Iedereen is een excuustruus
Sorry voor alles

Elton John zong nog zo mooi dat sorry het moeilijkste woord is. Waarom lijkt iedereen het dan voortdurend te zeggen? Wellicht omdat we er gewoon verslaafd aan zijn. Hoog tijd voor een sorry-detox.

‘Sorry, mag ik even storen?’ zeg ik tegen de verkoopster die een maandloon krijgt om gestoord te worden. ‘Sorry, mijn trein had vertraging’, mompel ik, terwijl ik er niks aan kan doen dat de infrastructuur van de Belgische Spoorwegen het andermaal laat afweten. Zelfs als iemand lomp tegen mij opbotst in die aftandse treinwagons is een ‘sorry’ mijn standaardantwoord. Net als op de momenten waarop ik op restaurant een bord met koud eten moet terugsturen, omdat ik toch echt warm eten verwachtte. Sorry. Sorry. Sorry.

Doordat er in mijn hoofd zelden een gebrek is aan dingen om me voor te verontschuldigen, weet ik dat de ene sorry de andere niet is. Een echte, welgemeende sorry lucht op, stelt gerust, kan relaties versterken. De stortvloed aan sorry’s die elke dag in een reflex uit mijn mond rolt, geeft me een ander gevoel. Is het beleefdheid? Of net zwakte? Laten we een kat een kat noemen: schuldig voel ik me niet als iemand tegen mij aanbotst. Mijn reactie, en die van veel andere sorryverslaafden, is meer een manier om een vervelende situatie te ontmijnen. Hoe sneller de sorry, hoe minder er fout kan lopen. Liever door het zand dan het risico te lopen dat iemand mij een lastige tante vindt.

Sociale smeerolie
Zonder in clichés te willen vervallen: het overmatige gebruik van excuses schijnt vaker bij vrouwen voor te komen dan bij mannen. Vrouwen zouden het woord tot drie keer vaker in de mond nemen. Volgens een Canadees onderzoek van de universiteit van Waterloo denken mannen minder vaak dat ze iets fout hebben gedaan dan vrouwen, omdat ze minder gericht zijn op het bewaren van harmonie. Mannen zien hun gedrag ook minder snel als aanstootgevend dan vrouwen, waardoor ze minder de neiging hebben om zich te excuseren.

Of het nu typisch vrouwelijk is of niet, aan halfslachtige sorry’s zijn weinig voordelen verbonden. Ze kunnen dan wel smeerolie lijken in de omgang met andere mensen, op lange termijn zijn ze vooral nadelig. ‘Een snelle sorry spreek je makkelijker uit dan een echt excuus’, zegt Veronika Wuyts, coach bij Talents@Work en auteur van Goed bezig check-up. ‘Al was het maar omdat het gebruik van een woord uit het Engels de dingen minder zwaar doet lijken. Helaas weegt zo’n sorry voor de ontvanger ook lichter.’
Wie vaak sorry zegt, geeft anderen volgens onderzoek bovendien de indruk dat hij wel aan de basis van een bepaald probleem zal liggen, ook al slaat dat nergens op. ‘Dan wordt sorry een schuldbekentenis’, zegt Veronika Wuyts. Of die bekentenis ergens op slaat of niet, doet er minder toe dan het feit dat je er sorry voor zegt.

Achter de brede rug van een sorry gaat al te vaak iets anders schuil. ‘Vaak is het een vermomde nee. Je wilt niet meegaan in de vraag en voelt je schuldig, dus zeg je sorry’, zegt Veronika Wuyts. ‘Daardoor geef je zelf al aan dat die nee volgens jou niet gerechtvaardigd is.’ Niet alleen dan geef je een verkeerd signaal. Ook wie kwaad wordt, kiest er soms voor om sorry te zeggen in plaats van te ontploffen voor het oog van het volledige kantoor. Maar net op de werkvloer geef je met je sorry signalen die in je nadeel kunnen werken. Je kunt suggereren dat je liever makkelijk in de omgang bent dan dat je correct wordt behandeld. Dat je verlangen naar goedkeuring door anderen belangrijker is dan zelfrespect. Daarnaast kun je je schuldig voelen over zaken waar je geen verantwoordelijkheid voor draagt, en dat kan je zelfvertrouwen een knauw geven.

Soms dwingt een context of persoonlijkheid tot meer sorry’s. Zo kun je het woord door een erg dominante baas veel vaker dan anders gebruiken. Wie een lastig gesprek wil afronden zonder daar al te veel schade mee aan te richten, kan zich ook perfect beroepen op een goed geponeerde ‘het spijt me’. Zo wordt duidelijk dat we ons vaak met de beste bedoelingen excuseren. We krijgen het al met de paplepel mee: doen we iets wat niet hoort en zeggen we sorry, dan maken we de actie niet ongedaan, maar worden zaken wel minder lastig.

Schaars met sorry
Hoe moeilijker de sorry om uit te spreken, hoe meer nut het excuus doorgaans heeft. Hoe schaarser je ermee omspringt, hoe groter het effect. Wie het woord te vaak inzet, devalueert alleszins de krachtige sorry, die wel op zijn plaats is. En dat is jammer, want een goede sorry heeft zijn nut en waarde. Eigenlijk zijn er maar een paar dingen waarvoor een excuus gepast is. De regel is simpel: doe je iets fout waar iemand anders nadeel van ondervindt, dan kan een sorry op zijn plaats zijn. Heb je ergens geen controle over of veroorzaakt een situatie geen probleem, dan is een sorry onnodig. Vaak hinderlijk. In de meeste situaties hoeft niemand de schuld op zich te nemen. ‘Sorry, maar mag ik de menukaart even?’ vragen aan een ober in een restaurant slaat nergens op. Je hoeft je niet te verontschuldigen als iemand zijn job doet. En een late mail wijst op andere prioriteiten, die je zelf hebt gesteld en waar je je dus ook al niet voor hoeft te verontschuldigen. Schrap dus ook maar voor eens en voor altijd die ‘sorry voor mijn late antwoord’.

Acht stappen naar een sorry-detox

1. Maak een lijst met dingen waar je je niet meer voor gaat verontschuldigen. Zaken waar je geen controle over hebt, zoals een file, een ziek kind of een platte band. Maar ook dingen waar je bewust voor kiest, zoals waar je al dan niet prioriteit aan geeft in je leven. ‘Own it’, zeggen ze in het Engels.

2. Zwijg. Denk na. Spreek dan. Vaak is een sorry onze eerste reflex, omdat we niet onmiddellijk weten hoe we ergens het best op kunnen reageren. Een tic bijna, zoals een ‘euh’ tussen twee zinnen. Pauzeren, nadenken en dan pas praten kan helpen. Heb je een fout gemaakt? Is dit een moment waarop je je moet excuseren? Veel vaker zul je merken dat het antwoord nee is. Probeer het niet meer te zeggen. Al was het maar om aan jezelf te bewijzen dat stoppen met sorry zeggen niet betekent dat mensen je minder zullen waarderen. Vaak is het tegendeel juist waar en kom je competenter over.

3. Vraag je af hoe jij zou reageren als iemand anders in dezelfde situatie sorry tegen jou zou zeggen. Als jij zou denken dat een sorry echt niet nodig is, laat die dan zelf ook achterwege.

4. Een sorry gevolgd door een ‘maar’ is waarschijnlijk geen verontschuldiging, maar een uitvlucht. Ook al is de toevoeging klein, vaak is ze toch geniepig.

5. Probeer door te hebben wanneer je sorry een lapmiddel is om geen nee te moeten zeggen. ‘Door sorry te vervangen door een uiting van empathie, zoals “helaas” of “jammer genoeg”, geef je aan dat je je in de ander verplaatst zonder dat je de indruk geeft dat jij ergens schuld voor draagt’, zegt Veronika Wuyts.

6. Wil je toch je excuses aanbieden, doe het dan goed. ‘Sorry is makkelijker, maar het getuigt van meer kracht, empathie en inzicht als je bijvoorbeeld zegt: “Het spijt me dat ik je toen heb gezegd dat je er niet zo veel van terechtbracht, dat was kwetsend.” Zo’n verontschuldiging kan de relatie of de samenwerking net voeden, terwijl een sorry soms als een zoethoudertje overkomt.’

7. Probeer je sorry’s om te buigen naar vormen van dankuwel. ‘Bedankt voor je geduld’ is iets anders dan ‘sorry dat ik te laat ben’ en toch breng je dezelfde boodschap over. ‘Bedankt om naar me te luisteren’ is niet hetzelfde als ‘sorry dat ik zo’n zaag ben.’

8. Ontsnapt er toch nog een onbedoelde sorry die na een moment van bezinning nergens op slaat, weet dan dat er niks mis mee is om jezelf te corrigeren. ‘Ik zei sorry, maar eigenlijk bedoelde ik dat...’ Op die manier kun je je onbedoelde schuldbekentenis ook gewoon weer terugnemen.



Bron: De Standaard, 28.10.2017
http://www.standaard.be/cnt/DMF2017...ampaign=seeding

Eigen mening:
Dezer dagen heb je voor alles en nog wat een detox. Ik denk hier aan de detoxsapjes, smartphonedetox, … Het lijkt me dan ook niet vreemd dat er voor dagelijkse handelingen, als het gebruik van een bepaald woord, een detox verschijnt.

Maar, is een snelle sorry wel zo “slecht” als het hier wordt neergeschreven?

“Laten we een kat een kat noemen: schuldig voel ik me niet als iemand tegen mij aanbotst.”

Het kan aan mij liggen, maar ik voel me wel schuldig wanneer ik ergens in de weg stond, tegen iemand aanbots, …
Het zou me eerder vreemd lijken mezelf niet te verontschuldigen op zulke momenten.

Ik kan wel volgen in de redenering dat een overdosis aan “snelle sorry’s” een invloed kan hebben op de echte, oprechte verontschuldigingen.
Hoe deze invloed zich uit, weet ik nog niet zo. Misschien dat een echte sorry moeilijker wordt? Iets in de trend van “Sorry! Ik liet je camera vallen” is zwaarder uit te brengen dan “Sorry, had je even niet gezien”. Doch denk ik dat het melden van een, door jouw toedoen, kapotte camera zo ook al zwaar is.

De gegeven tips, lijken me wel bruikbaar hoewel ik mijn twijfels heb bij het weglaten van de "sorry" in het dagelijkse leven...