Sst, hier luister je naar de prof

In acht jaar tijd verdubbelde het aantal Nederlandse studenten in Vlaanderen. Studeren is hier goedkoper en ze moeten alleen even de grens oversteken. Eens dat gebeurd, zijn onze noorderburen vaak hoogst verbaasd over de cultuurverschillen. ‘Vrienden maken is hier is erg moeilijk.’

Rosanne Noumon (24) keek op vrijdagmiddag vaak met verbazing naar de rijen Vlaamse studenten die met rolkoffers naar het station van Antwerpen trokken. Voor de Nederlandse studente biomedische wetenschappen was het wennen aan deze ratelende volksverhuizing. Toen ze net in België studeerde, stuurde ze op vrijdag haar onderbuurmeisje een berichtje: ‘Ga je vanavond mee uit eten?’ ‘Nee,’ was het antwoord, ‘ik eet elk weekend bij mijn mama en papa.’ Zoals veel Vlaamse studenten.
Steeds meer Nederlanders studeren in Vlaanderen. De jongste acht jaar is dat aantal meer dan verdubbeld: van 4.380 tot 9.830 vorig academiejaar. Pas ter plekke ervaren de Nederlandse studenten de culturele verschillen. Op vraag van de Nederlandse krant NRC vulden honderdzestig Nederlanders die studeren of gestudeerd hebben in Antwerpen, Leuven of Gent een enquête in over hun ervaringen. Een derde van hen zei zich onvoldoende te hebben voorbereid op de Vlaamse cultuur, zoals de manier van omgaan met docenten of de gang van zaken in het studentenleven. ‘Het was een cultuurschok.’

Angst voor onbekende

Marinel Gerritsen, emeritus hoogleraar interculturele communicatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is niet verbaasd. ‘Studenten beseffen vaak niet dat Vlaanderen het buitenland is’, zegt ze. ‘De valkuil is te denken dat je, als je dezelfde taal spreekt, ook hetzelfde bent.’

Volgens de Nederlandse sociaal psycholoog Geert Hofstede zijn er geen twee landen met een gemeenschappelijke grens en taal ‘die toch zo veel verschillen qua cultuur als Vlaanderen en Nederland’. Cultuurwetenschappers gebruiken zestien ‘waarden’ om culturen te categoriseren. Vlaanderen en Nederland verschillen op liefst twaalf van die waarden.
Van de twaalf cultuurverschillen met Vlaanderen kunnen er volgens Gerritsen zeven tot problemen leiden (zie infografiek). Een voorbeeld is het grote ‘privéterritorium’ in België. Zo ging de zoon van Gerritsen voor zijn studie een halfjaar naar Luik. Om zijn kotgenoten te leren kennen, hing hij een briefje op waarin hij zich voorstelde en iedereen uitnodigde voor een borrel. Hij wachtte de hele avond: niemand daagde op.
Karakteristiek voor Vlamingen, aldus Hofstede, is hun angst voor het onbekende. Ze proberen onzekerheden te vermijden en laten niet graag het achterste van hun tong zien. In onderzoek van Hofstede naar 76 landen en regio’s bleek Vlaanderen op dat punt een van de koplopers, Nederland staat ergens midden op die ranglijst. Gerritsen heeft een historische verklaring: ‘Vlaanderen is van 1585 tot 1830 in handen geweest van buitenlandse machten, en pas in de jaren dertig van de vorige eeuw kwamen er wetten om Vlaanderen als eentalig gebied te erkennen. Nederland is veel langer vrij geweest, dat zie je in de cultuur.’

Vrienden maken is ‘erg moeilijk’, heeft Isabelle Buhre (27), een Nederlandse masterstudente Latijn, in Leuven ervaren. ‘Studenten in Vlaanderen zullen niet snel belangstelling voor je tonen, of vragen of je erbij komt zitten.’ Ze heeft heimwee naar Nederland, en vooral naar de ‘open houding’ van Nederlanders. ‘In Vlaanderen hebben studenten vaak al vrienden van bij de jeugdbeweging en de middelbare school. Daar kom je niet tussen.’ Ze voelt zich meer thuis bij andere buitenlandse studenten.

Mailetiquette volgen

Een ander belangrijk verschil: Vlamingen hechten veel waarde aan hiërarchie. Waar kinderen in het Vlaamse onderwijs al van jongs af aan leren netjes in de rij te staan en te wachten op de leerkracht, rennen Nederlandse kinderen zo de klas in. Ook het hoger onderwijs kent dat verschil. Nederlandse docenten stellen kritische opmerkingen op prijs en moedigen discussies over de leerstof aan. Docent en student zijn gelijk. Dat geldt niet in het Vlaamse universitaire onderwijs. ‘Je spreekt je prof alleen in uitzonderlijke situaties aan, en enkel met echt scherpe, goede vragen’, zegt Rosanne Noumon.
‘De proffen zijn redelijk strikt’, bevestigt Valery Manneveld (21) uit Schagen, die diergeneeskunde studeert in Gent. ‘Ik krijg alleen antwoord op mijn mail als ik de mailetiquette volg: beginnen met “Geachte professor” en afsluiten met “Hoogachtend”.’

Ook de manier van leren is anders in Vlaanderen. Leerstof erin ‘stampen’ is het kernwoord aan de Vlaamse universiteiten: veel uit het hoofd leren in korte tijd. Voor sommige studenten is dat wennen. ‘Je moet voor examens veel feitjes uit je hoofd kennen’, zegt Donna Kerseboom (21) uit Oosterhout, die in Antwerpen taal- en letterkunde studeert. ‘In Nederland gaat het meer om inzicht. Vroeger haalde ik makkelijk achten, nu moet ik soms vechten voor een voldoende.’

Numerus clausus

Dat het aantal Nederlandse studenten in Vlaanderen enorm stijgt, ondanks de cultuurverschillen, heeft verschillende redenen: Vlaanderen is dichtbij en de kosten zijn relatief laag. Zo bedraagt het collegegeld – vanaf 890 euro – minder dan de helft van in Nederland, ontbreekt een langstudeerboete en vind je in de Vlaamse studentensteden makkelijker een kamer.
Maar dé reden om de overstap te maken, is dat studenten niet ingeloot worden in Nederland, waar voor geneeskunde en diergeneeskunde een numerus clausus geldt. Abdessamad el Mousati (30) uit Gorinchem wilde eigenlijk tandheelkunde studeren, maar werd daarvoor in Nederland uitgeloot. Voor zijn tweede keuze – farmacie – werd hij ook uitgeloot, maar kon hij wel in Antwerpen terecht. ‘Zowel de begeleiding als het niveau is goed, en de mondelinge examens bevallen me wel’, zegt hij.
Van alle Vlaamse universiteiten heeft die van Antwerpen in verhouding de meeste studenten uit Nederland: één op de elf. Bij diergeneeskunde, waar in België geen toelatingsexamen of numerus clausus bestaat, is dat bijna één op de twee.
Heeft de toevloed van Nederlanders gevolgen voor het Belgische studentenleven? ‘Ik denk het niet’, zegt woordvoerder Peter De Meyer van de Universiteit Antwerpen. ‘Ze zijn misschien wat mondiger, maar dat kan helpen om de stille Vlaming wat uit zijn kot te lokken.’
Specifiek bij diergeneeskunde leiden de vele Nederlanders soms wel tot problemen. De Meyer: ‘Vaak zijn die studenten in eigen land niet toegelaten door een verkeerde vooropleiding of motivatie. Sommigen denken dat het genoeg is om veel met dieren bezig te zijn, maar dit is echt wel een wetenschappelijke opleiding. Dat leidt tot slechte studie*resultaten en bovendien haalt zo’n groep “zwakkere studenten” het algemene niveau naar omlaag.’

Gordijnen open

Als een Nederlandse student in China of Japan gaat studeren, verdiept hij zich doorgaans vooraf in de cultuur. Dat gebeurt zelden als hij of zij naar Vlaanderen trekt, bevestigt Lut van Hove, een Vlaamse die lezingen geeft over het cultuurverschil aan verschillende Nederlandse volksuniversiteiten.
Van Hove woont al zestien jaar in Nederland en stelt vast dat daar nog veel overblijfselen zijn van het eeuwenlange protestantse denken. ‘Als je op straat rondloopt, zie je dat alle gordijnen open zijn’, zegt ze. ‘Je kunt zo naar binnen kijken.’ Volgens haar stamt dat uit een cultuur waarin fouten niet getolereerd werden. ‘Ik doe niks fout, dus ik heb niks te verbergen’, lijken de open gordijnen te zeggen. In het van oudsher katholieke Vlaanderen blijven de gordijnen dicht. Daar kon, en kan, een foutje nog wel vergeven worden. Misschien nog een reden voor Nederlanders om hier te komen studeren.

Bron: De Standaard, 30 mei 2017
http://www.standaard.be/cnt/dmf2017...ampaign=seeding

Eigen mening:
Ik vind het best interessant te zien hoe we als twee Nederlandssprekende groepen zo enorm hard kunnen verschillen. Zelf had ik er nooit echt bij stil gestaan dat we meer verschillen hadden dan enkele woordjes, bouwstijlen en de open gordijnen. Het is vooral vreemd te zien hoe Nederlandse en Vlaamse proffen/docenten van elkaar verschillen. Ik zou het zelf eerder ongewoon vinden mochten docent en student op dezelfde lijn staan, wat in Nederland wel het geval is.

Iets in mij vraagt zich dan af in hoeverre religie een invloed gespeeld heeft op de manier waarop men vandaag de dag nog handelt; bijvoorbeeld het stereotiep dat Nederlanders gastvrijer zouden zijn.