Donderdag vond in het Europees Parlement een hoorzitting plaats over het burgerinitiatief One of Us (DM 11/4). De indieners bepleiten een verbod op de financiering van embryo-onderzoek met Europees geld. Ze beroepen zich op een uitspraak door het Europees Hof van Justitie, dat de patentering van embryonaal stamcelonderzoek verbiedt omdat het zou ingaan tegen de menselijke waardigheid. Het discours van One of Us is niet nieuw: een menselijk embryo is een menselijk wezen, net als u en ik, en aangezien we geen mensen opofferen voor het algemeen welzijn, is embryo-onderzoek immoreel. Duidelijk, toch?

Een embryo heeft menselijk dna en het leeft, we zullen dus niet ontkennen dat we hier met menselijk leven te maken hebben. Maar deze embryo's zijn geen miniatuurmensjes, wel balletjes cellen die kleiner zijn dan het punt aan het einde van deze zin en die niet kunnen denken, voelen of wat dan ook. Dat neemt niet weg dat er iets 'magisch' is aan een embryo, namelijk dat die kan uitgroeien tot een mens. Dit impliceert echter niet dat we het moeten behandelen alsof het al een mens is, enkel dat we er zorgzaam mee moeten omspringen.

Dat is juist een argument om embryo's wél te gebruiken voor onderzoek. De magische kracht van embryonale cellen kan tot doorbraken in de geneeskunde leiden en staat ons toe om onderzoek te verrichten op celculturen in een schaaltje in het lab in plaats van in volgroeide mensen. Waarom moet dit onderzoek door Europa gefinancierd worden? Eerst en vooral omdat de belofte van stamcelonderzoek voor de geneeskunde van morgen enorm is. Zelfs zeer permissieve landen zoals België geven geen carte blanche aan onderzoekers om embryo's te gebruiken. Elke aanvraag wordt onderzocht en beoordeeld door de Federale Commissie voor Onderzoek op Embryo's in vitro.

Ten tweede is deze financiering net belangrijk omdat het onderzoek ethisch gevoelig ligt. Door publieke fondsen beschikbaar te stellen, kunnen universiteiten een voortrekkersrol spelen in plaats van privéondernemingen. Het Europees Hof heeft niet geoordeeld dat embryonaal stamcelonderzoek onethisch is, wél dat de commerciële exploitatie ervan problematisch is. De enige manier om het onderzoek gaande te houden zonder die commerciële factor is door overheidsfinanciering. Het is niet enkel wenselijk dat de EU embryo-onderzoek blijft ondersteunen, het is ook de morele plicht van de Unie, niet ondanks het verbod op de patentering van embryonaal stamcelonderzoek - zoals One of Us poogt te argumenteren - maar net vanwege dat verbod.

Heidi Mertes en Guido Pennings (Bioethics Institute Ghent, lid Federale Commissie voor Onderzoek op Embryo's in vitro), André Van Steirteghem (professor-emeritus VUB en voorzitter van deze Commissie). Deze opinie vertolkt hun persoonlijk standpunt.

Bron: De Morgen, 12/04/2014

Eigen commentaar: Ik vind het jammer dat de financiering van embryo-onderzoek door Europees geld onder vuur ligt. Het is inderdaad een ethisch moeilijke kwestie. Vanaf wanneer kan je namelijk niet meer over een hoopje cellen spreken, maar ben je bezig met een 'potentieel mens'? Maar is het niet net omdat dit een ethische kwestie is, dat de overheid er zich mee moet bezighouden? Als de overheid dit soort onderzoek niet meer financiert, krijgen privé-ondernemingen hierin de bovenhand. Ik denk dat dit net zou leiden tot commerciële exploitatie.

Daarnaast moet de waarde van embryo-onderzoek beklemtoond worden. Het kan baanbrekend zijn in het kader van de geneeskunde en de wetenschap. De risico's voor vrouwen die IVF ondergaan, kunnen onder meer verkleind worden. Het kan zelfs tot nieuwe, veiligere technieken leiden bij IVF. Deze technieken kunnen betrekking hebben tot het bevriezen en rijpen van eicellen. Zo krijgen vrouwen met kanker de kans voortijdig hun eicellen in te vriezen voor het geval dat ze onvruchtbaar worden door hun kankerbehandeling.