De tol van lawaai

Lawaai op school is niet onvermijdelijk. Natuurlijk willen de kinderen zich uitleven als ze even niet moeten opletten of tijdens de pauze. Maar het is mogelijk hun ‘geluidsafdruk’ te verkleinen.

De refter, de speelplaats, de voor- of naschoolse opvang..., soms kan het lawaai oorverdovend zijn. De afdeling Geluid van de vzw Leefmilieu Brussel bracht een doorsneedag in een basisschool in kaart. Tijdens de opvang of de speeltijd (op een gesloten speelplaats) kan het geluidsniveau hoger zijn dan 90 decibel. Ook in de refter kan het geluid dicht bij die grens komen. “Gemiddeld zit het geluidsniveau rond 80 dB in de refter en de opvang. Op de speelplaats kan het gemiddelde zelfs dicht bij 88 dB komen”, verduidelijkt Sandrine Bladt.
Lawaai met dat volume wordt als vermoeiend ervaren. Sommige bedrijven schrijven dan het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen voor. Als de kinderen geen enkel rustig moment hebben, kunnen ze zich ook niet ontspannen en op adem komen.

Leerproblemen
Het is bekend dat overdreven lawaai gehoorstoornissen zoals oorsuizen kan veroorzaken. In klaslokalen is het zo erg niet gesteld, maar dat wil niet zeggen dat de geluidshinder geen probleem is. “De blootstelling aan lawaai veroorzaakt vermoeidheid en stress, met als logisch gevolg een vermindering van het vermogen om cognitieve taken – zoals probleemoplossing, complexe taken of het assimileren van nieuwe leerstof – uit te voeren. Het concentratievermogen vermindert, de onoplettendheid stijgt en er duiken gedragsproblemen op. Op de lange termijn leidt dat tot leerproblemen. Bovendien interpreteert ons organisme overdreven lawaai als een teken van gevaar, en reageert het door de stress te verhogen: het hart klopt sneller, de bloeddruk stijgt, de vertering vertraagt. De onmiddellijke reactie is mogelijk agressiviteit, hyperactiviteit of gedragsproblemen, maar later op de dag kunnen kinderen ook met slaapstoornissen, tijdelijke hypertensie, depressie, enzovoort kampen.”
De Wereldgezondheidsorganisatie heeft richtlijnen voor het probleem opgesteld. Het geluid in het klaslokaal zou niet boven 35 dB mogen stijgen, daarbuiten niet boven 55 dB. Het onderzoek van Leefmilieu Brussel toont aan dat we nog een lange weg te gaan hebben, want zelfs tijdens de lessen is het geluidsniveau ongeveer 60 dB.

Vervelende echo
Is iedereen dan aan het roepen? Niet noodzakelijk: het grootste probleem is de inrichting van het klaslokaal, de materialen, het meubilair. Die verhogen de nagalmtijd. “Hoe langer de nagalmtijd, hoe meer echo’s je krijgt, en die geven de indruk van een lawaaierige ruimte. Daardoor gaat iedereen steeds luider praten. De nagalmtijd hangt niet alleen af van de omvang van het klaslokaal, maar ook van de bouwmaterialen in de muren, de vloeren en de plafonds. Als die het geluid niet kunnen absorberen, verhoogt de weerkaatsing van het geluid. Er bestaan panelen die het geluid zeer goed absorberen om aan de muur of het plafond te bevestigen.”
Andere mogelijke ingrepen, volgens het advies van organisaties die het lawaai op school willen tegengaan, zijn wat origineler en minder duur: bevestig lege eierdozen aan de muren, hang paraplu’s aan het plafond om de ruimte kleiner te maken en het geluid te absorberen, maak geluiddempende kasten. Het lawaai van schuifelende stoelen kan gedempt worden door stoelpootdoppen te maken van gerecycleerde tennisballen, enzovoort. Dat zijn meteen ook mogelijke schoolprojecten om samen met de leerlingen te doen, wat de bewustmaking ten goede komt.
Ook de inrichting van het klaslokaal kan een invloed hebben: 8 kinderen die aan een kleine vierkante tafel zitten moeten minder roepen om gehoord te worden dan wanneer ze aan lange tafels zitten.

Bron: Bodytalk (Knack), september 2016

Eigen mening: Ik ben het met het artikel volkomen eens. Het klopt dat een schooldag enorm veel lawaai met zich meebrengt. Een speelplaats of de refter zijn het ergst. Een oplossing voor lawaai in de refter zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat er verplicht moet worden gezwegen voor de helft van de refterbeurt. In de lagere school was dat zo bij mij. Ik vond dat verschrikkelijk waarom mocht je nu niet praten tijdens het eten? Na het lezen van dit artikel snap ik wel waarom de leraren een moment stilte probeerden te creëren. Ik vind dat het belangrijke is dat de leerlingen een moment rust hebben op een schooldag. En dan bedoel ik geen moment stilte om over een oefening na te denken.