Bevolking in China halveert tegen 2100 (en dat is een groot probleem)


De groei van de wereldbevolking piekt eerder en is in 2100 kleiner dan verwacht, waarschuwt de VN. Vooral in China wordt dat een economisch probleem. “China wordt oud voor het rijk wordt.”


Aan het einde van deze eeuw leven er naar schatting 10,2 miljard mensen op aarde. Dat is minder dan verwacht, blijkt uit een nieuw rapport van de VN. Bovendien komt de piek van de wereldbevolking er ook sneller dan verwacht: ergens in de jaren 2080. Daarna zal het aantal mensen op aarde jaar na jaar lichtjes dalen.

In 63 landen – waaronder China, Duitsland, Japan en Rusland – heeft de bevolkingsomvang vandaag al zijn piek bereikt. Daar zal de totale bevolking de komende dertig jaar gemiddeld met 14 procent krimpen. De voornaamste reden ligt bij het extreem lage geboortecijfer. Bijna een vijfde van alle landen ter wereld kampt vandaag met ‘ultralage vruchtbaarheid’: wat statistisch neerkomt op de geboorte van 1,4 of minder kinderen per vrouw.

Vooral China – dat zijn bevolking decennialang een omstreden eenkindpolitiek oplegde – wordt de komende decennia demografisch extreem hard getroffen. Volgens de nieuwe berekeningen van de VN zal de Chinese bevolking dalen van 1,4 miljard vandaag tot amper nog 639 miljoen in 2100. Een veel sterkere daling dan de VN twee jaar geleden voorspelde, een veel sterkere krimp ook dan in andere landen.


Tikkende tijdbom

Economisch is dat een tikkende tijdbom. Zo groot de boost was die de eenkindpolitiek destijds gaf aan de groei in China, zo hoog zal de prijs zijn die Peking straks zal betalen voor dat economische wonder. Door de vergrijzing zijn er steeds minder Chinese jongeren om op de arbeidsmarkt de uitstroom van gepensioneerden te vervangen. Tegelijk stijgen de kosten van gezondheidszorg en andere sociale voorzieningen, wat de toch al hoge schuldenberg bij de Chinese overheid nog zal doen toenemen.

De echte demografische impact in China zal volgens de nieuwe berekeningen van de VN pas in het midden van de eeuw volledig toeslaan, wanneer veel bewoners die tijdens het eenkindbeleid zijn geboren, met pensioen zullen gaan. En dat terwijl ze nog steeds voor hun bejaarde ouders zorgen.

Tegen 2050 voorspelt de VN dat 31 procent van de Chinezen 65 jaar of ouder zal zijn. Tegen 2100 zal het aandeel oplopen tot 46 procent, bijna de helft van de bevolking. Tegelijk zullen er drastisch minder jonge Chinesen op de arbeidsmarkt komen. Telt de Chinese arbeidsmarkt volgen de Oeso vandaag nog vier werknemers per gepensioneerde, dan zal dat volgens berekeningen van The Wall Street Journal tegen 2050 dalen tot twee werknemers en tegen 2100 tot één.

Dat is een grote handicap voor de Chinese staatskas – die vooral bij de werkende bevolking via belastingen geld kan ophalen. “Mensen rekenen er altijd op dat de (Chinese, red.) regering meer zal doen om de economie te ondersteunen, maar de realiteit is dat de regering niet veel kan doen”, citeert de Amerikaanse zakenkrant Wang Feng, professor sociologie aan de Universiteit van Californië. Hij is niet de enige expert die somber is over de toekomst. “China wordt oud voor het rijk wordt”, concludeerde ook Yi Fuxian van de Universiteit van Wisconsin-Madison onlangs in zijn column voor Project Syndicate.


Meer robots

China kijkt dan ook jaloers naar andere grootmachten. In India bijvoorbeeld – dat vorig jaar voor het eerst meer inwoners telde dan China – volgt de leeftijdsverdeling nog een natuurlijke progressie. Terwijl de Verenigde Staten kunnen rekenen op arbeidsmigratie om de vergrijzing van de bevolking deels tegen te gaan. In Peking is dat laatste politiek evenwel geen optie. En dus kijken economen en analisten naar andere mogelijke oplossingen. Die zijn nu al broodnodig, want door de lage pensioenen potten veel Chinezen hun geld op waardoor de binnenlandse consumptie gevaarlijk sputtert.

China zal de demografische klap wellicht moeten opvangen met een combinatie van maatregelen. De economische groei zal er nu meer dan ooit afhangen van een verdere groei in productiviteit. Door een groeiend gebrek aan goedkope arbeidskrachten zal China gedwongen worden om meer producten van hoogwaardige kwaliteit te produceren. Ook een verdere digitalisering van de Chinese industrie – waarbij meer taken worden uitgevoerd door robots en artificiële intelligentie– kan het tekort aan arbeidskrachten deels opvangen. Dat, en nog veel meer, staat volgende week ongetwijfeld hoog op de agenda van het langverwachte “derde plenum” van de Chinese Communistische Partij, de belangrijkste partijtop van het jaar.


DS, 13-07-2024 (Nico Tanghe)