Met uitsterven bedreigd: de Belgische trappist


‘We moeten consequent zijn’, zegt directeur Philippe Van Assche van de brouwerij van Westmalle. ‘De voorwaarde die vereist dat het brouwproces binnen een levende gemeenschap moet gebeuren, is in Achel niet meer vervuld.’


Ons land is een trappist armer. Achel mag de kostbare biertitel niet meer dragen, omdat het niet meer gebrouwen wordt door trappistenbroeders. Ooit was trappistenbier een louter Belgische aangelegenheid, nu komt nog minder dan de helft uit ons land. En de toekomst is verre van verzekerd. ‘We zijn in de handen van Onze-Lieve-Heer. En als het eindigt, dan eindigt het.’

In het Limburgse Achel voelen ze al nattigheid sinds vorige zomer. Toen vertrok prior Gaby als laatste trappistenbroeder uit de Sint-Benedictusabdij. Hij was een eind in de tachtig, kon niet meer uit de voeten, en keerde terug naar de moederabdij in Westmalle. Daarom zal er in Achel nooit nog echte trappist gebrouwen worden. Noot voor de panikerende bierliefhebber: Achel als bier blijft bestaan, en het blijft even lekker. Alleen valt het niet meer onder de vlag van Authentiek Trappistenproduct (ATP). Dat label van de internationale vereniging van trappistenabdijen moet voldoen aan drie criteria. Het is voorbehouden voor bieren die worden gebrouwen binnen de abdij, door of onder toezicht van monniken en waarvan de opbrengsten gaan naar de kloostergemeenschap of naar goede doelen.

Na het vertrek van prior Gaby is ons land dus een trappistenbier armer. Twintig jaar geleden bestonden er zes officiële trappistenbieren, allemaal van hier. Naast Achel zijn dat Chimay, Orval, Rochefort, Westmalle en Westvleteren. Ter info: in Nederland wordt La Trappe ook al 150 jaar gebrouwen, maar dat droeg niet altijd het ATP-logo. ‘Een kleine tien jaar geleden, zijn ze ook in het buitenland wakker geschoten’, zegt Jef Van den Steen, brouwer, bierauteur en trappistexpert. ‘Eerst kwamen de Oostenrijkers erbij, dan de Amerikanen, de Italianen en als laatste de Britten.’

Al die bieren voldoen aan de drie ATP-voorwaarden, maar zegt dat trappistenlabel eigenlijk ook iets over de kwaliteit? ‘Toch wel. Wie een trappist wil brouwen, moet aan een hele reeks kwaliteitseisen voldoen’, zegt Van den Steen. ‘Maar veel mensen verwarren kwaliteit met smaak. Engelszell wordt door veel Belgische bierliefhebbers niet hoog ingeschat. Omdat de Oostenrijkers voor dat bier wijngist en honing van eigen teelt gebruiken. De Engelse trappist wijkt ook nogal af, met zijn geturfde smaak. Wij Belgen vinden die dingen raar, maar ze hebben niks te maken met de pure kwaliteit.’


Degradatie

De kwaliteit blijft ook in Achel staan als een huis. Daar hebben ze nu twee mogelijkheden, zegt Van den Steen. ‘Ofwel blijven ze hun bier trappist noemen, maar dan zonder officieel label. Ofwel zal Achel tot abdijbier degraderen. Ik bedoel dat niet negatief. Een abdijbier is gewoon een bier dat gebrouwen is volgens de traditie van de abdijen – met hoge gisting – maar door een commercieel bedrijf dat een akkoord heeft met de abdij, die royalty’s krijgt. Overigens is Westvleteren het enige Belgische trappistenbier dat nog door de monniken zelf wordt gebrouwen. Bij de andere doen leken dat, onder toezicht van de monniken.’


Uitdoofscenario

De vraag blijft of Achel een alleenstaand geval is. Volgens de meest recente officiële cijfers zijn er nog een kleine 1.500 broeders en paters in ons land, onder wie een honderdtal trappisten. Twintig jaar geleden waren dat er nog dubbel zoveel. Zij die overblijven, zijn veelal tachtigers. Zijn de trappistenbroeders, en met hen hun bier, dan met uitsterven bedreigd? ‘Sommige gemeenschappen zullen uitdoven’, zegt Wim Vandewiele, godsdienstsocioloog aan de KU Leuven en expert religieuze gemeenschappen. ‘Maar andere groeien aan. Niet dat er wachtlijsten zijn, maar Westvleteren blijft constant in aantal, Westmalle ook. Die trappistengemeenschappen verdwijnen absoluut niet.’

Broeder Nathanaël, vader-abt in Westmalle, dat dus ook de Achelse Kluis onder zijn vleugels heeft, bekijkt het met enig flegma. ‘We wisten dat dat in Achel ging gebeuren. Dreigt zo’n uitdoofscenario ook voor ons? Als er geen roepingen komen, wel. Maar dat baart mij geen zorgen. We zijn in de handen van Onze-Lieve-Heer. En als het eindigt, dan eindigt het.’ Dan wordt hij ferm. ‘Maar het zal nog niet voor morgen zijn. Onze oudste broeder is 86, maar de jongste is nog maar net de 30 voorbij. Wij kunnen dus nog even mee.’

Van den Steen bekijkt het met eenzelfde kalmte. ‘Tja, als de abdijen verdwijnen, verdwijnt het bier. Of beter: het bier blijft, het is alleen zijn label kwijt. En ja, de trappist is de trots van ons land en hij zal misschien voor een stuk zijn aureool verliezen. Maar we moeten niet ongerust zijn: de kwaliteit van ons bier blijft.’


Blog DS, 22-01-2021 (Jesse Van Regenmortel)

Bijgesloten Plaatje(s)