Het Onze Vader, NBG 1951
Onze Vader die in de hemelen zijt,

uw naam worde geheiligd;

uw Koninkrijk kome;

uw wil geschiede,

gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde.

Geef ons heden ons dagelijks brood,

en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren;

en leidt ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.

(Mattheus 6 vers 9-13)

Het Onze Vader, NBG 2004
Onze Vader in de hemel, laat uw naam geheiligd worden,

laat uw koninkrijk komen

en uw wil gedaan worden

op aarde zoals in de hemel.

Geef ons vandaag het brood

dat wij nodig hebben.

Vergeef ons onze schulden,

zoals ook wij hebben vergeven

wie ons iets schuldig was.

En breng ons niet in beproeving,

maar red ons uit de greep van het kwaad.

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Allee, het 'onze vader' is veranderd. Het was wel aan een update toe, maar wie zal er beter van worden? Voor mij is het niet echt duidelijk waarom ze dit gedaan hebben. Nu gaat niemand het 'onze vader' nog kennen, volgens mij.
Mijn grootmoeder was 'ervan aangedaan' En ik denk nog vele andere oudere mensen met haar.
Mij persoonlijk kan het niet veel schelen, eerlijk gezegd. Hoewel, als je het 'onze vader' zo eens op een andere manier leest, weet je misschien wel beter waarover het gaat.
Ach ja, de Kerk wil met zijn tijd meegaan en dan veranderen ze het 'onze vader'. Zouden ze zich niet beter met andere updates bezighouden, vraag ik mij dan af.

Denkt er nog iemand zo over?
Ik hoop op enkele reacties eigenlijk.

Jonas

Denk niet dat het volgende voldoet aan de verwachte replies vanwege de auteur van vorige mail, maar inderdaad: er is nog veel meer geupdatet, nl. gans de bijbelvertaling...

Hieronder het volledige artikel...

'Gij' heeft het veld geruimd
door Rob Schouten
2004-10-28 - lezersreacties op dit artikel (13)

Schrijver, dichter en bijbelkenner Rob Schouten toetst de nieuwe bijbelvertaling, die gisteren is uitgekomen. Overspel wordt ruzie, het lijdensverhaal een thriller en de franje verdwijnt uit de zinnen. Kortom, de huiver maakt plaats voor hedendaagse zakelijkheid.


Met vertalingen van klassiekers gaat het idealiter twee kanten op, ze brengen je dicht bij het origineel maar ze brengen het origineel ook dicht bij jou en je eigen tijd.

De vertalers van het klassieke werk bij uitstek in de westerse cultuur, de bijbel, moeten zoiets als ideaal in hun hoofd gehad hebben toen ze de nieuwste vertaling in handen gaven van vertaal'koppels', bestaande uit enerzijds een oud- of nieuwtestamenticus, anderszijds een neerlandicus, vertaalwetenschapper of dichter. Kenners van oerteksten en kenners van hedendaags Nederlands.

Aan een vertaling van de bijbel zitten overigens heel wat meer haken en ogen dan aan die van de gemiddelde klassieke tekst uit bijvoorbeeld de antieke oudheid. Het boek der boeken is zo veelvormig, bestaat uit zoveel verschillende teksten, genres en stijlen dat het onmogelijk lijkt één centrale richtlijn voor zo'n vertaling te geven. Dat deden de vertalers dan ook niet. In de verantwoording lezen we: 'Er is naar gestreefd poëzie voluit poëzie te laten zijn, een retorische brief retorisch te laten klinken en simpel proza niet te verfraaien.' Goede bedoelingen.

En dan hebben we nog, los van de vraag naar de juiste betekenis van de grondtekst, het 'probleem' van de magische werking van bijbeltaal. Want wat er ook in het origineel staat, de bijbel heeft sinds de Statenvertaling van 1637 altijd lezers getrokken met zijn poëzie, pathethiek en bijzondere zeggingskracht. De tale Kanaäns is, cultuurhistorisch gesproken, een van haar voornaamste attracties; zonder dat zouden bijvoorbeeld de boeken van Gerard Reve er heel anders hebben uitgezien. De tale Kanaäns ontleent haar charme echter juist grotendeels aan het archaïsche karakter, waar een nette vertaler zich natuurlijk niet aan wil bezondigen. Het ligt dus voor de hand dat die als eerste sneuvelt in een nieuwe, eenentwintigste-eeuwse vertaling, hoe spijtig ook, juist voor de lezer die niet in de eerste plaats wil geloven maar genieten.

Daarom voorspel ik dat geseculariseerde lezers die zijn opgegroeid met taalgebruik als 'Vanwaar Gehazi?' of 'er zal een rijsje voortkomen uit de tronk van Isaï' voorlopig zullen teruggrijpen op de vorige vertaling, zoals echte liefhebbers ten tijde van de nieuwe vertaling uit 1951 graag naar de Statenvertaling teruggrepen.

Maar wat heeft de bijbel als literair werk in de nieuwste vertaling eigenlijk te bieden? Ik toets mijn bevindingen om te beginnen aan Richteren 19, 'De schanddaad te Gibea', een verhaal waar ik nooit een touw aan heb kunnen vastknopen, over een concubine die door haar man, die zelf dreigt verkracht te worden door een stel onverlaten, de straat op wordt gestuurd, waarna ze háar dan maar verkrachten, tot ze sterft en de man haar lichaam in twaalf stukken snijdt en door heel Israël stuurt. Geen vermanend woord of lyrische lofzang, maar een rare, steenachtige vertelling uit de oertijd.

Het begint direct al anders dan ik het kende. Vroeger stond er 'Maar zijn bijvrouw werd hem ontrouw en liep van hem weg'. Dat begrijp ik, ze pleegde overspel en ging weg, in de Statenvertaling staat zelfs dat zij 'hoereerde'. Maar wat lees ik in de jongste versie? 'na een hevige ruzie liep ze van hem weg'. Dat is me nogal niet wat anders, vreemdgaan of ruzie.

Ik neem aan dat de vertalers hun werk goed hebben gedaan en dat er iets omtrent ruzie staat maar dat betekent dan ook direct dat vorige vertalers schromelijk overdreven of tendentieus in de weer waren. In een notendop geeft zoiets aan dat in de jongste versies, hoe onbegrijpelijk ze inhoudelijk soms ook zijn gebleven, de pathetiek is gesneuveld.

Geldt hetzelfde voor de poëzie? Psalm 117, de kortste. Klonk vroeger zo:

Looft de Here, alle gij volken,

prijst Hem, alle gij natieën;

want zijn goedertierenheid is machtig over ons,

en des Heren trouw is tot in eeuwigheid. Hallelujah.

Tegenwoordig klink-ie alsvolgt:

Loof de Heer, alle volken,

prijs hem alle naties:

zijn liefde voor ons is overstelpend,

eeuwig duurt de trouw van de Heer,

Halleluja.'

Ook dat is andere koek. Het plechtstatige maar inderdaad nogal overbodige 'gij' heeft het veld geruimd en 'goedertierenheid' werd alledaags 'liefde'. De trend is inmiddels wel duidelijk: gewoonwording. 'Goedertierenheid' of 'ontferming', haast door hun klank alleen al troostende woorden, maakten plaats voor gewoon Nederlands. Weg met 'des Heren' en al die andere verheven genitieven!

Daar kun je in de verhalen en zelfs de lofzangen wel mee leven; per slot van rekening galmen ook het Nederlandse proza en de poëzie allang niet meer. Maar hoe zit het met de numineuze, apocalyptische passages die het juist van hun geheimzinnige fluistering moeten hebben?

Door dus naar Elia op de Horeb, wat mij betreft een van de mooiste bijbelmomenten. God komt langs bij de gefrustreerde profeet. Is God in de wind? 'In de wind was de Here niet. En na de wind een aardbeving. In de aardbeving was de Here niet'. Dat was gisteren. En vandaag: 'Maar de Heer bevond zich niet in die windvlaag. Na de windvlaag kwam er een aardbeving, maar de Heer bevond zich niet in die aardbeving.' Kortom, de woorden staan in een zakelijke volgorde. De inversie is er uit, en daarmee misschien wel de literaire werking. Niet het steeds wisselende natuurgebeuren maar het gelijkblijvende opperwezen krijgt nu de nadruk. Jammer, het plechtstatige dat de magie van het moment benadrukte, ging zo teloor. En het ongewone van de gebeurtenis werd gewoner. Ook hier, waar het wat mij betreft juist niet had gemoeten. Want hadden de vertalers ons niet beloofd per passage te kijken hoe het moest klinken?

Zo wordt het natuurlijk allemaal wel leesbaarder, voor de consument van tegenwoordig die niet wil blijven steken. Geschiedenissen waar je vroeger amper doorheenkwam, lezen nu als een trein. Het lijdensverhaal ('Konden jullie niet eens één uur met mij waken' 'Echt, ik ken de man niet', 'Niet doen, laten we eens kijken of Elia hem komt redden') heeft wel iets weg van een thriller en zelfs de profetieën, nou niet bepaald de lichtste kost in de bijbel, zien er ineens transparant uit, al was het maar omdat hele gedeelten zijn opgeschreven in de vorm van poëzie:

Klacht op klacht klinkt op de weg omhoog naar Luchit,

overal gejammer op de weg omlaag naar Choronaïm.

Vlucht, inwoners van Moab. Red het vege lijf!

Overleef, zoals een struik in de woestijn.

(Jeremia 48: 5-6)

Kortom, de bijbel is in deze jongste vertaling verwerkt tot hapklare brokken voor de bijdetijdse lezer. Dat daarbij nogal wat mysterieus en pathetisch taalgebruik het loodje legde was kennelijk onvermijdelijk. Voordeel is dus dat we het voortaan makkelijker begrijpen, maar tegen inlevering van een flinke portie verbijstering, huivering en ontzag.




De Tien Geboden, NBG 1951
Toen sprak God al deze woorden: 'Ik ben de Here, uw God, die u uit het land Egypte, uit het diensthuis, geleid heb. Gij zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben.

Gij zult u geen gesneden beeld maken noch enige gestalte van wat boven in de hemel, noch van wat beneden op de aarde, noch van wat in de wateren onder de aarde is. Gij zult u voor die niet buigen, noch hen dienen; want ik, de Here, uw God, ben een naijverig God, die de ongerechtigheid der vaderen bezoek aan de kinderen, aan het derde en vierde geslacht van hen die Mij haten, en die barmhartigheid doe aan duizenden van hen die Mij liefhebben en mijn geboden onderhouden.

Gij zult de naam van de Here, uw God, niet ijdel gebruiken, want de Here zal niet onschuldig houden wie Zijn naam ijdel gebruikt.

Gedenk de sabbatdag, dat gij die heiligt; zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen; maar de zevende dag is de sabbat van de Here, uw God; dan zult gij geen werk doen, gij noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw dienstmaagd, noch uw vee, noch de vreemdeling die in uw steden woont. Want in zes dagen heeft de Here de hemel en de aarde gemaakt, de zee en al wat daarin is, en Hij rustte op de zevende dag; daarom zegende de Here de sabbatdag en heiligde die.

Eer uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Here, uw God, u geven zal.

Gij zult niet doodslaan.

Gij zult niet echtbreken.

Gij zult niet stelen.

Gij zult geen valse getuigenis spreken tegen uw naaste. Gij zult niet begeren uws naasten huis; gij zult niet begeren uws naasten vrouw, noch zijn dienstknecht, noch zijn dienstmaagd, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets dat van uw naaste is.

(Exodus 20 vers 1-17)




De Tien Geboden, NBV 2004
Toen sprak God deze woorden:

'Ik ben de Heer, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd.

Vereer naast mij geen andere goden.

Maak geen godenbeelden, geen enkele afbeelding van iets dat in de hemel hierboven is of van iets beneden op de aarde of in het water onder de aarde. Kniel voor zulke beelden niet neer, vereer ze niet, want ik, de Heer uw God, duld geen andere goden naast mij. Voor de schuld van de ouders laat ik de kinderen boeten, en ook het derde geslacht en het vierde, wanneer ze mij haten; maar als ze mij liefhebben en doen wat ik gebied, bewijs ik hun mijn liefde tot in het duizendste geslacht.

Misbruik de naam van de Heer, uw God niet, want wie zijn naam misbruikt laat hij niet vrijuit gaan.

Houd de sabbat in ere, het is een heilige dag. Zes dagen lang kunt u werken en al uw arbeid verrichten, maar de zevende dag is een rustdag, die gewijd is aan de Heer, uw God; dan mag u niet werken. Dat geldt voor u, voor uw zonen en dochters, voor uw slaven en slavinnen, voor uw vee, en ook voor vreemdelingen die bij u in de stad wonen. Want in zes dagen heeft de Heer de hemel en de aarde gemaakt, en de zee met alles wat er leeft, en op de zevende dag rustte hij. Daarom heeft de Heer de sabbat gezegend en heilig verklaard.

Toon eerbied voor uw vader en uw moeder. Dan wordt u gezegend met een lang leven in het land dat de Heer, uw God, u geven zal.

Pleeg geen moord.

Pleeg geen overspel.

Steel niet.

Leg over een ander geen vals getuigenis af.

Zet uw zinnen niet op het huis van een ander, en evenmin op zijn vrouw, op zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort.'




Abraham en Sara, NBG 1951
Toen zeiden zij tot hem: Waar is uw vrouw Sara? En hij zeide: Daar, in de tent. En Hij zeide: Voorzeker zal ik over een jaar tot u wederkeren, en dan zal uw vrouw Sara een zoon hebben. En Sara luisterde bij de ingang der tent, die zich achter Hem bevond. Abraham nu en Sara waren oud en hoogbejaard; het ging Sara niet meer naar de wijze der vrouwen. Dus lachte Sara in zichzelf, denkende: Zal ik wellust hebben, nadat ik vervallen ben, terwijl mijn heer oud is? Toen zeide de Here tot Abraham: Waarom lachte Sara daar en zegt: Zal ik werkelijk baren, terwijl ik oud geworden ben? Zou voor de Here iets te wonderlijk zijn? Te bestemder tijd, over een jaar, zal Ik tot u wederkeren, en Sara zal een zoon hebben. Toen loochende Sara het: Ik heb niet gelachen, want zij was bevreesd; doch Hij zeide: Neen, gij hebt wèl gelachen.

(Genesis 18 vers 9-15)

Abraham en Sara, NBV 2004
'Waar is Sara, uw vrouw?' vroegen zij hem. 'Daar, in de tent', antwoordde hij. Toen zei een van hen: 'Ik kom over precies een jaar bij u terug en dan zal uw vrouw Sara een zoon hebben.' Sara, die in de ingang van de tent stond, achter de man, hoorde dat. Nu waren Abraham en zij op hoge leeftijd gekomen en de jaren dat een vrouw vruchtbaar is lagen al ver achter haar. Daarom lachte ze in zichzelf. Zou de liefde voor mij dan nog weggelegd zijn? dacht ze. Ik ben immers verwelkt, en ook mijn man is al oud. Toen vroeg de Heer aan Abraham: 'Waarom lacht Sara, waarom vraagt ze zich af of ze op haar leeftijd nog wel een kind ter wereld kan brengen? Is ook maar iets voor de Heer onmogelijk? Op de vastgestelde tijd, over een precies een jaar, kom ik bij je terug en dan heeft Sara een zoon.' Geschrokken ontkende Sara: 'Ik heb niet gelachen.' Maar hij zei: 'Ja, je hebt wel gelachen.'




Het Onze Vader, NBG 1951
Onze Vader die in de hemelen zijt,

uw naam worde geheiligd;

uw Koninkrijk kome;

uw wil geschiede,

gelijk in de hemel, alzo ook op de aarde.

Geef ons heden ons dagelijks brood,

en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren;

en leidt ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.

(Mattheus 6 vers 9-13)

Het Onze Vader, NBG 2004
Onze Vader in de hemel, laat uw naam geheiligd worden,
laat uw koninkrijk komen

en uw wil gedaan worden

op aarde zoals in de hemel.

Geef ons vandaag het brood

dat wij nodig hebben.

Vergeef ons onze schulden,

zoals ook wij hebben vergeven

wie ons iets schuldig was.

En breng ons niet in beproeving,

maar red ons uit de greep van het kwaad.

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

ik denk toch dat de nieuwe vertaling een goed idee is. het is iets leesbaarder geworden, zodat nieuwsgierigen misschien iets langer zullen blijven hangen dan voorheen. op die manier zullen er misschien meer mensen geïntregreerd raken door de bijbel, en dat is volgens mij positief (en ik vermoed bij jou ook he Bart?).
als je dan 1 keer de kriebels te pakken hebt, zijn er veel mensen die op zoek gaan naar andere vertalingen om te zien wat hen het beste ligt. dat zie ik toch gebeuren in mijn eigen kerk: de ene zit met een groot-nieuws-bijbel op zijn schoot, de andere weer met een uitgave van 'het boek', dan weer iemand met een NBG-vertaling...
het zorgt ervoor dat je eenzelfde tekst op verschillende wijzen kan lezen, en daardoor kun je het ook beter begrijpen...

Op dat vlak ben ik het wel met je eens. Voor mensen die echt met zulke dingen bezig zijn is dit inderdaad een goede zaak. Door zo veel mogelijk vertalingen, en dus ook vaak verschillende interpretaties, naast elkaar te lezen, begrijp je de teksten wel beter. Dat heb ik vorig jaar vaak genoeg aan den lijve ondervonden in de opleiding vertaler-tolk tijdens het vak culturele en literaire stroming waarin we vele verschillende vertalingen van verschillende bijbelteksten besproken hebben. Pas op, daar waren interessante dingen bij hoor.
Maar ik blijf erbij dat de Kerk beter tijd en geld steekt in het updaten van andere dingen. En ik denk niet dat ik hierbij concreet hoef te zeggen wat ik bedoel.