Groei is veel meer dan bnp


PARIJS - Welvaart wordt meer bepaald door huishoudens dan door de klassieke economie. En welzijn is meer dan materiële rijkdom.


Mensen staan in de file. Ze 'produceren' dan niets, worden er niet gelukkig van, maar consumeren wel (benzine), wat bijdraagt aan de economische groei, dus ook aan de welvaart. Huisvrouwen worden niet 'meegerekend' in de economische groei. Maar als een gezin een huishoudster inhuurt, die hetzelfde doet als de huisvrouw, dan zorgt dat weer wel voor groei en een toename van het bruto nationaal product. Is dat terecht?

Nee, zegt een team van 22economen, onder wie vijf Nobelprijswinnaars, dat zich heeft gebogen over één van de wezensvragen van de economie: hoe meet je (economische) welvaart?

'Het bruto nationaal product meet vooral de productie in de vrije markt, maar wordt vaak gezien als een maatstaf van economisch welzijn', aldus de onderzoekers. 'Daardoor krijg je misleidende informatie over hoe het met de mensen gaat, wat tot verkeerde beleidsbeslissingen leidt.'

Het was de Franse president Nicolas Sarkozy die begin 2008 deze commissie installeerde, onder leiding van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz. Sarkozy zag zich in Frankrijk geconfronteerd met oplopende werkloosheid en grote financiële tekorten. Maar daarmee was volgens hem niet het welzijn van de Fransen getekend (DS 9september).

'Aanvullende indicatoren moeten beter in kaart brengen hoe het milieu, werkomstandigheden, het onderwijs, de gezondheid, maatschappelijke ongelijkheden enzovoorts invloed hebben op het welzijn van mensen', was de opdracht van het Élysée.

Die opdracht hebben de economen, onder wie Stiglitz en zijn Indiase collega Amartya Sen, ter harte genomen. 'Het bnp is op zichzelf geen foute indicator, maar kan wel fout gebruikt worden', schrijven de economen in hun rapport. Ze leverden een boekwerk van 291 pagina's af, met een hele serie aanbevelingen. De conclusie: het individu en huishoudens moeten een belangrijkere rol krijgen.

Eén van hun eerste aanbevelingen is om niet meer met landelijke gemiddelden te werken, maar indicatoren uit te splitsen naar bijvoorbeeld inkomensklassen. Een landelijk inflatiecijfer over een jaar heeft volgens de economen weinig zeggingskracht. Inflatie kan voor de ene inkomensgroep in een jaar heel anders uitpakken dan voor een andere groep. Politici zijn 'als een piloot zonder kompas' als ze daarvan niet op de hoogte zijn en dreigen daardoor verkeerde beslissingen te nemen.

Materiële rijkdom alleen schiet als indicator van welzijn tekort, staat in het tweede deel van het rapport, dat gaat over de 'kwaliteit van leven'.

Het is essentieel om ook te kijken naar het sterftecijfer, het opleidingsniveau en zelfs de mate van democratie, de (on)veiligheid en het gewicht van bewoners.

De 22onderzoekers beamen dat veel cijfers al bestaan. Maar ze worden nu nog nauwelijks meegenomen in macro-economische berekeningen van de welvaart. Ook de beleving van mensen zelf moet in kaart worden gebracht. 'We moeten betrouwbare meetinstrumenten ontwikkelen om te kijken hoe tevreden mensen zijn over hun sociale relaties, hun politieke omgeving of hun veiligheid.'

In een laatste hoofdstuk gaat de Commissie Stiglitz in op het milieu. Ze bekritiseert de wildgroei aan criteria om te meten welke impact economische groei heeft op het milieu. In plaats daarvan kiest ze voor een 'simpel' criterium: duurzame groei zorgt ervoor dat toekomstige generaties over meer 'bronnen' beschikken dan de huidige.

Aanstaande maandag overhandigen Stiglitz en Sen hun rapport officieel aan de regering-Sarkozy en zullen ze de conclusies toelichten tijdens een congres aan de Sorbonne Universiteit in Parijs.


DS, 12-09-2009 (Frank Renout)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB