Matteo Renzi leed zondag een zware persoonlijke, vernederende nederlaag in het referendum over een grondwetshervorming. Hij kondigde om kwart na middernacht al zijn ontslag aan. De gevreesde politieke schok in de derde economie van de eurozone is daardoor een feit. Zeer waarschijnlijk wordt hij straks vervangen door Pier Carlo Padoan, de minister van economie. Die moet de financiële markten kalmeren en Italië ondanks alles stabiliteit laten uitstralen. Padoan kondigde aan dat hij vandaag in Brussel zou zijn.

‘De Italianen hebben zich duidelijk uitgesproken, dit is een groot feest voor de democratie. Ik heb er echt alles voor gedaan, maar ik was niet overtuigend. Ik geloof echt niet in dit systeem, dat zovelen zo bekritiseren, maar uiteindelijk toch niet willen hervormen. Toch geloof ik nog in de democratie. Vanmiddag bied ik mijn ontslag aan, bij de president.’ Zo kondigde Matteo Renzi (41) om kwart over middernacht aan dat hij zijn conclusies trekt uit het verloren referendum, waaraan hij vooraf uit eigen keuze zijn politieke lot verbond.

‘Leve Trump! Leve Le Pen!'

De in Brussel gevreesde schok in politiek Italië is nu een feit. Deze zware politieke crisis in Italië belangt Europa rechtstreeks aan, omdat Italië de derde economie van de eurozone is. Het land kampt met een torenhoge overheidsschuld, een erg zwakke groei, een hoge werkloosheid en een ernstig probleem met zijn zieke banken. Gevreesd wordt dat de financiële markten nu erg negatief gaan reageren op de politieke instabiliteit in Rome, waar de populistische partijen Vijf Sterren én de xenofobe Lega Nord zich openlijk in de handen wrijven, en de overwinning opeisen. Beide partijen zijn zeer kritisch over de Europese Unie en over de Europese eenheidsmunt.

De Romeinse krant La Repubblica stelde maandagochtend al dat deze uitkomst veel ernstiger is dan de Brexit. De werkelijkheid is meer genuanceerd. Renzi verloor weliswaar met zware cijfers, van 40 procent voor het ja-kamp, tegenover 60 procent voor de ‘neen’. Maar heel wat kiezers die zondag ‘neen’ stemden, zouden bij verkiezingen niet stemmen voor Vijf Sterren of de Lega Nord. Veel Italianen stemden ‘neen’, omdat ze vreesden dat de grondwetswijziging die voorlag, zulke partijen juist te veel macht zou geven. Lega Nord-kopstuk Matteo Salvini tweette daarom allicht zeer voorbarig: ‘Leve Trump! Leve Le Pen! En leve de Lega’.

Centrumlinks bestuurt voor

Welk politiek scenario ligt nu voor, om Europa en de markten te kalmeren? De centrumlinkse Partito Democratico ligt nog altijd in pole-position om gewoon voort te besturen. Ondanks de nederlaag is Matteo Renzi zijn meerderheid in het parlement niet kwijt. Dit was een referendum over een grondwettelijke hervorming, géén parlementsverkiezing. De Partito Democratico behoudt een parlementaire meerderheid en zal dus deel uitmaken van een herschikte regering, of een overgangsregering, waarvoor de scenario’s in Rome al vooraf klaarlagen.

Het lag zelfs voor de hand dat president Sergio Mattarella, bij wie Renzi vanmiddag zijn ontslag gaat aanbieden, aan hém zou vragen om zo’n interim-regering zelf voor te zitten. Dat had bij een nipte nederlaag best gekund. Maar nu is dat geen optie. Bovendien stapte de Toscaan zondagavond zelf al onmiddellijk over naar plan B, door zijn ontslag zo publiekelijk aan te kondigen.

Economieminister als interimpremier

Het Italiaanse staatshoofd vraagt daarom allicht aan Pier Carlo Padoan, de minister van Economie, om die overgangsregering te leiden. Padoan kondigde vooraf al aan dat hij ‘niet toevallig’ vandaag in Brussel zal zijn. De economieminister als interimpremier moet paniek op de markten vermijden, en de EU geruststellen dat er in Italië geen chaos uitbreekt. Een interimregering, geleid door Padoan, is zeker de meest stabiele optie. De derde bank van het land, Monte dei Paschi di Siena, zit net in een gecompliceerde reddingsoperatie, en Italië kan wel wat financiële kalmte gebruiken.

Leidt Padoan Italië goed door deze overgangsperiode, dan zijn vervroegde verkiezingen mogelijk voor volgende lente, een jaar voordat de eigenlijke bestuursperiode van deze regering verstrijkt. Eerst heeft Italië echter een aangepaste kieswet nodig – de nieuwe kieswet geldt immers enkel voor de Kamer, en niet voor de (door het parlement) afgeslankte Senaat. Renzi’s regeringspartij Partito Democratico en Berlusconi’s oppositiepartij Forza Italia hebben er nu alle belang bij om die kieswet zo te hervormen, dat één enkele partij in de tweede ronde van verkiezingen niet langer een volstrekte meerderheid kan krijgen.

Dat zou de Vijfsterrenbeweging – die weigert in een coalitie te stappen – de wind uit de zeilen nemen. Maar die beweging eist sinds zondagavond dat de Italianen onmiddellijk, en nog vóór een aanpassing van de kieswet, naar de stembus gaan. Dat plaatst de Italiaanse president Mattarella onder intense druk.

Bron: De Standaard 05/12/2016
http://www.standaard.be/cnt/dmf20161205_02608674

Eigen mening: Ik vind het jammer dat de politiek in Italië zo slecht gaat. Omdat Italië de derde economie van de eurozone is, is deze zware politieke crisis in Italië nadelig voor heel Europa. Gevreesd wordt dat de financiële markten nu erg negatief gaan reageren op de politieke instabiliteit in Rome, waar de populistische partijen Vijf Sterren én de xenofobe Lega Nord zich openlijk in de handen wrijven, en de overwinning opeisen. Beide partijen zijn zeer kritisch over de Europese Unie en over de Europese eenheidsmunt. De Romeinse krant La Repubblica stelde maandagochtend al dat deze uitkomst veel ernstiger is dan de Brexit. De werkelijkheid is meer genuanceerd. Zeer waarschijnlijk wordt Matteo Renzi straks vervangen door Pier Carlo Padoan, de minister van economie. Hopelijk kan hij de financiële markten kalmeren en Italië ondanks alles stabiliteit laten uitstralen.