Waarom kinderfilms zoveel gelukkige arme mensen tonen


Onze kinderen krijgen via films een fout beeld van wat armoede inhoudt. Tenminste, als we het onderzoek van drie Amerikaanse sociologen mogen geloven. Daaruit blijkt dat kinderfilms armoede vaak minimaliseren of romantiseren: waarom Mary Poppins toch niet zo goed is voor onze jongsten als we dachten.



Opvoeden is al lang niet meer louter de taak van de ouders, de school of - in sommige gevallen - de nanny. Ook de filmindustrie toont onze kinderen hoe deze wereld in elkaar zit. Zo leert dat klein grut via het scherm bijvoorbeeld het onderscheid tussen de verschillende sociale klassen. Maar krijgt de jeugd wel een correct beeld van de ongelijkheid in de wereld? Dr. Jessi Streib van de Amerikaanse Duke University wijdde er samen met twee studenten een onderzoek aan, dat ze publiceerden in Journal of Poverty.

De socioloog en haar studenten bekeken 32 kinderfilms die op 1 januari 2014 meer dan honderd miljoen dollar hadden opgeleverd en waarin elk personage uit een duidelijke sociale klasse kwam. Wie beweert dat onderzoek altijd saai is: think again. Daaruit leidden ze af welke boodschappen kinderen meekregen over klassenverschillen. De analyse bracht hen tot verschillende interessante resultaten.

Straatratten

Voor het onderzoek verdeelden Streib en co. de hoofdpersonages van de bekeken films in vijf standen, gaande van 'hoogst gegoede klasse' tot 'arm'. Meer dan 56% van deze figuren mocht zichzelf tot de twee rijkste categorieën rekenen. Minderbedeelde personages bleven met andere woorden opmerkelijk onderbelicht als we de resultaten leggen naast de effectieve welvaartcijfers van vandaag.

Wanneer er dan wel personages uit lagere klassen in beeld komen, worden hun tekortkomingen vaak geromantiseerd, geminimaliseerd of gewoon helemaal niet weergegeven. Kijk maar naar 'Ratatouille', waarin hoofdpersonage Remy de rat het ergste aan armoede vindt dat zijn collega-ratten geen smaak voor goed eten hebben. Zij eten voedsel dat in zijn ogen het niet waard is om eten genoemd te worden. Ook een Disneyprent over een andere straatrat, 'Aladdin', geeft niet meteen een realistisch beeld van verschillen in inkomen. Armoede wordt er afgestempeld als de keerzijde van ongelooflijke rijkdom. Geen geld hebben of zo rijk zijn als de zee diep is: een andere financiële situatie bestaat niet in het fictieve koninkrijk Agrabah.

Solidair meubilair

Het werkvolk mag dan wel armer zijn qua middelen, het is zoveel rijker qua warmte en menselijkheid dan de gegoede burgers in kinderfilms. Het is opvallend hoe hard de beeldschetsing hier verschilt van films voor volwassenen. De onderzoekers verwijzen hierbij bijvoorbeeld naar het levende meubilair in 'Belle en het Beest', de dwergen van 'Sneeuwwitje' of de soldaten bij 'Mulan': er wordt samen gespeeld en gewerkt, ze steunen elkaar door dik en dun en zijn nog meer solidair dan de gemiddelde vrijwilliger van Amnesty International.

Deze gemeenschappen zijn zelfs zo warm dat enkele leden van de gegoedere klasse vrijwillig afdalen om er deel van uit te maken, stelt de publicatie van Streib. Denk aan de rode racewagen Lightning McQueen uit 'Cars': wanneer hij ontdekt wat het betekent om lid te zijn van een liefhebbende groep, verandert hij zelf ook als mens. (Vergeef ons: auto.) Dat is een verhaallijn die wel vaker terugkomt. Mary Poppins of de ex-non Maria uit 'The Sound of Music' leren elk op hun beurt als supernanny avant la lettre hun tegenspelers hoe je warm kan zijn en kan liefhebben. (Deze personages zijn niet toevallig mannelijke rijke burgers, nóg een lijn die niet eenmalig opduikt.)


Op deze manier, zo formuleren de onderzoekers, krijgen kinderen het idee mee dat klassenstructuren oké zijn, dat dat hele 'arm zijn' al bij al wel meevalt en dat de sociale ladder opklimmen niet bepaald een huzarenstukje is. Bedankt, Julie Andrews.

In welke mate dit kinderen werkelijk beïnvloedt, is natuurlijk onmogelijk te meten, en erg verrassend kunnen we het ook niet noemen dat kinderen geen portie pure miserie voorgeschoteld krijgen. Laat hen voorlopig maar supercalifragilisticexpialidocious leven. De rest volgt later wel.

Jorik Leemans

Bron: http://focus.knack.be/entertainment...mal-669215.html

Eigen mening
Ik ben er van overtuigd dat films kinderen (bewust of onbewust) beïnvloeden. Het is dan ook een 'sneaky' manier om kinderen iets wijs te maken of hen iets duidelijk te maken. Als volwassene kan je relativeren. Je kan een onderscheid maken tussen fictie en realiteit. Maar kinderen kunnen dat nog niet. Ze zijn een makkelijk en niet-kritisch publiek dat je iets kan opleggen. Ook een 'gelukkige' vorm van armoede. In dergelijke Disneyfilms is de boodschap vaak hetzelfde: het personage is materieel arm, maar ontdekt dan liefde en vriendschap en voelt zich 'rijk'. Een kind nuanceert niet en zal ervan uitgaan dat dit in het echte leven ook zo is. Moeten we kinderen leren om meer kritisch te zijn? Jazeker. Het is belangrijk dat kinderen vanaf een jonge leeftijd beseffen dat ze kritisch moeten zijn, maar hierin moeten we ook niet overdrijven. Het mooie aan een kind is toch zijn onschuldigheid en goedgelovigheid? Moeten we de schuld bij de filmmakers leggen? Misschien wel. Wanneer zal er iemand een film maken waarin de echte, harde realiteit getoond wordt, met 'echte' armoede? Maar kunnen we dan nog spreken over een 'film'?

Net zoals Janne zit ik met een dubbel gevoel over dit artikel. Er bestaat geen twijfel over dat nagenoeg elke kinderfilm een gelukkig einde heeft waarbij rijk en arm gelukkig en in harmonie kunnen samenleven. Dit lijkt mij ook eigen aan een kinderfilm. Kinderen moeten in de eerste plaats kind kunnen zijn. Als ze van jongs af al geconfronteerd worden met de problemen en de frustraties die er bestaan tussen rijke en arme mensen (en tussen deze groepen onderling), zullen ze zich hier al vroeg zorgen om maken. Ze zullen bang zijn dat ze later niet gelukkig zullen worden en niet succesvol zullen zijn. Het lijkt mij belangrijk dat kinderen met een gezonde portie welbevinden kunnen opgroeien en kunnen dromen over het ideale leven, over de ideale wereld. Eens ze volwassen zijn, zullen ze al genoeg geconfronteerd worden met stress en frustraties.
Langs de andere kant zou het naar mijn mening ook goed zijn om enkele kinderfilms te ontwikkelen die het 'echte' leven weerspiegelen, zodat de kinderen weten wat ze te wachten staat in het latere leven. Anders zou het voor kinderen wel eens een schok kunnen zijn dat niet alles is zoals ze verwacht hadden.
Voor mij persoonlijk is dit een moeilijke kwestie. Is het mogelijk om de ideale film te maken waarin het 'echte' leven getoond wordt, maar de kinderen toch niet belast met negatieve gevoelens? Het is mogelijk, maar het is enorm moeilijk.

In tegenstelling tot Janne en Sofie heb ik een eenzijdige mening bij dit artikel. Ik vind het geen probleem dat kinderfilms een niet honderd procent realistisch beeld geven van de maatschappij. Kinderen zijn jong en mogen zich naar mijn mening ook jong gedragen en voelen. Het is niet aan hun om elke keer als de tv opstaat geconfronteerd te worden met negatieve gevoelens of beelden. Wanneer kinderen ouder worden, worden ze meer en meer betrokken bij wat er rondom hen gebeurt. Ik vind dus niet dat het de taak van de film is om te laten zien wat er gebeurd. Daarnaast kan de boodschap van zo een kinderfilm ook in een ander daglicht gezet worden. Kinderen kunnen inderdaad door de films denken dat wanneer je arm bent dit niet heel erg is als je vriendschap en liefde krijgt. Maar zo kunnen kinderen ook denken dat je de moed niet moet laten zakken als het niet heel goed gaat.
Tenslotte zijn films voor volwassenen ook niet altijd even realistisch, toch?