Te lief voor vriend, te kritisch voor vijand


BRUSSEL - Groot Catalaans nieuws afdoen als een akkefietje en een te scherpe journaliste ontslaan. Echt lang is het niet zoeken naar bewijzen dat de invloed van de Spaanse regering op de openbare omroep wel eens te groot zou kunnen zijn.


Pijnlijk. De Raad van Europa is bezorgd over de politieke druk op de Spaanse openbare omroep Radiotelevisión Española (RTVE). Het land wordt daarbij in een adem genoemd met onder meer Oekraïne en Servië. De omroep, die met TVE Internacional ook in ons land uitzendt, heeft al laten weten dat hij zich niet in de kritiek herkent en dat er geen sprake is van politieke benoemingen. ‘Een schande', zo liet senator Pedro Agramunt van de regerende Partido Popular (PP) in de Spaanse pers optekenen. ‘Geen idee waar ze die informatie vandaan hebben.'

Het is nochtans niet zo moeilijk enkele geruchtmakende affaires op te sommen die de resolutie van de Raad van Europa lijken te illustreren. Neem de Catalaanse feestdag in september, toen honderdduizenden mensen de straten van Barcelona innamen om de onafhankelijkheid te eisen. De ongeziene manifestatie haalde de voorpagina's van de Spaanse kranten en zelfs de wereldpers, maar werd op het journaal van TVE bijna als een akkefietje afgedaan. Het kwam pas als vijfde thema aan de beurt. Er kwam zo veel kritiek op die keuze dat de omroep zijn excuses moest aanbieden en de hoofdredactrice van het journaal moest opstappen.


Op te veel tenen getrapt

Toch is het vooral de zaak-Ana Pastor die in de hoofden van veel Spanjaarden is blijven hangen. De populaire journaliste had een ochtendlijke nieuwsshow waar ze in een bijzonder vinnige stijl politici het vuur aan de schenen legde. ‘Als u mij blijft onderbreken, zullen de mensen nog gaan denken dat ik geen kritiek mag geven op Rubalcaba', beet PP-kopstuk Alberto Ruiz-Gallardón, de gewezen burgemeester van Madrid, haar ooit toe. Nochtans was ze even hard voor de socialistische partijleider in het programma.

Toen de regering van de conservatieve premier Mariano Rajoy na de verkiezingsoverwinning van 2011 schoon schip begon te maken op de openbare omroep moest Pastor afgelopen zomer opstappen. Ze had blijkbaar iets te veel PP-politici tegen de schenen geschopt. ‘Ze hebben me ontslagen omdat ik aan journalistiek deed. Het was een politieke beslissing', zo reageerde ze achteraf. Het Spaanse toppertje is intussen door CNN binnengehaald, waar ze wél de groten der aarde mag interviewen.

Onder de dictatuur van Franco was de RTVE een pure propagandamachine en ook nadien bleef de politieke invloed groot. Het was pas met de komst van de socialistische premier José Luis Rodríguez Zapatero dat het probleem voor het eerst aangepakt werd. Zapatero nam de macht van de conservatieve premier José María Aznar over na de terroristische aanslagen van 11 maart 2004.

Ook in nasleep van dat drama kreeg de openbare omroep kritiek. TVE had veel te lang meegeheuld met de versie van Aznar dat ETA en niet Al Qaeda achter de vele doden zat. Een versie die handiger was met de verkiezingen voor de deur.

Zapatero voerde een wet in die stelde dat de directeur van de openbare omroep niet langer door de premier, maar door een tweederdemeerderheid in het parlement benoemd zou worden. Hij had zelf eerst ook wel wat PP-gezinden uit de omroep verwijderd.

Toen Rajoy aan de macht kwam, bleek die regel al snel een probleem. De post van directeur raakte een jaar lang niet opgevuld omdat er geen meerderheid was. Begin vorig jaar veranderde de PP de wet dan maar per decreet: een volstrekte meerderheid was voortaan voldoende. Al snel kon zo een man met PP-stempel geïnstalleerd worden. De socialisten waren razend en weigerden kandidaten voor te dragen voor de raad van bestuur. Die is nu dus erg conservatief gekleurd.

De nieuwe directeur van TVE zette er tijdens de zomer, toen heel wat personeel met vakantie was, meteen de hakbijl in. ‘Een wissel van de macht brengt altijd een tsunami op gang', schreef de linkse krant El País toen. ‘Het was tijd voor wraak.' Ana Pastor was een van de vele slachtoffers.


‘Politiek cliëntelisme'

Het is niet de eerste keer dat Spanje in aanvaring komt met de Raad van Europa. Ten tijde van Aznar werd de openbare omroep in nog straffere bewoordingen ‘politiek cliëntelisme' door de organisatie verweten.

Maar net zoals toen, ziet het er ook nu niet meteen naar uit dat de kritiek ernstig genomen zal worden.


DS, 31-01-2013 (Annelien De Greef)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB