De spotgoedkope kleren van Primark hebben hun prijs


Hippe kledingstukken verkopen tegen een belachelijk lage prijs. De Ierse keten Primark hanteert die gewiekste strategie om jongeren van heinde en verre naar hun winkel in Luik te lokken. De expansieplannen voor de rest van België zouden nu klaarliggen. Of de textielarbeiders in Bangladesh daar baat bij zullen hebben, is nog maar de vraag.


Een groene short: 4 euro. Een grijze T-shirt: 2,50 euro. Een hoofdtelefoon: 7 euro. Zelfs met een krap budget kost het geen moeite om in de Primark een hippe zomeroutfit samen te stellen. Iets wat de 19-jarige Stephanie Verbeeck uit Antwerpen maar al te goed weet. Ze verlaat de Primark-winkel in Luik met twee bruine papieren zakken vol kledij en accessoires voor haar reis naar Tunesië. ‘In Antwerpen gaat iedereen naar de H&M, maar iets van de Primark is meer uniek’, zegt ze.

De studente Communicatiewetenschappen laat haar rekening zien. Bijna geen enkel stuk gaat boven de tien euro. ‘Dat maakt het zo interessant. Omdat het allemaal zo goedkoop is, grabbel je alles mee zonder erover na te denken. Moet ik per se een eenentwintigste zonnebril hebben? Nee, maar omdat hij maar een paar euro kost, laat ik die niet liggen.’

In de nogal banaal ogende winkel is het dringen op woensdagnamiddag. Niet enkel het modieuze volkje staat aan te schuiven om een sweater met Batman-opdruk of een kaki bodywarmer af te rekenen. Ook moeders met hun kroost en senioren met een gezonde interesse voor jongerencultuur banen zich een weg door de massa.

De twee vriendinnen Sharia Mergan (17) en Alexana Allinckx (16) komen respectievelijk 127,5 en 138 euro armer buiten. Maar des te gelukkiger. ‘Het is stijlvol, goedkoop en eens iets anders’, verantwoorden ze hun uitgaven. Dat de twee uit Vlaams-Brabant er een verplaatsing van twee uur voor over hebben, komt door sociale media zoals Twitter en Instagram. Primark is hét onderwerp van gesprek. ‘Vriendinnen zetten zelfs foto’s van hun aankopen online en poseren bij volle winkeltassen.’

De Facebook-groep ‘Wij willen een Primark in Antwerpen’ telt bijna 13.000 leden. De Ierse winkelketen doet meer jonge harten sneller kloppen dan de doorsnee goed gecoiffeerde boyband. Professor marketing Gino Van Ossel (Vlerick Business School) vat het succesrecept samen: ‘Het is hip, er is een zekere beleving en de prijzen zijn extreem scherp.’


Prijsbewuste fashionista’s

Met meer dan 250 winkels in heel Europa verovert Primark in snel tempo de winkelstraten. België hinkt voorlopig achterop met één winkel. Al zouden er volgens recente geruchten nog bijkomen in Gent, Brussel, Charleroi, Antwerpen en Hasselt.

Achter de kleren voor een habbekrats zit een weloverwogen mode-ideaal toegespitst op prijsbewuste fashionista’s. ‘Die hoeven niet per se kleren te dragen die jaren meegaan. Wel willen ze zich ieder seizoen de laatste trends aanschaffen. Als een kledingstuk sneller kapot gaat, kan dat niet veel kwaad. De volgende trend is er dan toch al’, zegt Van Ossel.

Nieuw is die filosofie niet. Ook de Amerikaanse keten Forever 21 mikt op klanten die de vinger liever op de knip houden, maar niet uit de toon willen vallen. Maar na de succesvolle start, deemstert de keten nu wat weg. ‘De mayonaise pakt niet altijd’, zegt Van Ossel. ‘Succesfactoren vallen moeilijk te objectiveren. Ik denk dan aan een bedrijf als Benetton. Ooit razend populair, maar dat ligt alweer even achter ons.’

Achter de lage prijzen van Primark gaat geen magische formule of een wilde weldoener schuil, zegt Samantha Maher. Voor de Britse organisatie Labour Behind the Label doet zij onderzoek naar de praktijken van de kledinggigant. ‘Primark is een van de marktleiders in fast fashion. Ze verkopen kleren snel en goedkoop. Maar dat houdt in dat hun leveranciers in onder meer India en Bangladesh zeer goedkoop moeten produceren. Hun succes berust op het drukken van kosten, wat uiteindelijk op de schouders van de arbeiders terechtkomt. Primark is daar overigens niet alleen in.’

De Ierse keten bevond zich een jaar geleden in een mediastorm toen een textielfabriek in Bangladesh instortte. Meer dan duizend mensen kwamen om het leven. De fabriek maakte onder meer kleren voor Primark. ‘Intussen zijn er al schadevergoedingen uitbetaald, dat is goed. Maar of de arbeidsomstandigheden verbeterd zijn? Daar hebben we geen duidelijk zicht op.’

Mogen wij consumenten dan geen spotgoedkope truien met het Batman-logo meer kopen? ‘Nee, want het geeft die mensen in India en Bangladesh wel de nodige bestaansmiddelen. Maar de omstandigheden moeten beter.’

In haar communicatie benadrukt Primark het belang van ‘ethisch verantwoorde’ productie. Een gedragscode voor de toeleveranciers, audits van de fabrieken en trainingen voor werknemers moeten beterschap brengen.


DS, 03-04-2014 (Stijn Cools)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Ook ik winkel in Primark. Ik deel de meningen van de jongedames die zich net hebben uitgeleefd in Primark. Het is een geweldige winkel, je vindt er voor ieders wat. De kleren zijn inderdaad spotgoedkoop. Ooit kocht ik er schoenen voor amper 3 euro, belachelijk goedkoop dus. Net omdat dit zo goedkoop was, ben ik eens gaan opzoeken of zij wel fair handelen. Volgens de site van Primark wel, of dat ook echt zo is... dat is de vraag. De arbeiders in Bangladesh verdienen waarschijnlijk ook belachelijk weinig. Hoewel we dit zelf weten, of op z'n minst vermoeden, blijven we toch kledij van Primark kopen. Waarom? Zolang we het niet onder onze neus geschoven krijgen, zal er helaas niets aan gedaan worden.
De titel van het artikel is dan ook zeer duidelijk. Wij kopen spotgoedkope kleren van Primark. Maar ten koste van wie en wat?

Bij deze schuif ik het onder je neus

Bangladesh: 200 doden die 20 cent per uur verdienden voor onze goedkope T-shirts

De ingestorte fabriek in Bangladesh, waar kleding voor grote westerse bedrijven werd gemaakt, is het zoveelste incident in een land dat bekend staat om zijn goedkope arbeidskrachten, maar ook om zijn extreem gevaarlijke werkomstandigheden. Wat wordt hiertegen gedaan? En wie is verantwoordelijk?

Dinsdag werd er een grote scheur ontdekt in Rana Plaza, het acht verdiepingen tellende gebouw in een buitenwijk van Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh. Een overheidsfunctionaris inspecteerde het gebouw en adviseerde de werknemers om niet naar binnen te gaan.

Maar de volgende morgen garandeerde de eigenaar dat het gebouw veilig was en dat werknemers dus gewoon konden werken. Deden ze dat niet, dan konden ze naar hun salaris - een luttele 14 of (voor gevorderden) 24 cent per uur - fluiten.

Ruim 3100 arbeiders besloten daarop toch naar binnen te gaan. Een uur later stortte het gebouw in. Inmiddels zijn 200 lichamen geborgen, voornamelijk vrouwen. Honderden liggen onder het puin, nog eens duizend in het ziekenhuis.

Dit incident staat niet op zichzelf. Afgelopen november vielen er 112 doden bij twee branden in een textielfabriek. In 2010 stortte een kledingfabriek in: 25 doden. In 2005 werden er 64 lichamen geborgen nadat er een fabriek instortte.

Letterlijk in de val
Actiegroepen en vakbonden waarschuwen al jaren voor de extreem onveilige werkomstandigheden in Bangladesh - na China de grootste exporteur van kleding in de wereld. Bijna alle grote westerse merken hebben er fabrieken staan. Ook in Rana Plaza werd kleding geproduceerd voor westerse bedrijven, waaronder het Britse Primark, het Spaanse Mango, het Italiaanse Benneton, de Amerikaanse merken The Children's Place en Dress Barn en het Canadese Joe Fresh. De vraag is: weten deze bedrijven onder welke omstandigheden de kleding wordt geproduceerd, en zijn ze daarmee dus medeverantwoordelijk?

'Ze moeten het weten, en ze weten het ook', zegt Christa de Bruin van het in Amsterdam gevestigde Clean Clothes Campaign, dat een alliantie van ngo's en vakbonden vertegenwoordigt die opkomen voor verbeterde omstandigheden in de kledingindustrie. 'Het is al jaren bekend dat de omstandigheden waarin werknemers in Bangladesh werken erg onveilig zin', vervolgt De Bruin. 'Er zijn honderden doden gevallen door branden, slechte bedradingen, doordat er geen vluchtuitgangen of nooduitgangen zijn en omdat er illegaal verdiepingen op gebouwen worden gezet. Bij de brand in een textielfabriek vorig jaar zaten er tralies voor de ramen. De werknemers zaten letterlijk in de val.'

Zo goedkoop mogelijk
Volgens De Bruin is de herhaling van incidenten te wijten aan 'laksheid en nalatigheid' van westerse bedrijven, die liever hun oogkleppen opzetten dan actie ondernemen. Want dat laatste kost geld. En kleding moet wel zo goedkoop mogelijk blijven. Dat wil de consument immers.

'Het is goed dat de consument nu beelden uit Bangladesh ziet', zegt De Bruin. 'Consumenten moeten beseffen dat dagelijks arbeiders hun leven riskeren om goedkope T-shirts te produceren'.

In een interview met het fashionmagazine WWD hamert de beroemde Italiaanse modeontwerpster Miuccia Prada op meer bewustwording onder consumenten. Ze noemt het 'hypocriet' dat consumenten vaak geen idee hebben waarom hun kleding zo goedkoop is. 'Als je mensen betaalt om alles volgens het juiste systeem te doen, dan kost dat geld. Dezelfde mensen die kritiek leveren op de gevaarlijke productiemethoden, houden van goedkope kleding omdat ze denken dat dat democratischer is. Dat vind ik behoorlijk hypocriet.'



Niet lang nadat bekend werd dat Rana Plaza was ingestort, lieten een aantal betrokken westerse bedrijven weten het incident 'te betreuren'. Primark gaf een verklaring uit waarin stond dat ze werken aan nieuwe richtlijnen voor verbeterde arbeidsomstandigheden in productielanden. Ook de kwaliteit van de bouwconstructie zal als criterium worden opgenomen, beloofde het kledingbedrijf.

In een verklaring van het Canadese merk Joe Fresh viel te lezen dat het bedrijf producten op 'maatschappelijk verantwoorde wijze maakt', dat het zich 'verzet tegen kinder- en dwangarbeid' en dat het werknemers voorziet van een eerlijke beloning. 'We controleren deze normen op regelmatige basis'.

De Bruin is sceptisch. 'Op papier roepen ze van alles, maar in de praktijk gebeurt er weinig.' Ze heeft haar hoop gevestigd op het Bangladeshi Fire and Building Safety, een door vakbonden en bedrijven opgestelde overeenkomst die voorziet in de herziening van regelgeving, een grotere rol voor vakbonden en onafhankelijke inspecties. Twee bedrijven hebben de overeenkomst tot nu toe ondertekend: Kibo en Phillips Van Heusen (PVH), dat merken als Tommy Hilfiger en Calvin Klein beheert.

In de overeenkomst is ook opgenomen dat de Bengaalse overheid de regelgeving strenger moet naleven, maar op dit punt wringt de schoen, want hoe belangrijker de rol van de kledingindustrie, hoe aannemelijker dat de overheid een oogje dichtknijpt. Zoals Scott Nova, de directeur van The Workers' Rights Consortium het tegenover CNN verwoordt: 'Hoe groter de gevaren, des te meer bedrijven naar Bangladesh trekken en hoe minder groot de druk voor de overheid om dingen te fixen. We vragen ons elke dag af wat er nodig is voordat er echt actie wordt ondernomen.'

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2668...-T-shirts.dhtml