Tabak verkopen aan min-zestienjarigen mag niet. Maar dat controleren blijkt een hele opgave te zijn. Een bezorgde vader in Mortsel trekt aan de alarmbel.
Heeft een dertienjarige jongen twee sigaretten bij de krantenwinkel tegenover zijn school gekocht of niet? Daarover buigt de politie van Mortsel zich nadat Soufiane H. klacht heeft ingediend. Hij betrapte zijn zoon deze week met de bewuste sigaretten op zak.

Vijftig cent per sigaret zou de scholier betaald hebben. Zo staat te lezen in de verklaring die bij de politie is afgelegd. Verder onderzoek zal nu moeten uitwijzen of dat klopt.

Volgens de uitbater van de krantenwinkel is het alvast een leugen. ‘Die jongen wil gewoon niet verklappen van wie hij die sigaretten heeft gekregen. Hier heeft hij ze niet gekocht.'

Het klinkt niet meteen als de grote misdaad, maar Soufiane H. wil met zijn klacht een maatschappelijk debat op gang brengen. Hij vindt het ongehoord dat minderjarigen al te gemakkelijk sigaretten kunnen kopen in krantenwinkels zonder dat daar deftige controle op is. ‘We moeten die jonge mensen in bescherming nemen tegen die dodelijke sigaretten. Dat gebeurt nu te weinig.'

Over deze zaak kan hij zich nog niet uitspreken. Maar Paul Van den Meerssche, diensthoofd van de Controledienst Alcohol en Tabak, bevestigt: het is aartsmoeilijk om het verbod op de verkoop van tabak aan min-zestienjarigen te controleren. ‘Er is eigenlijk maar één goede manier en dat is een betrapping op heterdaad. Maar het is niet gemakkelijk om een inspecteur onopvallend in een winkel te laten rondhangen tot er zo’n transactie gebeurt.’

Dat toont zich ook in de cijfers: op 1.750 controles zijn er 27 inbreuken vastgesteld op de verkoop aan minderjarigen. ‘Terwijl het werkelijke percentage vermoedelijk veel hoger ligt’, aldus Van den Meerssche.

Recent zijn er twaalf nieuwe inspecteurs aangeworden, opvallend genoeg allemaal jonger dan zesentwintig jaar. ‘Dat valt al wat minder op als we bijvoorbeeld ergens op een fuif controles willen doen.’

Maar om het probleem van minderjarige kopers te tackelen zouden jonge mystery shoppers de oplossing kunnen zijn. ‘Dan zouden we er gewoon met de inspecteur naast kunnen staan en zien hoe de regels overtreden worden. Maar wettelijk gezien is dit niet mogelijk.’

Toegegeven: voor de uitbaters van krantenwinkels en andere verkooppunten zit de wetgeving wat vreemd in elkaar. Verkopen aan min-zestienjarigen mag niet. Ze mogen een bewijs van iemands leeftijd vragen. Maar iedereen mag weigeren om zijn of haar paspoort te laten zijn. Krantenwinkeluitbaters zijn niet bevoegd. ‘De uitbaters zelf hebben geen zin om agent te spelen. Maar ik zou Unizo en NSZ toch willen vragen om hun leden te stimuleren niet aan jonger dan zestien te verkopen', aldus Van den Meerssche.

Hij wijst er overigens nog op dat tabaksfabrikanten helemaal geen probleem hebben met die minimumleeftijd van zestien jaar. ‘Ze beseffen maar al te goed dat dat een inefficiënte maatregel is die maar moeilijk te controleren valt.’

De Stichting tegen Kanker is zich zeer bewust van het probleem van de verkoop aan min-zestienjarigen. Daarom stelt het ook voor om tot een totaal reclameverbod over te gaan en pakjes niet meer boven de toonbank te verkopen. ‘Nu is het nog erg zichtbaar voor jongeren die van school komen en een krantenwinkel binnenstappen. Achter de uitbater heb je soms echt een muur aan sigarettenpakjes.’

De volgende stap die de Stichting tegen Kanker voor ogen heeft is de invoering van neutrale pakjes, naast een verhoging van de prijs.

Datum: 21 oktober 2016
Bron: De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/dmf20161021_02532457

Mijn Mening: Ik begrijp dat het verbod van tabak aan min-zestienjarigen moeilijk te controleren is. Als jongeren tabak willen aankopen in een winkel moet de verkoper nagaan of de persoon wel oud genoeg is voor deze aankoop. Dit op zich is al een moeilijke opgave. Sommige jongeren zien er al erg volwassen uit op deze leeftijd waardoor er wel eens vergissingen kunnen ontstaan. Indien er twijfel is over de leeftijd kan de verkoper de identiteitskaart vragen van de persoon, maar die persoon moet deze niet perse laten zien. Als de jongere zijn/haar identiteitskaart niet wil tonen, zou de verkoper er vanuit kunnen gaan dat hij/zij nog geen zestien jaar is. De verkoop kan dan niet doorgaan, maar hoeveel verkopers zouden na het stellen van deze 'verplichte' vraag de tabak niet verkopen?
Er moeten zoals in het artikel aangegeven wordt meer controles gebeuren, maar dit is zeer moeilijk. Dan zouden we controleurs in elke winkel moeten zetten en elke jongere gaan controleren. Dit is ook economisch gezien onmogelijk. Het lijkt me haalbaarder om de verkopers te wijzen op de gevaren van tabak bij jongeren. Ze laten inzien dat de nadelen voor de jongeren niet opwegen tegen hun eigen economische voordelen.

De Stichting tegen Kanker wilt een totaal reclameverbod invoeren voor tabak. Dit lijkt me een goede maatregel om de jongeren niet extra te wijzen op het bestaan van deze tabak. Op die manier gaan ze misschien minder impulsief een krantenwinkel binnenstappen om sigaretten te kopen. Stichting tegen Kanker wil de verpakkingen ook neutraler en de prijs van tabak omhoog. Persoonlijk denk ik dat mensen die tabak aankopen niet wakker liggen van de verpakking. Of de verpakking nu mooi, lelijk of neutraal is, als men sigaretten wil kopen zal men dat nog steeds doen. De prijs daarentegen lijkt me wel een grotere struikelblok voor de aankoop van tabak. Mensen zullen sneller nadenken over de aankoop en misschien ook sneller de neiging hebben om te stoppen met roken. Voor jongeren kan dit ook een enorme reden zijn om niet te beginnen roken. De aankoop van tabak kan een enorme hap zijn uit hun budget waardoor ze misschien twee keer zullen nadenken voor ze tabak aankopen.