De gevaren van de sitcom


Hoe vaker jongeren naar sitcoms kijken, des te meer nemen ze de voorgeschotelde schoonheidsidealen over, en gaan ze akkoord met stereotiepe rollenpatronen: vrouwen zijn objecten die zich horen onder te schikken aan mannen. ‘We maken ons zorgen over de jeugd’, zeggen de onderzoekers.


In The Big Bang Theory zijn de rollen tussen mannen en vrouwen duidelijk verdeeld. Aan de ene kant is er een groepje jongemannen: bollebozen die van wiskunde en computerspelletjes houden. Aan de andere kant staat hun buurvrouw Penny, een attractieve blondine, die wat minder slim is dan de jongens, maar die ze tevergeefs proberen te veroveren.

The Big Bang Theory is een van de sitcoms die razend populair is bij jongeren. In die mate zelfs dat ze de voorgeschotelde schoonheidsidealen en rollenpatronen overnemen, zo blijkt uit onderzoek van de KU Leuven bij meer dan 1.500 Vlaamse scholieren.


Geseksualiseerde boodschap

Laura Vandenbosch, die vandaag haar doctoraat verdedigt over het onderwerp, ondervroeg meisjes en jongens tussen 12 en 18 jaar uit dertien scholen in heel Vlaanderen. Ze polste naar welke media ze kijken, luisteren en lezen en hoe ze zichzelf zien. Door de jongeren een jaar te volgen, kon Vandenbosch ontrafelen wat het mediagebruik bij hen teweegbracht.

Tijdens dat jaar zagen de onderzoekers grote verschuivingen in hoe de jongeren zichzelf zien. Zo zei 56 procent van de tienermeisjes tijdens het eerste bezoek in de scholen dat hun omgeving hen eerder op hun uiterlijk zou beoordelen dan op hun persoonlijkheid of intelligentie. Een jaar later was dat al bijna 68 procent.

Ook de jongens gingen meer belang hechten aan hun uiterlijk, al was die verschuiving bij hen minder uitgesproken (van 15 naar 16 procent).

Dat de jongeren naar sitcoms als The Big Bang Theory keken, bleek die trend in de hand te werken. ‘Sitcoms, tijdschriften voor jongeren en muziekvideo’s promoten bij jongeren één schoonheidsideaal’, aldus Vandenbosch. ‘We noemen dat ‘geseksualiseerde boodschappen’.

De nerds uit The Big Bang Theory bijvoorbeeld hebben weinig succes bij vrouwen omdat ze niet gespierd zijn, ze geen gebruinde huid hebben en ze zich niet stijlvol kleden. Het buurmeisje hoeft dan weer niet intelligent over te komen om attractief te zijn, maar ze moet wel slank zijn en een gave huid hebben.’

‘Hoe vaker de jongens en meisjes bij onze eerste bevraging aangaven media met zulke geseksualiseerde boodschappen te consumeren, des te groter was de kans dat ze bij ons tweede bezoek meer belang zouden hechten aan hun uiterlijk dan aan hun persoonlijkheid.’

‘De geseksualiseerde boodschappen werkten in de hand dat de jongeren meer obsessief bezig waren met hun uiterlijk. Zo gingen ze vaker akkoord met stellingen als “ik maak me erg vaak zorgen over welke kleren ik draag en of ik er goed uitzie”. Ze zagen zich meer en meer als een object.’


Genieten van de eerste keer

Bij die jongeren stelden de onderzoekers in de loop van de tijd nog een tweede verschuiving vast: ze gingen vaker akkoord met stereotiepe rollenpatronen. Ze beaamden dan bijvoorbeeld dat bij de seks het meisje moet doen wat de jongen zegt.

Professor Steven Eggermont, de promotor van Vandenbosch, vindt het effect van populaire media op jongeren zorgwekkend. ‘We weten uit eerder onderzoek dat meisjes minder van hun eerste seks genieten als ze zich als object beschouwen. Ze zijn dan meer bezig met hun uiterlijk dan met de intimiteit. Bovendien is bewezen dat veel daders van seksueel geweld vinden dat de man het initiatief hoort te nemen en vrouwen zich onderdanig horen op te stellen.’

‘Jongeren dan maar verbieden om te veel tv te kijken, heeft volgens Eggermont weinig zin. Tv heeft zeker niet alleen een slechte invloed op jongeren. We weten bijvoorbeeld uit ander onderzoek dat jongens door positieve voorbeelden op tv kunnen bijleren over hoe ze met meisjes en vrouwen moeten omgaan.’

‘Het is misschien een beter idee om met de jongeren te praten over wat ze op televisie zien’, zegt Eggermont. ‘Al moeten we nog onderzoeken of dat wel helpt.’

‘In ieder geval kunnen we er niet langer omheen dat de media die jongeren consumeren, ze sterk beïnvloeden. Het is geen onschuldig entertainment dat niets met hen doet.’


DS, 25-09-2013 (Maxie Eckert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB