Bodson & Frère, een geschiedenis


‘Frère heeft inderdaad een rol gespeeld in de verhuizing van verschillende (Belgische) strategische beslissingscentra naar Frankrijk, maar hij is niet de enige. Een aantal mensen hebben daarin een rol gespeeld, ook ministers. (…) Ik vind het jammer dat dit gebeurd is, maar misschien ben ik wel de enige die dit vindt. Hoe dan ook is het voor mij een afgesloten periode en ik wens er niet meer over te spreken.’ Aldus Philippe Bodson, voormalig topman van Tractebel, in De Standaard na de bekendmaking van het ‘terugtreden’ van de 89-jarige Albert Frère.


Het is een oud verhaal, maar wat een verhaal! Welk ander Europees land heeft toegelaten dat zoveel van zijn kroonjuwelen in buitenlandse handen overgingen? Op de eerste plaats in de voor consumenten en voor de nationale industrie cruciale energiesector?

Als we één Belgische bezitting van de Generale Maatschappij en van het Belgisch kapitalisme hadden moeten behouden, dan was het wel Tractebel/Electrabel. Ook omdat het had gekund. Het was trouwens het verlies van Tractebel dat tot het ophefmakende vertrek van Philippe Bodson leidde – na een felle strijd.

De saga van Tractebel begon toen de Generale Maatschappij van België na de mislukte overnamepoging van de Italiaan Carlo de Benedetti in handen kwam van het Franse Suez (1988). *Suez stelde vast dat de participaties van de Generale weinig betekenden op Franse schaal, met Tractebel als uitzondering. Tractebel was EDF in het klein, met het gas als extra. Maar de Generale deelde Tractebel met de door Albert Frère geleide Groep Brussel Lambert. Suez stuurde Etienne Davignon het veld in en de twee ‘gezworen vijanden’ gooiden het op een akkoordje: de Generale mocht Tractebel controleren (met 40 procent van de aandelen, terwijl GBL een blokkeringsminderheid van 25 procent behield) en Frère kreeg het voor het zeggen bij Petrofina.

Zoals ik in 1999 samen met Stefaan Michielsen schreef in Zes huwelijken en een begrafenis (Lannoo), kwam die deal de regering goed uit. Tractebel was nu weliswaar in Franse handen, maar met Albert Frère was de Belgische verankering verzekerd.

Davignon had nog een ander idee voor Tractebel: hij plaatste Philippe Bodson aan het hoofd van het bedrijf. Bodson, de gewezen topman van Glaverbel en van het VBO, had een grote mond maar was een ziener én een ingenieur. Hij zou de nieuwe strategie uitstippelen. Davignon had een goede keuze gemaakt, want Bodson bouwde zijn bedrijf uit tot een topper van de Europese energie. Hij bracht de elektrische onderdelen van de groep samen (Unerg, Ebes, Intercom), reorganiseerde de directie en schrok voor niets of niemand terug. Zelfs niet voor Albert Frère. Als een van zijn eerste maatregelen verlaagde Bodson het dividend van de groep. Majesteitsschennis! Een boze Frère liet zich nooit meer zien in het beperkt comité van Tractebel. Bodsons vrienden smeekten hem om zich te verontschuldigen. Bodson weigerde. Zijn aanpak was lomp, maar zijn beslissing was juist: het bedrijf had meer behoefte aan investeringen dan de aandeelhouders aan dividenden.

Maar Bodson betaalde een dure prijs voor zijn eigenzinnigheid toen hij in botsing kwam met zijn hoofdaandeelhouder, Gérard Mestrallet, de grote baas van Suez. Midden in de oorlog tussen die twee mannen, was het *Frère die het lot van Tractebel bezegelde. Want terwijl Suez nog aarzelde of het alles zou inzetten op energie en water, kwam Frère met het ontbrekende stukje van de puzzel. Het water had Suez al (La Lyonnaise). Frère schonk het nu ook de elektriciteit, door zijn aandelen in Tractebel te ruilen voor een mooie participatie in de nieuwe (Franse) entiteit.

Het was een harde klap voor Bodson en een nog hardere klap voor de Belgische energie. Stel u voor hoe het had kunnen gaan als Albert Frère besloten had om zijn stempel op de industriële geschiedenis van zijn land te drukken, in plaats van alleen aan zijn portefeuille en zijn invloed te denken. Hij had zijn andere participaties kunnen verkopen, Tractebel kunnen heroveren en vanuit Brussel een Europese energiereus kunnen ontwikkelen. Kortom, hij had met de elektriciteit kunnen doen wat de familiale aandeelhouders van Inbev met het bier hebben gedaan.

Het Belgische Tractebel had een grote speler kunnen worden. Men heeft het niet gewild. We kunnen de geschiedenis niet herschrijven, maar onthouden kunnen we ze wel.


DS, 26-02-2015 (Béatrice Delvaux)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB