Klimaatverandering brengt malaria en dengue naar Latijns-Amerikaanse steden

Hogere temperaturen en meer vochtigheid vormen een broedhaard voor bacillendragers, zoals muggen. Malaria, zwarte koorts en dengue rukken op, maar ook astma en overlijdens door extreme hitte.

De opwarming van de aarde zal zwaar wegen op de volksgezondheid in Latijns-Amerikaanse grootsteden. Hittegolven zullen meer sterfte onder bejaarden veroorzaken en door overvloedige neerslag zullen bacillendragers meer ziektes verspreiden, zoals malaria en zwarte koorts. En dit niet alleen op het platteland, maar ook in grootsteden die daar vandaag van gespaard blijven. Een aandoening als dengue komt nu vooral in de warmste maanden van het jaar voor, maar zou dan het hele jaar rond opduiken. En op plaatsen waar de regen uitblijft, zal men een verontrustende toename vaststellen van astma en aandoeningen aan het hart en de luchtwegen.

Die alarmerende voorspellingen komen van het Urban Climate Change Research Network, een internationale organisatie die op 13 oktober in Rio de Janeiro zijn Latijns-Amerikaanse vestiging opende. De gegevens maken deel uit van een rapport dat in december wordt voorgesteld op de klimaatconferentie in Parijs.

De organisatie bracht in kaart welke weerslag de klimaatverandering zal hebben op honderd steden in de wereld. Globaal zou de temperatuur tussen één en vier graden stijgen en men verwacht dat de neerslag zal vermeerderen met 25 procent of net zal dalen met 20 procent, al naargelang de stad.

Heter Rio

Een van de veertien onderzochte Latijns-Amerikaanse steden is Rio de Janeiro. Rio kijkt aan tegen een temperatuurstijging van 3,4 graden tegenover het gemiddelde van de afgelopen 65 jaar. Tegen 2080 zal het zeeniveau tussen 37 en 82 centimeter stijgen. Hoe de regenval zal evolueren is nog een raadsel – hij zou kunnen dalen met vier procent of stijgen met zes procent.

‘Het is te laat om de effecten van de klimaatwijziging uit te vlakken; wat we wel kunnen doen, is de omvang van de effecten temperen’, zegt de Amerikaanse klimatologe Cynthia Rosenzweig, een van de directeuren van de organisatie. ‘Alle steden bevinden zich in een kritieke toestand. De heftige hittegolven zullen een zware impact hebben op de gezondheid van bejaarden, een van de kwetsbaarste groepen.’

José Marengo, onderzoeker bij Cemaden, het Nationale Rampen Centrum in Brazilië, beaamt dat de federale regering best zou investeren in een programma om warmteoverlast het hoofd te bieden. In een tropisch land als Brazilië zullen de grootste milieurampen immers veroorzaakt worden door overmatige regenval of extreme droogte.

Een andere uitdaging is de heropleving van ziekten in plaatsen waar ze momenteel uitgeroeid zijn. ‘Malaria, dat veel voorkomt in het Amazonegebied, zou opnieuw de kop kunnen opsteken in de steden van het centrum en het zuiden van het land’, waarschuwt Marengo. ‘De regering moet investeren in sanitaire controles om dit te vermijden.’

Ook aandoeningen die de stadsbevolking al wel kent, zullen uitbreiden. Overstromingen en de stijgende temperatuur vormen immers een gunstige voedingsbodem voor dengue en de zandmugziekte of zwarte koorts, die momenteel alleen in armere regio’s voorkomen.

El Niño

Sergio Besserman, voorzitter van het Instituut Pereira Passos, een overheidsinstelling voor stadsplanning in Rio, bevestigt dat de denguemug (de Aedes aegypti) tegenwoordig vaker in stedelijk gebied gesignaleerd wordt.

‘Vroeger zagen we dit insect alleen in de periode tussen november en maart. Tegenwoordig is ze te vinden tussen september en april. In de toekomst zal ze het hele jaar door in de stad gedijen, omdat de temperaturen ook in de winter hoog genoeg zullen zijn.’

‘Daar komt nog bij dat ons een gigantische El Niño te wachten staat, de warmste sinds het begin van de metingen. Het is volkomen onvoorspelbaar hoe de zomer wordt, maar waarschijnlijk zal ze zonder weerga in onze geschiedenis zijn.’

Besserman verzekert dat de stad zich voorbereidt op de gevolgen van de klimaatverandering op lange termijn. Zo houdt de vernieuwing van Rio’s havenzone rekening met het stijgende zeewaterpeil tot halfweg deze eeuw.

Toch zullen steden er niet in slagen alle klimaateffecten te ontlopen. Martha Barata, coördinator van de Latijns-Amerikaanse afdeling van het Urban Climate Change Research Network, denkt dat alleen al door het dreigende gevaar en de schade na een eventuele catastrofe, het aantal depressies en de stress zal toenemen. Dit zal op zijn beurt een weerslag hebben op de economie, omdat het aantal gewerkte dagen daalt.

‘Het beleid moet de impact van de klimaatverandering op de mensen aanpakken’, zegt Barata. ‘Alle sectoren moeten betrokken worden. Transport, de gezondheidszorg, of de bouwsector, die voor beter geventileerde gebouwen kan zorgen. Want gezondheid belangt ons allemaal aan.’

Bron: De Standaard (30 oktober 2015), via http://www.standaard.be/cnt/dmf20151029_01945266

Mening:
Er moet iets gedaan worden aan de klimaatopwarming in de wereld, daar ben ik mee akkoord. Ik vind het redelijk angstwekkend om te horen dat ziekten als malaria en dengue steeds meer en meer opduiken in grote steden. Normaal komen deze enkel voor in vochtige gebieden met extreme hitte en in een bepaalde periode van het jaar. Bovendien vind ik het ook erg dat de kwetsbaarste groepen zoals bv. bejaarden, hier niet goed tegen bestend zijn. Verder heeft de klimaatswijziging ook een effect op het zeeniveau, dit zal met de jaren meer en meer stijgen, wat denk ik rampzalige gevolgen kan hebben op alle vlakken van de samenleving. Ik ben dan ook van mening dat men er snel werk moet van maken om de gemaakte plannen en projecten rond het afremmen van de opwarming te realiseren.