘Trajectcontrole-as-a-Service’ (TaaS), een samenwerking tussen Macq Mobility, Intouch en Trafiroad, zag een businessmodel. TaaS verdient de uitgave terug door per overtreding 24 euro af te romen van de boete, die varieert van 53 tot 163 euro.

‘Dat een privébedrijf belang heeft bij zo veel mogelijk boetes, is een drempel die nooit eerder overschreden is’, zegt Stef Willems van het verkeersveiligheidsinstituut Vias. Gemeenten schakelen privébedrijven ook in voor zaken als parkeerhandhaving. ‘Maar dat is geen verkeersveiligheid’, zegt Willems. ‘Het verkeersveiligheidsbeleid moet net streven naar zo weinig mogelijk boetes.’

Vijf gemeenten stelden al contracten op met TaaS: Glabbeek, Sint-Pieters-Leeuw, Haaltert, Bonheiden en Bilzen. Los van de vergoeding formuleren de contracten, waarvan De Standaard er drie kon inkijken, allerlei andere eisen (zie inzet). Een ervan is zeggenschap bij aanpassingen aan wegen binnen het traject en de omgeving ervan.


‘Een verbod kan niet’

In de praktijk vraagt het bedrijf dat alle andere verkeersremmende maatregelen – zoals drempels, voorrang voor fietsers of chicanes – verdwijnen en gedurende minimaal zes jaar niet ingevoerd worden, blijkt uit gesprekken met de vijf gemeenten.

‘Infrastructuur heeft een impact: het wegbeeld maakt dat mensen voelen hoe snel ze kunnen rijden’, zegt Willems. ‘Men moet voorzichtig zijn met het opheffen van maatregelen die de snelheid remmen’, beaamt mobiliteitsexpert Dirk Lauwers (UGent/UAntwerpen). ‘Maar het is vooral belangrijk dat een gemeente de regie over de verkeersveiligheid in eigen handen houdt. Andere verkeersveiligheidsmaatregelen verbieden kan niet.’

De gemeenten werpen tegen dat de wet trajectcontroles niet toestaat op trajecten met verschillende snelheidsmaxima, zoals in een zone-50 waar verkeersdrempels de maximumsnelheid plaatselijk tot 30 km/u beperken. Maar in zones-30 gaat dat argument voor het wegnemen van verkeersdrempels niet langer op. Evenmin verklaart het waarom andere snelheidsremmende ingrepen zoals versmallingen bij het plaatsen van een trajectcontrole zouden moeten verdwijnen. De gemeenten stellen ook dat de trajectcontroles de andere verkeersremmers overbodig maken. TaaS reageerde niet op een verzoek om een reactie.

In Bilzen, dat twaalf trajectcontroles van TaaS plant, wordt een chicane weggehaald. ‘Maar TaaS heeft ons nergens toe gedwongen’, zegt burgemeester Johan Sauwens. Sint-Pieters-Leeuw beloofde op zijn acht trajecten geen wegaanpassingen te doen. Bonheiden plande eerst 22 trajectcontroles, maar stelde dat na lokaal protest bij naar voorlopig 10. Bestaande verkeersremmers zullen er verdwijnen.


Onderzoek naar wettigheid

De oppositie in Bonheiden, een van de verkeersveiligste Vlaamse gemeenten, diende een klacht in bij het Agentschap Binnenlands Bestuur, dat bestudeert of de praktijken van TaaS conform het decreet zijn. ‘Het is fundamenteel dat de autonomie van de gemeente niet aangetast wordt’, zei minister Bart Somers (Open VLD) deze week in het Vlaams Parlement. Zowel Bonheiden als Haaltert wacht op uitsluitsel vooraleer door te zetten met het project.

In Glabbeek werd het aantal trajecten bewust tot de drie scholen beperkt, waar tijdens de schooluren een maximumsnelheid van 30 km/u geldt. TaaS vroeg burgemeester Peter Reekmans of er niet meer trajecten mogelijk waren, een permanente zone-30 geen optie was, een groot aankondigingsbord wel nodig was en of de trajecten niet konden worden verlengd. ‘Dat heb ik allemaal geweigerd, maar andere gemeenten zijn blijkbaar geplooid voor een jackpotbeleid.’ Kinrooi berekende hoeveel de trajectcontroles zouden kosten als de gemeente die zelf in handen zou nemen. ‘Per overtreding een derde tot de helft van 24 euro’, aldus burgemeester Jo Brouns.


Privébedrijf legt tal van verplichtingen op

De contracten met het privébedrijf, die De Standaard kon inkijken, leggen de gemeenten een lange reeks restricties op.

+ De gemeente is 24 euro per inbreuk verschuldigd, ook al leidt die uiteindelijk niet tot een GAS-boete. In elk geval moet voor minstens 95 procent van de vastgestelde inbreuken betaald worden, ook als de gemeente minder inbreuken verwerkt krijgt. De vergoedingen blijven verschuldigd zelfs indien ‘onvoorziene omstandigheden’ ertoe leiden dat de ‘verwerking, ontvangst of inning onwerkbaar of onmogelijk’ wordt.
+ Gemeenten moeten werken en ‘belemmeringen van de verkeersdoorstroming’ op het traject ‘zo veel als mogelijk vermijden’. Er mag geen aanpassing aan het traject of ‘de ruimere weginfrastructuur binnen de zone’ gebeuren zonder voorafgaand overleg. In de meeste gemeenten mogen geen andere snelheidsremmende maatregelen genomen worden en moeten bestaande verkeersremmers verdwijnen.
+ Onderhoud dat de verkeersstroom (deels) belemmert, kan niet langer duren dan 5 opeenvolgende dagen of 10 dagen per jaar. Voor andere werken is de limiet 14 dagen. Anders wordt het contract met de verloren periode verlengd.
+ Wanneer een aanpassing van de weginfrastructuur zonder voorafgaand overleg ertoe leidt dat de verkeersstroom daalt met meer dan de helft, is een compensatie verschuldigd.
+ Het bedrijf schiet pas tekort als het systeem langer dan 60 dagen niet functioneert door een ‘opzettelijke of zware fout’.
+ Het bedrijf heeft een volmacht op de rekening van de gemeente waarop de boetes binnenkomen en haalt daar de vergoedingen van 24 euro af. Mogelijke tekorten moeten door de gemeente worden bijgepast.
+ Het contract geldt voor minstens zes jaar en kan alleen verbroken worden mits er een schadevergoeding wordt betaald. Het contract en alle gelinkte informatie moeten geheim gehouden worden.


DS, 11-12-2021 (Matthias Verbergt)