Waarom een doodrijder zes maanden cel krijgt en een kerkdief vier jaar


Een 27-jarige doodrijder uit Geraardsbergen krijgt zes maanden effectieve gevangenisstraf, een 68-jarige kerkdief uit Oostrozebeke vier jaar. Bestaat er nog gerechtigheid, vraagt een gewone sterveling zich bij zo'n straftoemeting af. Is, uitgedrukt in lengte van celstraf, een mensenleven minder waard dan een gestolen heiligenbeeld? En, zijn de straffen in geval van dodelijke verkeersongevallen niet te laag?


Mensen die een misstap hebben begaan een rechtvaardige straf opleggen, moet een van de moeilijkste opdrachten zijn die er bestaan. Een strafrechter houdt bij het bepalen van een straf met tal van zaken rekening: de ernst van de feiten, de specifieke omstandigheden, de persoonlijkheid van de beklaagde, zijn strafrechtelijk verleden, de gezinstoestand en zijn arbeidssituatie.

Een boete, werkstraf of celstraf heeft ook altijd een dubbel doel: repressie en preventie. In hoeverre moeten we de samenleving beschermen tegen de delinquent? En: kan de opgelegde straf ertoe bijdragen dat hij nadenkt over zijn daden en niet in herhaling valt?

Elke dag leggen strafrechters in België jaren gevangenisstraf op. Elke zaak heeft eigen kenmerken. Elke verdachte is anders. Toch laten bovenstaande uitspraken toe enkele vaststellingen te doen.

De doodrijder uit Geraardsbergen komt er al bij al licht vanaf. In eerste aanleg had de rechter zelfs een gevangenisstraf opgelegd die volledig met uitstel was. Dat valt moeilijk te begrijpen. In hoger beroep toonden de rechters zich strenger: achttien maanden, waarvan zes maanden effectief.

In de huidige praktijk betekent dat dat de doodrijder niet naar de gevangenis moet. De strafpolitiek bestaat erin dat celstraffen tot zes maanden, door de overbevolking in de strafinrichtingen, niet worden uitgevoerd.

Dat leidt tot frustratie, niet alleen bij de nabestaanden van slachtoffers, maar ook bij rechters. Magistraten hebben al herhaaldelijk kritiek geuit op de manier waarop straffen in ons land worden uitgevoerd. Nabestaanden hebben in een strafproces een stem, maar ze bepalen niet de straf. De rechter is er precies als schild tegen een overdreven vergeldingsdrang van het slachtoffer of zijn familie.

In het geval van de doodrijder uit Geraardsbergen stellen de nabestaanden zich opvallend gematigd op. Ze eisen niet eens een effectieve gevangenisstraf, wel een levenslang rijverbod, ,,zodat de jonge bestuurder geen nieuwe slachtoffers kan maken''. Het werd een effectief rijverbod van twee jaar.

Bij het ongeval lieten twee jongen vrouwen van 26 jaar het leven. Dat is een bijzonder hoge tol. De omstandigheden waren voor de bestuurder verpletterend: hij reed niet alleen te snel, hij was ook dronken, had cannabis gerookt en XTC geslikt.

De overheid lanceert al jaren campagnes om te waarschuwen voor het gevaar van rijden onder invloed van alcohol of drugs. De gevolgen kunnen verwoestend zijn, wat in deze zaak ook is bewezen.

Volgens rechters die we contacteerden, was een korte gevangenisstraf van enkele maanden hier beter op zijn plaats geweest. In de cel zou de jonge bestuurder misschien de volle draagwijdte van zijn daden inzien. Er zou van een effectieve gevangenisstraf ook een waarschuwing uitgaan voor andere automobilisten die dronken of onder invloed van drugs achter het stuur kruipen.

De doodrijder zou inmiddels, vier jaar na het ongeluk, tot inkeer zijn gekomen. Hij staat onder toezicht van een probatie-assistent, die het verbod op alcohol- en drugsgebruik controleert. De rechters legden ook een uitzonderlijk hoge schadevergoeding op van 20.000 euro per dodelijk slachtoffer.

Het is voor de ouders een schrale troost. In elk geval zal de dader na zijn effectief rijverbod van twee jaar opnieuw een rijexamen moeten afleggen.

De rechters hadden maximaal tot vijf jaar gevangenisstraf kunnen opleggen. De straffen voor verkeersmisdrijven liggen dus niet te laag, en in elk afzonderlijk geval moet een rechter de moeilijke afweging maken tussen de belangen van de samenleving, de slachtoffers en ook de dader.

Dat brengt ons bij de kerkdief. Het gaat om een onverbeterlijke recidivist. De 68-jarige man stond al voor de zeventiende keer voor de rechter. Hij had er net een gevangenisstraf van een jaar opzitten, en toen hij in oktober 2005 vrijkwam, sloeg hij meteen weer aan het stelen.

De man had na zijn echtscheiding blijkbaar een haat tegen de kerk ontwikkeld, en zag zichzelf als een moderne Robin Hood. ,,Als ik de rijkdom van de kerken aanschouw, doet het me pijn dat zoveel mensen in armoede leven'', verklaarde hij.

Je verwacht dat zo iemand geïnterneerd wordt, maar psychiaters hebben de man toerekeningsvatbaar verklaard. Zijn jongste strooptocht van 25 kerkdiefstallen kwam hem op vier jaar te staan. In de praktijk moet hij ongeveer anderhalf jaar naar de cel. Toch klinkt dit keer zijn geestesgesteldheid door in de straf. Na zijn celstraf kan justitie hem tien jaar psychiatrisch laten opvolgen.


DS, 11-01-2007 (Filip Verhoest)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB