Trump zal zijn grootste aanhangers verraden

Joseph E. Stiglitz


Nog nooit is een wetsontwerp op zo veel afkeuring en spot gestuit als het ontwerp dat door het Amerikaanse Congres is aangenomen en door president Donald Trump net voor kerst tot wet is verheven. Het was verkocht als zowel een belastingverlaging als een belastinghervorming. De Republikeinen die het hebben goedgekeurd (er waren geen Democraten die dat deden) beweerden dat hun geschenk later naar waarde zal worden geschat, als de Amerikanen zien dat het bedrag dat ze mee naar huis mogen nemen omhoog is gegaan. Ze hebben het bij het verkeerde eind. Het wetsontwerp balt al wat fout is aan de Republikeinse Partij in één pakket samen, wat tot op zekere hoogte ook iets zegt over de deplorabele staat van de Amerikaanse democratie.

Deze wetgeving kun je op geen enkele manier een ‘belastinghervorming’ noemen. Een hervorming houdt in dat achterpoortjes gesloten worden en dat de belasting*heffing eerlijker wordt. Centraal bij die eerlijkheid staat het vermogen om te betalen. Maar deze belastingwet vermindert de *belastingen gemiddeld met tienduizenden dollars voor wie ze het best kan betalen (de bovenste 20 procent). En als de wet in 2027 volledig is uitgevoerd, zullen de belastingen voor de meeste Amerikanen omhoog zijn gegaan (voor de middelste 60 procent).

De Amerikaanse belastingwet was al lang voor het presidentschap van Trump regressief. De schatrijke belegger Warren Buffett, een van de rijkste mannen ter wereld, heeft gezegd dat het verkeerd was dat hij een lager belastingtarief moest betalen dan zijn secretaresse. De nieuwe wetgeving maakt het Amerikaanse belastingsysteem alleen nog maar regressiever.
De belastingwetgeving is het bewijs dat veel Republikeinen dollars belangrijker vinden dan kiezers

Het wordt nu algemeen erkend dat de toenemende ongelijkheid een belangrijk economisch probleem is in de VS, waar de topverdieners de afgelopen kwarteeuw vrijwel alle bbp-winst naar zich toe hebben getrokken. De nieuwe wetgeving maakt het allemaal erger: in plaats van die verontrustende trend te keren, geeft de ‘hervorming’ de topverdieners zelfs nog meer.

Een verwrongen economie is geen gezonde economie. Het Internationale Monetair Fonds heeft benadrukt dat een ongelijkere samenleving de economische prestaties verslechtert. De nieuwe belastingwetgeving zal onverbiddelijk leiden tot een ongelijkere samenleving.

Een groot deel van de complexiteit en vertekening van de Amerikaanse belastingwet vloeit voort uit het feit dat verschillende soorten inkomsten tegen verschillende tarieven worden belast. Dat leidt niet alleen tot de (correcte) indruk dat de belastingwet oneerlijk is, maar ook tot ondoelmatig*heden: middelen vloeien naar begunstigde sectoren en worden verkwist, omdat bedrijven proberen hun inkomsten en activiteiten om te zetten in meer bevoorrechte varianten. De slechtste bepalingen uit de oude belastingwet zijn behouden en nieuwe categorieën van bevoorrechte inkomsten zijn in het leven geroepen.

De verhoopte impuls voor de economische groei zal zich om verschillende redenen waarschijnlijk niet voordoen. In de eerste plaats bevindt de economie zich al (bijna) in de fase van de volledige werkgelegenheid. Als de US Federal Reserve (het federale stelsel van Amerikaanse centrale banken) van mening is dat dit het geval is, zal zij de rente verhogen bij de eerste tekenen van een aanzienlijke toename van de vraag. Een hogere rente betekent dat de investeringen, en dus de groei, zullen vertragen, zelfs als de consumptie van de superrijken stijgt.

Er zijn bepalingen in de belastingwet opgenomen die het specifiek op de Democratische staten, waaronder New York en Californië, hebben gemunt. Niet alleen maken die de politieke kloof in Amerika nóg groter, ze getuigen ook van slecht economisch beleid. Geen enkele verstandige overheid zou de meest dynamische delen van haar economie ondermijnen, en toch is dat wat de regering-Trump doet. Speciale belastingvoordelen voor de vastgoedsector kunnen Trump en zijn schoonzoon Jared Kushner helpen, maar maken Amerika niet groot of concurrerend. En de aftrekbaarheid van de inkomsten- en onroerendgoedbelasting beperken, zal vrijwel zeker de investeringen in onderwijs en infrastructuur verminderen – opnieuw geen gezonde strategie om de Amerikaanse concurrentiekracht te verhogen. Andere nieuwe bepalingen zullen de Amerikaanse economie eveneens schaden.

Omdat het begrotingstekort zal toe*nemen, zal ook het handelstekort stijgen, ongeacht de vraag of Trump een protectionistisch beleid zal voeren. Lagere exporten en hogere importen zullen de Amerikaanse industriële productie nog verder ondermijnen. Trump zal zijn grootste aanhangers verraden.

Maar de Republikeinse Partij is cynisch. Haar leiders doen zich tegoed aan de trog – Trump en Kushner behoren tot degenen die het meest van de nieuwe wet zullen profiteren – in de veronderstelling dat dit weleens hun laatste kans op zo’n feestmaal zou kunnen zijn. Trump is de Republikein die er het meest van overtuigd is dat de partij hiermee kan wegkomen.

Dat is de reden dat de wetgeving zó is gestructureerd dat individuen een tijdelijke belastingverlaging wordt gegund, terwijl bedrijven een permanente verlaging van hun belastingtarief tegemoet kunnen zien. De Republikeinen vertrouwen erop dat de kiezers niet voorbij hun volgende *salarisstrookje zullen kijken. Maar de kiezers laten zich niet zo makkelijk bedonderen: zij hebben de truc doorzien en zijn er door de talloze onderzoeken, van bronnen binnen en buiten de regering, van overtuigd geraakt dat het leeuwendeel van de belastingverlagingen naar de bedrijven en de superrijken gaat.

De belastingwetgeving van Trump is ook het bewijs dat veel Republikeinen dollars belangrijker vinden dan kiezers. Al wat ertoe doet, is hun sponsors uit het bedrijfs*leven plezieren. Zij zullen de partij belonen met bijdragen, waarmee die stemmen kan kopen.

Laten we hopen dat de Amerikanen écht slimmer zijn dan de inhalige ceo’s uit het bedrijfsleven en hun cynische Republikeinse dienaren denken. De Congresverkiezingen van november zullen hen ruim de gelegenheid geven om dit aan te tonen.

Joseph E. Stiglitz is Nobelprijswinnaar Economie


DS, 09-01-2018