Russische oppositieleider Aleksej Navalny overleden


Kremlincriticus Aleksej Navalny is overleden in zijn cel, melden de Russische gevangenisautoriteiten. Na een wandeling zou hij zich slecht gevoeld hebben en verloor hij het bewustzijn. Navalny’s omgeving weigert het nieuws te accepteren op basis van Russische overheidsbronnen.


De Russische oppositieleider Aleksej Navalny (47) is overleden in de gevangenis. Hij zat als politiek gevangene opgesloten in een Siberische strafkolonie in Charp, waar hij tal van ontberingen moest doorstaan en dagelijks getrakteerd werd op pro-Russische muziek. Volgens een bericht van de Russische gevangenisautoriteiten voelde hij zich onwel na een wandeling. Er is nog geprobeerd om hem te reanimeren, maar dat is niet gelukt. “Hij verloor meteen het bewustzijn”, leest de officiële mededeling. De precieze doodsoorzaak is nog niet bekend.


“Poetin en regering liegen voortdurend”

Navalny had al voor hij naar de strafkolonie werd overgebracht een zwakke gezondheid. Zijn team zegt het nieuws over zijn dood nog niet te kunnen bevestigen. “We hebben geen manier om dit te bevestigen of om te bewijzen dat het niet waar is”, schrijft Navalny’s stafchef Leonid Volkov op X, het vroegere Twitter. Navalny’s advocaat Leonid Soljev zou onderweg zijn naar de strafkolonie om het nieuws te verifiëren. Woensdag kreeg Navalny nog een advocaat over de vloer. “Toen was alles nog normaal”, vertelt Solvjev aan de onafhankelijke krant Novaja Gazeta. “Wij hebben geen reden om staatspropaganda te geloven”, schrijft Volkov nog. “Als dit waar is, dan is Navalny niet ‘gestorven’, maar heeft Poetin Navalny gedood. Maar ik vertrouw ze voor geen cent.”

“We kunnen Poetin en zijn regering niet vertrouwen, ze liegen voortdurend”, zei Navalny’s echtgenote Joelia Navalnaja deze namiddag op een persconferentie tijdens de veiligheidsconferentie in München, waar wereldleiders vrijdag verzamelen bliezen om onder andere de situatie in Oekraïne en het Midden-Oosten te bespreken. “Als het waar is, wil ik dat Poetin en zijn omgeving weten dat ze zullen boeten voor wat ze gedaan hebben, met mijn land, mijn familie en mijn man”, klonk het strijdvaardig. “Dit regime en Vladimir Poetin moeten persoonlijk verantwoordelijk gehouden worden voor alle wreedheden die ze de voorbije jaren in ons land hebben aangericht.”

Navalny verbleef sinds eind december in de strafkolonie IK-3 in Charp, een dorp boven de poolcirkel in het autonome district Jamalië. Daarvoor was hij meer dan twee weken vermist nadat hij verdwenen was uit zijn vorige strafkolonie, IK-6 op zo’n 250 kilometer van Moskou. Navalny’s team maakte zich op dat moment al even zorgen om zijn gezondheid. Hij bracht volgens zijn medewerkers veel tijd door in een isoleercel zonder ventilatie en zou er nauwelijks eten gekregen hebben, waardoor hij begin december ernstig ziek werd.

Pas na een wekenlange zoektocht konden zijn medewerkers Navalny terugvinden in strafkolonie IK-3. Daar was hij onderhevig aan een ‘speciaal regime’, nog strenger dan in zijn vorige gevangenis. Gevangenen hebben er minder bewegingsvrijheid en kunnen er niet zo vaak bezoek ontvangen als in andere gevangenissen. Volgens Russische media dienen zulke gevangenissen alleen voor zware criminelen, ernstige recidivisten en politieke gevangenen.


Laconieke brief

In december verraste Navalny de wereld nog met een laconieke brief vanuit IK-3, ook bekend als de ‘poolwolfgevangenis’. Hij minimaliseerde in die brief de ernst van zijn situatie en omschreef zichzelf als ‘kerstman’, omdat hij een baard had laten groeien tegen de kou. Volgens analisten wilde hij daarmee vooral zijn medestanders en supporters geruststellen. Tussen de grapjes door gaf hij mee hoe streng de bewaking was in het kamp, dat in de Sovjettijd een goelag was.

Het Kremlin zegt het overlijden grondig te zullen uitzoeken. De Russische president Vladimir Poetin is inmiddels op de hoogte gebracht van het overlijden, meldt Tass. In het journaal van de Russische staatstelevisie was de dood van Navalny geen hoofdpunt.


Blog DS, 16-02-2024 (Laura Massa, Dries Blontrock)

Ook priesters en bloemenleggers die Navalny herdenken worden opgepakt


Zeker vierhonderd mensen zijn sinds vrijdag aangehouden terwijl ze eer betuigden aan Alexej Navalny. Onder hen een bekende priester.


Veel Russen die hun laatste hoop hadden gevestigd op de vrijdag overleden Kremlin-criticus Alexej Navalny, hebben in diverse steden bloemen gelegd en kaarsen gebrand. Dat deden ze vaak bij monumenten die zijn aangelegd om de repressie onder Sovjet-dictator Jozef Stalin te gedenken, vóórdat op gezag van Poetin Stalins leiderschap in de geschiedenisboekjes werd geherwaardeerd.

Er is moed voor nodig om zo’n gebaar van stil protest te maken: volgens de mensenrechtenorganisatie OVD, die tellingen probeert bij te houden, waren zaterdagavond al 401 mensen in een tiental steden opgepakt omdat ze op een of andere manier publiekelijk aandacht schonken aan de dood van Navalny.

In Sint-Petersburg legden rechtbanken 42 mensen één à zes dagen hechtenis op. Negen anderen kregen boetes opgelegd, volgens de autoriteiten. In Moskou kregen zeker zes mensen vijftien dagen celstraf opgelegd. Ook in de steden Krasnodar en Brjansk zijn mensen vastgezet, volgens OVD.


Rotsblok

In Sint-Petersburg verrichtte de politie meer dan tweehonderd aanhoudingen. Inwoners proberen zich daar te verzamelen op het Drie-eenheids-plein, waar een monument staat ter nagedachtenis aan Stalins strafkampen. Het monument bestaat uit een groot rotsblok, afkomstig van Solovetsky. Op die noordelijke eilandengroep in de Witte Zee vestigde Stalin in 1922 zijn eerste strafkamp, dat was bedoeld om politieke tegenstanders uit de weg te ruimen.

Ook in het centrum van Moskou bevindt zich zo’n rotsblok uit Solovetsky, op het Loebjanka-plein. Aan het plein was voorheen het hoofdkwartier van de geheime dienst KGB, de geheime dienst waar president Poetin zijn carrière begon. Nu is daar de FSB gevestigd. Ook bij dit monument zijn Moskovieten aangehouden die bloemen wilden leggen voor Navalny.

Tot de gedetineerden in Sint Petersburg behoort ook de bekende priester Grigori Michnov-Vajtenko (zie kader). Hij kondigde vrijdag op sociale media aan dat hij een dienst zou houden bij het monument. Toen hij zaterdagochtend daarheen onderweg was, werd hij vlak bij zijn huis opgepakt. Een andere priester hield toch een dienst bij het monument.

Op het politiebureau kreeg Michnov-Vajtenko een beroerte. Hij is overgebracht naar een ziekenhuis, meldt nieuwssite Meduza. De priester wordt beschuldigd van het organiseren van een ongeautoriseerde bijeenkomst, en zou maandag moeten verschijnen voor een rechtbank.


Dissidente priester

Grigori Michnov-Vajtenko is een priester van de Apostolisch-Orthodoxe kerk. Deze religieuze gemeenschap staat los van de Russisch-Orthodoxe kerk, die onder leiding van patriarch Kirill een steunpilaar is van president Poetin en de oorlog in Oekraïne.

Van meet af aan heeft Michnov-Vajtenko, zoon van twee Sovjet-dissidenten, zich afgekeerd van de oorlog. Hij ondertekende met andere geestelijken een petitie tegen de inval in Oekraïne, en bepleitte herstel van Oekraïne’s internationaal erkende grenzen.

Toen Rusland Oekraïne binnenviel, heeft zijn kerk zich ontfermd over duizenden Oekraïners – eerst over degenen die niet meer naar huis konden, daarna over vluchtelingen. “Sommigen hebben tickets nodig (om Rusland te verlaten), sommigen moeten kleding hebben of medicijnen”, legde hij in 2022 uit in een interview met nieuwssite euronews.


Lichaam Navalny vol met blauwe plekken

Het lichaam van Navalny is gevonden in het mortuarium van het Salekhard-ziekenhuis, 36 kilometer van strafkolonie IK-3, schrijft de Russische onafhankelijke krant Novaya Gazeta. Zaterdag was er nog geen autopsie uitgevoerd op zijn lichaam, volgens het medium.

“Normaal gesproken gaan de lichamen van mensen die in gevangenschap sterven direct naar het medisch forensisch bureau, maar in dit geval is zijn lichaam naar het ziekenhuis gebracht”, vertelt een paramedicus van de Salekhard-ambulancedienst aan de krant.

Volgens de paramedicus zaten er blauwe plekken op Navalny’s lichaam. Die zouden niet zijn veroorzaakt door slaan, maar door stuiptrekkingen als gevolg van een beroerte, schrijft Novaya Gazeta.

Volgens Kira Yarmish, Nalvalny’s woordvoerder, weigert Rusland het lichaam van de overleden oppositieleider over te dragen aan zijn moeder, Lyudmila. Zij is naar de poolcirkel gereisd om haar zoon op te halen. “Het is duidelijk dat ze alles doen om het lichaam niet op te geven”, aldus Yarmish.


Blog Trouw, 18-02-2024 (Eric Brassem)

Als zeer verdrietige abonnee wil ik naasten van Navalny condoleren met dit grote verlies


Ook lezers van Trouw reageren geschokt op de dood van de Russische oppositieleider Aleksej Navalny.


De laatst staande

Nu die vlam wordt gesmoord

Nu jij valt

Ontvalt de bodem aan het moordregime

Ton Delemarre Dordrecht


Een groot verlies

Als zeer verdrietige abonnee wil ik alle naasten, medewerkers, volgelingen en bewonderaars (dat ben ik zelf ook) van Aleksej Navalny condoleren met dit grote verlies. En Trouw wil ik verzoeken: voorlopig alstublieft geen grote foto's meer van Poetin in de krant, eventueel superkleine met dichte ogen. Ik wil niet meer tegen zijn blik aankijken ... en sterkte ook voor de redactie !

Herma Visser Weerstra Ermelo


Verzet tegen dictator

Tot mijn verbijstering lees ik in de Nederlandse kranten, inclusief Trouw, dat ze Poetin als president betitelen. Dat zal hij in de ogen van zijn medestanders ongetwijfeld zijn, nog ‘democratisch’ gekozen ook. Maar ik mag hopen dat u hem, net als ik, ziet als een dictator. Benoem hem dan ook zo. Wees consequent. Trouw is begonnen als verzetskrant. Wij verzetten ons tegen deze laffe moordenaar. Door Poetin een dictator te noemen blijft u netjes. Door hem president te noemen geeft u hem te veel eer.

Als burgers staan we machteloos. Dit is tenminste iets dat we kunnen doen, al was het maar om de anti-Poetin-Russen in Nederland een hart onder de riem te steken.

Age van Dijk Ede


We moeten opstaan

Laten wij, alle mensen in dit land, een nationale stille tocht organiseren. We moeten opstaan! Tegen alle overheersers die slachtoffers maken.

Janny de Boer Ruinerwold


De geest van liefde

Huilt het Westen nu geen krokodillentranen terwijl het als één blok tegen de misdaad van zijn gevangenneming had kunnen opstaan? Er begint een nieuwe geest van bewustwording en liefde in de wereld op te komen. Zal die in staat zijn het materialisme te verdrijven van mensen die autoritaire regimes in stand houden? Moeder Aarde zucht en steunt onder zoveel ego-krachten. De wereld zal pas kunnen overleven als iedereen op zijn plekje het goede gaat doen, zonder schipperen en beperkingen.

Mieke van Dam Pijnacker


Onmenselijkheid

Razend knap van Trouw om de dood van Aleksej Navalny zo snel zo compleet te presenteren. Het is natuurlijk ook een staaltje van beroepseer: dat juist de pers in dit geval groots uitpakt, monddood als zij in Rusland is gemaakt. Het commentaar eindigt met de oproep om meer dan alleen ‘tranen en verontwaardiging’ over Navalny’s dood te tonen. Maar ik denk dat je onmenselijkheid niet beter kunt beantwoorden dan met de menselijkheid van tranen en verontwaardiging.

Guus Koelman Rotterdam


Tijd voor demonstraties

Wordt het niet tijd voor een demonstratie met borden waarop staat: Poetin Moordenaar? Naar gelijkenis met demonstraties in de zestiger jaren tegen de Vietnam-oorlog. Toen riepen we massaal Johnson Moordenaar en liepen we met borden met gelijke tekst.

Jan Peter Zuiderling Amsterdam


Wie redt nog de democratie?

Navalny heeft zijn pogingen om de democratie in Rusland te redden met de dood moeten bekopen. Wij zagen het gebeuren. Hij wist dat dat de prijs zou zijn die hij moest betalen. Wat hij in ieder geval gedaan heeft, is zijn stem verheffen. Weten wij nog hoe we onze stem kunnen verheffen? Weten we nog waartegen? Ik vraag me op zo’n moment weer af wie nog zijn stem verheft tegen diegene die de democratie ondermijnen? In steeds meer landen om ons heen zien we dat gebeuren. We staan erbij en we kijken ernaar. En blijkbaar voelen we ons machteloos om er iets tegen te doen. Met de democratische rechten die ze namens de democratie gekregen hebben ondermijnen ze in feite steeds meer diezelfde democratie.

Degene die jaren lang ons parlement een nepparlement noemt, is zelf de baas over een neppartij. En met de winst van de afgelopen verkiezingen wil hij het liefst de baas worden over dat nepparlement. Hoe geloofwaardig is dat? En ik vraag me af op wat voor manier ik/wij de democratie nog kunnen redden? En ik weet niet meer of de democratie sterk genoeg is om zichzelf te redden.

Marian Lamboo Winterswijk


Stuur een Rus terug

Rusland is geen democratie. Het sluit tegenstanders op en als ze lastig blijven, worden ze vermoord. Gelukkig leven wij in een democratie. Willen we laten zien en tonen als democratisch land dat je hier ook een andere mening mag hebben, dan zouden we één Rus van de ambassade in Den Haag moeten terugsturen naar Rusland als persona non grata. Laat het een kettingreactie worden van alle EU landen. ...waarvan de achternaam begint met NA...? (nvdr)

Reinder J. Kooi Groningen


Navalnylaan

Het zou landen, voor zover ze de barbaar Poetin niet adoreren, sieren als ze per direct de straatnamen waar Russische ambassades gevestigd zijn, hernoemen tot Navalnylaan.

Leen J. van Rijn Katwijk


Navalny als staatsbezit

Merkwaardig toch dat Navalny's lichaam niet in eerste instantie aan zijn eigen geliefden overgedragen is. Het tekent het diepe wantrouwen van de Russische leiding. Vrijdenkende Navalny én zijn lichaam als staatsbezit. En wie hebben het nakijken…zijn geliefden, zijn eigen vrouw en familie. Een grote schande!

Jan Vermeulen Deventer


Liefde overwint alles

Ik zíe de wrede timing niet

Zie niet de klamme beulshand meer

Het maakt geen indruk

is geen kracht

Maar domme onmacht

Loos en voos en hol en leeg

een kille moorddaad zonder eer

Ik zie wel licht

ver helder stralen

Ik hoor een vrije, warme lach

die door bevroren muren breekt

een ongebroken geest

die in ziels vertrouwen

onverzettelijk bleef

ons ten voorbeeld

stil bewijzend

hoe liefde wint

en liefde leeft

Henk van der Veen Utrecht


Blog Trouw, 18-02-2024 (Vlam van hoop)