Jong en onverantwoordelijk zijn is een mensenrecht


"Willen we dat HR-managers op basis van gesnuister tussen Facebookfoto's beslissen wie een job krijgt?", vraagt redacteur Bart Eeckhout zich af. De vraag is niet of we jongeren moeten aanmanen om hun enthousiasme op de sociale media wat te temperen. De vraag moet zijn of we HR-managers willen die op basis van gesnuister tussen Facebook-foto's beslissen wie een job krijgt.


Toen George W. Bush als Amerikaans presidentskandidaat werd gevraagd naar het alcoholmisbruik in zijn jongere jaren antwoordde hij met: "Dat was toen ik jong en onverantwoordelijk was." En met die Amerikaanse variant op 'Et alors?' was de kous af. Het is mijn favoriet citaat van de voorts niet zo heel erg sympathieke en competente tweede Bush. Ik beken dat ik het citaat ook zelf wel eens gebruik als ik herinnerd word aan een feestje waarop ik me in kennelijke staat bevond.

Je kunt erover discussiëren of het bij ex-president Bush tot veel goeds heeft geleid, maar 'jong en onverantwoordelijk zijn' is een fundamenteel mensenrecht. Op jonge leeftijd mogen verdwalen in het woud van het leven is een fundamentele fase in de groei naar het volwassendom. Leren experimenteren is een belangrijke bouwsteen naar een later volwaardig leven. Niet alle experimenten lopen goed af. Et alors? Het is evenwel dat risico - het recht om als jongere te mogen verdwalen - dat nu in het gedrang komt in onze samenleving.

Nu is er weer een enquête over hoe jongeren (wereldwijd) met sociale media omgaan die enig stof doet opwaaien. Een op de tien jonge mensen wordt niet aangenomen voor een nieuwe job omwille van foto's en updates op Facebook of Twitter, zo moet blijken uit de onlinebevraging. Maar ook: 66 procent van de geënquêteerde jongeren geeft er niets om dat hun profielen nadelig kunnen zijn voor hun carrière: ze zijn immers bestemd voor hun vrienden, niet voor potentiële werkgevers.

Voor de wetenschappelijke waarde van die precieze resultaten steek ik mijn hand niet in het vuur, maar de grote lijn is wel interessant: heel wat jongeren zitten er niet mee dat een foute Facebookpost hen misschien ooit een baan kan kosten. Dat moeten we zorgelijk vinden, menen nogal wat experts meteen. Meer opvoeding over het gedrag op sociale media is nodig, zo wil de consensus. Jongelui moeten immers beseffen dat hun Facebook- of Twitterprofiel de springplank is naar hun gedroomde latere carrière!

Is dat zo? Ik begrijp de jongeren die de schouders ophalen als hen een job ontzegd wordt vanwege hun gedragingen in de sociale media. Wie vormt er hier eigenlijk het maatschappelijke probleem? De jongeren die in hun begrijpelijke enthousiasme al eens een foto aan de wereld prijsgeven van zichzelf of van vrienden op een liederlijk feestje? Of de personeelsmanagers die ongevraagd in die foto's snuisteren op zoek naar belastend materiaal over de sollicitant die voor hen aan tafel zit?


Little Brother

Het zijn juist die HR-verantwoordelijken die misschien enige media-educatie kunnen gebruiken. Een Facebookprofiel valt niet samen met een mensenleven. Die simpele wijsheid gaat er bij sommigen maar moeilijk in. De ene jongere gebruikt zijn profiel als het prikbord van zijn jeugd, inclusief hoogtes en laagtes, een andere wil er meteen een keurig imago van zichzelf creëren. Zoveel carrièreberekening van meetaf aan mag, maar het moet geen dwanggedachte worden. Waar mogen jongeren vandaag nog jong zijn als het zelfs op Facebook niet meer mag?

Wie legt me overigens uit waarom een (semi-)publieke foto van een jonge vrouw die staat te dansen op een cafétafel die dame bij voorbaat ongeschikt maakt als pakweg bankbediende of laborante? Als een kandidaat over het juiste profiel, de juiste vaardigheden en het juiste engagement voor een job beschikt, heeft de werkgever er voorts geen zaken mee hoe zijn werknemer zijn jonge privéleven inricht. Aan dat principe is niets veranderd nu de technologie het ons mogelijk maakt om een letterlijke inkijk te krijgen in een deel van andermans persoonlijke geschiedenis.

We moeten niet bang zijn voor een Orwelliaanse Big Brother. We moeten bang zijn voor de Little Brother in elk van ons, die de ander begluurt en afrekent op zijn gedrag in de openbare ruimte. Met name adolescenten worden zo van jongs af gedwongen in een harnas van efficiëntie en keurigheid, waarbij alles wat ze zeggen of doen later tegen hen gebruikt kan en zal worden.

Zelfs een kind ziet het verband tussen die sociale mediakwestie en het debat over de wenselijkheid van meer en strengere Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS) in ons land. Ook al worden de meeste GAS-boetes uitgereikt aan volwassenen, uit een analyse van de diverse GAS-reglementen blijkt dat met name het soms afwijkende maar vaak niet eens zo schadelijke gedrag van jongeren geviseerd en buiten de wet gesteld wordt.

Dat dat gebeurt op een grondwettelijk uiterst betwistbare willekeurige manier is hier al eerder betoogd. Dat dat principiële argument door een angstaanjagend grote meerderheid in de federale Kamer is genegeerd, is sinds donderdagavond ook bekend. Blijft de vaststelling dat jongeren nadat ze aldus bij politiebevel van banken, pleintjes en speelveldjes verdreven zijn nu blijkbaar zelfs op Facebook of Twitter niet langer ongedwongen en ongestraft zichzelf mogen zijn.


Gezond verstand

Wat overblijft in de spiegel van dit GAS- en Facebookdebat, is het beeld van een vergrijzende westerse samenleving die zich afkeert van elke verandering of vernieuwing - hoewel 'belleketrek' nu ook weer niet zò nieuw is. Voor zoveel morele angst betalen we een psychische prijs, want in rilatine- en ander medicijngebruik mogen onze jongeren wel wereldkampioen zijn. En wellicht betalen we er ook een economische prijs voor. Hoe wil je immers jonge mensen nog tot ondernemend risico en creativiteit verleiden als elk risico en experiment uit de adolescentie wordt verbannen?

"De constante druk om de perfecte mens te zijn, neemt buitenproportionele dimensies aan. Ben je dat niet, dan is daar de overheid." De meest wijze woorden in het zes uur durende parlementaire GAS-debat kwamen uitgerekend van Jean-Marie Dedecker (LDD). Als enige liberaal in het hele halfrond begreep hij dat de kernwaarde van zijn ideologie de bescherming blijft van het individu tegen de almachtige willekeur van de Staat. Juist nu een parlementaire meerderheid de scheiding der machten als sluitsteen van de rechtsstaat vervangen heeft door gezond verstand, bleef de man die van dat 'gezond verstand' ooit zijn politieke merk maakte koppig in het verzet. Dat is ironisch, maar het lachen is elke jonge democraat in dit land inmiddels wel vergaan.


DS, 01/06/2013 (Bart Eeckhout)

--------------------------------------------------

Dit opiniestuk heeft mij echt aan het denken gezet. Ongelofelijk interessant! Ik sluit mij persoonlijk aan bij wat Bart Eechout duidelijk probeert te maken. Al vind ik ook dat je eerst in eigen boezem moet kijken. Ik heb ook al leerlingen op Facebook opgezocht om eens te kijken 'wat voor vlees ik in de kuip heb' wanneer ik voor de klas sta. Het is ook gewoon handig om te weten wat de interesses van de leerlingen zijn. Dat kan je heel duidelijk zien op hun Facebookpagina en zo kan ik hier bij aansluiten in de les. Dan hoorde ik wel eens 'oh ik kijk thuis altijd naar die serie, mevrouw!', of 'dat is echt mijn lievelingsboek!'. Maar dan kan je je ook de vraag stellen of zoiets eigenlijk wel kan. Natuurlijk is het nog een stapje verder wanneer je als werkgever je sollicitanten beoordeelt aan de hand van hun Facebookpagina. Toch begrijp ik ergens die werkgevers wel, ze willen net zoals ik weten 'welk vlees ze in de kuip hebben'. Maar zoals Bart Eeckhout zegt wil het niet zeggen dat wanneer een bankbediende tijdens het weekend eens goed uit de bol gaat, ze haar werk niet 100% serieus neemt. Moeilijke situaties, zoiets. Misschien kunnen we best allemaal al beginnen met onze Facebookpagina af te schermen van de buitenwereld (voor zover dit mogelijk is).

__________________
Believe in yourself and all that you are. Know that there is something inside you that's greater than any obstacle.