De Kerk moet mea culpa slaan

Ignaas Devisch


Om te voorkomen dat Operatie Kelk uitdraait op een voor alle partijen frustrerende en moeizame juridische veldslag, moet de Kerk nu over de brug komen en een daad van morele moed stellen, vindt Ignaas Devisch.


Operatie Kelk loopt mogelijk uit op een sisser. Het federaal parket vraag om de kerkelijke autoriteiten, die waren aangeklaagd wegens schuldig verzuim, buiten vervolging te stellen wegens verjaring van de feiten (DS 6 april) . Als het zover komt, is dat een mokerslag voor de slachtoffers. Een van hun advocaten, Walter Van Steenbrugge, reageerde in Terzake furieus en beschuldigde op een eerder wilde manier het parket van partijdigheid.

Laten we even uitgaan – zoals het juridische redeneringen past – van het worstcasescenario dat de feiten inderdaad manifest verjaard zijn. Dan is voor de wet een verdere analyse naar schuld of onschuld op strafrechtelijk vlak niet aan de orde, en dan zullen we ons daar op juridisch vlak moeten bij neerleggen. Of we doen dat niet, maar de kans dat op korte termijn de slachtoffers een erkenning zullen krijgen voor op hen gepleegde misdaden, lijkt bijzonder klein. De verdachten zijn ofwel overleden ofwel worden ze mogelijk vrijgepleit, een enkele uitzondering niet te na gesproken.

Deze gang van zaken plaatst ons voor een ijskoude vaststelling: de (toepassing van de) wet loopt niet altijd gelijk met ons moreel aanvoelen. Haast iedereen zal over de mogelijke verjaring van de feiten verontwaardigd zijn, maar de wet zal daar geen rekening mee houden. Als we deze wet onrechtvaardig vinden, dan moeten we hem natuurlijk aanpassen, maar tot nader order blijft verjaring een belangrijk juridisch principe dat ook niet voor niks in de wet is opgenomen.


Moreel gezag

Eerder dan de juridische spelregels ad hoc aan te passen of nu alleen maar een jarenlange juridische strijd aan te knopen, zou ik ervoor pleiten om de betrokkenen op een andere manier tegemoet te komen en hen niet langer te belasten met het vooruitzicht dat de daders ongemoeid blijven. Daarbij richt ik mij tot de kerkverantwoordelijken, mensen die posities bekleden die staan of vallen met hun moreel gezag.

Eerder dit jaar (DS 22 februari) hadden vijftig slachtoffers van het seksueel misbruik in de Kerk de moed om hun naam publiek te maken. Ze hoopten daarmee andere slachtoffers ervan te overtuigen om alsnog een klacht in te dienen. Dat vraagt bijzonder veel moed. De worsteling met hun gevoelens van schaamte en angst moet gigantisch zijn. Voor zoiets kan je alleen maar ontzag hebben.

Vandaar mijn oproep aan de kerkverantwoordelijken om over te gaan tot een daad van morele moed. Waarom niet een duidelijk mea culpa slaan en morele erkenning geven aan het slachtofferschap en het jarenlange leed? En waarom geen oproep richten tot alle praktiserende daders om voluit mee te werken met het gerecht en de feiten te bekennen bij de juridische instanties?


Erkenning van het leed

Ik heb helemaal geen publieke maoïstische zelfbeschuldiging met dito lynchpartij op het oog. Wel lijkt het me meer dan gepast om over te gaan tot een onvoorwaardelijke erkenning van het misbruik binnen de kerk, van het leed van de slachtoffers en van het feit dat ze als hiërarchische oversten op dat vlak moreel en menselijk hebben tekortgeschoten. De feiten zijn meer dan voldoende in kaart gebracht en kunnen op geen enkele manier nog worden ontkend. Waarom dan wachten tot een juridische veldslag er uitsluitsel over zal geven? Wat in de commissie-Adriaenssens is erkend, was een eerste goeie stap, maar volstaat hoegenaamd niet.

Het valt niet te rijmen dat een instituut dat zijn volgers een wekelijks mea culpa oplegt, niet zelf erkent dat er voorbij de wet nog altijd een morele orde bestaat die misschien niet juridisch afdwingbaar is, maar wel de enige mogelijke manier is om het in de samenleving een beetje met elkaar uit te houden.

Ignaas Devisch, hoofddocent medische filosofie en ethiek (UGent en Arteveldehogeschool)


DS, 07-04-2016

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB