Nobelprijs Vrede: winnaars uit het verleden tot 1944


Hier volgt een lijst van de winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede tot 1944. De prijs werd voor het eerst in 1901 uitgereikt.

2011 Ellen Johnson Sirleaf, Leymah Gbowee (Liberia) en Tawakkol Karman (Jemen)
2010 Liu Xiaobo (China)
2009 Barack Obama (U.S.)
2008 Martti Ahtisaari (Finland)
2007 Al Gore (Verenigde Staten) en VN-klimaatpanel
2006 Muhammad Yunus (Bangladesh) en Grameen Bank
2005 Mohamed ElBaradei (Egypte) en Internationaal Atoomagentschap
2004 Wangari Maathai (Kenia)
2003 Shirin Ebadi (Iran)
2002 Jimmy Carter (Verenigde Staten)
2001 Kofi Annan (Ghana) en de Verenigde Naties
2000 Kim Dae Jung (Zuid-Korea)
1999 Artsen Zonder Grenzen - Medecines Sans Frontieres (Frankrijk)
1998 John Hume (Noord-Ierland) en David Trimble (Noord-Ierland)
1997 Internationale Campagne tegen Landmijnen en coördinator Jody Williams
1996 Bishop Carlos Belo, Jose Ramos Horta (Oost-Timor/Indonesië)
1995 Josef Rotblat (Groot-Brittannië) en de Pugwash-conferentie
1994 Yitzhak Rabin en Shimon Peres (Israël) Yassir Arafat en Palestine Liberation Organization (PLO)
1993 Nelson Mandela en F.W. de Klerk (Zuid-Afrika)
1992 Rigoberta Menchu (Guatemala)
1991 Aung San Suu Kyi (Myanmar, voormalige Birma)
1990 Mikhail Gorbatsjov (Sovjet-Unie)
1989 Dalai Lama (Tibet)
1988 VN-Vredesmacht
1987 Oscar Arias Sanchez (Costa Rica)
1986 Elie Wiesel (Roemenië-Verenigde Staten)
1985 International Physicians for the Prevention of Nuclear War (Verenigde Staten)
1984 Bishop Desmond Tutu (Zuid-Afrika)
1983 Lech Walesa (Polen)
1982 Alva Myrdal (Zweden) en Alfonso Garcia Robles (Mexico)
1981 Het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen
1980 Adolfo Perez Esquivel (Argentinië)
1979 Mother Teresa of Calcutta (Albanië-India)
1978 Anwar Sadat (Egypte) en Menachem Begin (Israël)
1977 Amnesty International
1976 Mairead Corrigan en Betty Williams (Noord-Ierland)
1975 Andrej Sakharov (Sovjet-Unie)
1974 Eisaku Sato (Japan), Sean MacBride (Ierland)
1973 Henry Kissinger (Verenigde Staten) en Le Duc Tho (Noord-Vietnam)
1972 (geen uitreiking)
1971 Willy Brandt (Duitsland)
1970 Norman E Borlaug (Verenigde Staten)
1969 Internationale Arbeidsorganisatie
1968 Rene Cassin (Frankrijk)
1967 Prijzengeld ging naar Hoofdfonds en Speciaalfonds van de Nobelprijs
1966 Prijzengeld ging naar Speciaalfonds van Nobelprijs
1965 Kinderfonds van VN (UNICEF)
1964 Martin Luther King Jr. (Verenigde Staten)
1963 Internationaal Comité van het Rode Kruis
1962 Linus C Pauling (Verenigde Staten)
1961 Dag Hammerskjold (Zweden)
1960 Albert J Luthuli (Zuid-Afrika)
1959 Philip J Noel-Baker (Groot-Brittannië)
1958 Georges Pire (België)
1957 Lester B Pearson (Canada)
1956 Prijzengeld ging naar eigen fonds en Speciaalfonds van Nobelprijs
1955 Prijzengeld ging naar eigen fonds en Speciaalfonds van Nobelprijs
1954 Het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen
1953 George C Marshall (Verenigde Staten)
1952 Albert Schweitzer (Frankrijk)
1951 Leon Jouhaux (Frankrijk)
1950 Ralph J. Bunche (Verenigde Staten)
1949 Lord John Boyd Orr of Brechin Mearns (Groot-Brittannië)
1948 Prijzengeld ging naar eigen fonds en Speciaalfonds van Nobelprijs
1947 Friends Service Council (Groot-Brittannië) en American Friends Service Com.
1946 Emily Greene Balch en John R. Mott (Vernigde Staten)
1945 Cordell Hull (Verenigde Staten)
1944 Internationaal Comité van het Rode Kruis


Blog HLN, 12/10/07 12u38

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Barack Obama wint Nobelprijs voor de Vrede


De Nobelprijs voor de Vrede is dit jaar toegekend aan Barack Obama. De begin dit jaar aangetreden Amerikaanse president krijgt de prijs wegens zijn „buitengewone inspanningen om de internationale diplomatie en samenwerking tussen volkeren te versterken”, aldus het Noorse comité in zijn juryrapport.


In de 263 dagen dat Obama nu president is, bereikte hij volgens het comité genoeg om de prijs te verdienen. Op vragen van de pers of de prijs niet te vroeg is uitgereikt, antwoordde comitévoorzitter Jagland: „We reiken de prijs niet uit voor wat er mogelijk in de toekomst gebeurt, maar voor wat hij in het afgelopen jaar heeft gedaan. We hopen dat dit zal versterken wat hij probeert te doen.”

Obama ziet het krijgen van de Nobelprijs voor de Vrede als een ,,roep om actie'' en niet als ,,een erkenning van zijn prestaties'', zei hij enkele uren na het bekendworden van het nieuws. ,,Ik heb niet het gevoel dat ik thuishoor in het gezelschap van de mensen die de prijs eerder al wonnen'', aldus Obama. Het geldbedrag (1 miljoen euro) dat bij de Nobelprijs hoort geeft Obama aan goede doelen.

Het comité zei dat zijn „diplomatie gebaseerd is op de notie dat zij die de wereld leiden, dit moeten doen op basis van waarden en opvattingen die de meerderheid van de wereldbevolking deelt.”

Het comité roemt daarbij zijn steun voor een grotere rol van de „Verenigde Naties en andere internationale organisaties”, zijn „visie van een kernwapenvrije wereld” en de „constructievere rol van de VS in het aangaan van de grote klimaatuitdagingen”.

Obama is de vierde Amerikaanse president die de prijs krijgt, na Theodore Roosevelt (in 1906), Woodrow Wilson (1919) en Jimmy Carter (2002). Hij is de tweede zwarte Amerikaan die de prijs krijgt, na Martin Luther King Jr., in 1964.

De Amerikaanse president zal op 10 december naar de Noorse hoofdstad Oslo reizen om de Nobelprijs in ontvangst te nemen.


NRC, 09-10-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Obamania in Oslo, bij gebrek aan beter


Na minder dan een jaar dienst in het Witte Huis, krijgt de Amerikaanse president Barack Obama al de Nobelprijs voor de Vrede. Marc Reynebeau vraagt zich af het Nobelprijscomité ten prooi is gevallen aan een vedettecultus.


Tot nu toe waren we blij met het beetje vooruitgang dat de wereld weer had geboekt. Dankzij de Finse diplomaat Martti Ahtisaari die overal ter wereld vrede was gaan brokeren, Al Gore en het VN-Klimaatpanel door wie we pas goed gingen beseffen dat de opwarming van de aarde echt wel een dringend probleem is, of de Grameen Bank en Muhammad Yunus die in ontwikkelingslanden de sociale economie mee op poten hebben gezet. Naar hen gingen de recentste drie Nobelprijzen voor de Vrede.

Tot nu toe waren we dus blij met reële prestaties. Vandaag moeten we het stellen met de hoop dat het ooit, misschien, later, tot prestaties komt.

De Nobelprijs voor Barack Obama kan dus eigenlijk, paradoxaal genoeg, betekenen dat het niet zo best is gesteld met de wereld. Al is er een andere manier om tegen de bekroning van Obama aan te kijken. Want in het palmares van de prijs vallen grofweg drie categorieën van laureaten te onderscheiden.

De eerste is een achterafcategorie. Ze geeft de lauweren aan politici die hun beste beentje hebben voorgezet om conflicten te beslechten of die grote akkoorden hebben gesloten, in Noord-Ierland, het Midden-Oosten, Oost-Timor, Centraal-Amerika et cetera.

De tweede categorie is idealistischer. Dan gaat de prijs naar organisaties, vrij vaak filialen van de Verenigde Naties. maar ook Artsen Zonder Grenzen, Amnesty International of tegenstanders van atoomwapens of landmijnen, die nog dagelijks ‘op het terrein' actief zijn. Via de onderscheiding krijgen ze een bemoedigend knikje, een smak geld en nuttige reclame. In een of andere vorm kreeg de vluchtelingenorganisatie van de VN de prijs al zeker vier keer.

De derde categorie bestaat uit dissidenten in eigen land, die vaak nog aan politieke vervolging blootstaan, zoals Andrei Sacharov, Lech Walesa, Desmond Tutu, de dalai lama, Aung San Suu Kyi en Shirin Ebadi. Daarmee doet het comité duidelijke en vaak ook gedurfde politieke uitspraken.


Vuile handen

Overigens klinkt het geregeld als een verwijt dat de Nobelprijsjury aan politiek doet. Maar vrede is nu eenmaal vaker een zaak van politiek dan van idealisme. Als het een verwijt moet zijn, past het meer om dat over de prijzen voor literatuur of economie te beweren.

Barack Obama, die nog geen jaar in functie is en dus nog niet al te veel verwezenlijkingen kan voorleggen, past duidelijk niet in de eerste of de tweede categorie. Behoort hij bijgevolg tot de derde groep, de binnenlandse dissidenten? Daar lijkt het wel eens op, gelet op de oppositie — en vooral het soort oppositie — waar hij binnenlands meer en meer op stuit, onder meer met zijn plannen om de ziekteverzekering in de VS te hervormen.

Dat neemt niet weg dat Obama een jaar geleden overtuigend is verkozen en zoals bekend is een Amerikaanse president een Amerikaanse president. Met andere woorden, hij maakt zijn handen vuil. Hij moet wel, want het hoort bij de functie — en als hij het anders had gewild, had hij zelfs nooit kandidaat voor de functie kunnen zijn.

Obama is vandaag dus wel degelijk commander in chief van de oorlogen in Irak en Afghanistan en van de ook nu niet altijd zo netjes gevoerde war on terror. Hij subsidieert mee wat Israël allemaal aanricht, houdt mee de hand boven het hoofd van bedenkelijke regimes als dat in Saoedi-Arabië en is niet van plan om het financiële wereldsysteem te bevrijden van geldzucht en speculatie.

Daar heeft het Nobelprijscomité het niet over. In zijn motivering looft het Obama's belofte om de nucleaire wapenarsenalen te verminderen en vooral zijn multilateralisme, waardoor kleinere landen ook al eens een woordje mogen placeren.


Celebrity-cultus

Toch getuigt die nieuwe koers — bijvoorbeeld met de ruimere G20 die de oude rijkelandenclub G7 overvleugelt – meer van realisme dan van een visionair idealisme. Onder druk van sinistere figuren als vicepresident Dick Cheney was de buitenlandse politiek van Obama's voorganger George W. Bush in Irak en Afghanistan, tegenover Noord-Korea en Iran, in de klimaatkwestie of zelfs in de relatie met de klassieke bondgenoten in een doodlopend straatje beland.

Bush bedacht zelfs de preemptive strike, een doctrine om als eerste atoombommen in te zetten. Aan die scherpe polarisering hielden de VS alleen een steeds nijpender isolement over. En daarmee oogt de beslissing van het Nobelprijscomité minder als een positieve lofbetuiging voor Obama dan als een — laattijdige — afkeuring van Bush.

Daar tegenover plaatst het comité wel een heel optimistische, bijna buitenwereldse kijk op de internationale politiek. Het ziet Obama al doen wat het van wereldleiders verwacht: een stem geven aan ‘de waarden en attitudes die door de meerderheid van de wereldbevolking wordt gedeeld.'

Nochtans is van zoveel democratie geen sprake in de wereldpolitiek. Omdat er niet zoiets bestaat als een wereldregering, vormen de internationale relaties een lawless realm, een wetteloze ruimte, waarin alleen wat tot gewassen vlees uitgekookte resoluties van de VN ronddwarrelen. In die ruimte bestaat alleen de brute macht van het statelijke eigenbelang — het geval Opel bewijst hoe ver dat zelfs binnen de EU nog gaat.

Maar dromen mag, graag zelfs. Alles is goed als de keuze van het Nobelprijscomité maar niet is ingegeven door Obamania, door de cultus waarin elke goede zaak pas respectabel wordt wanneer een celebrity er zich voor inzet. Want zo'n beroemdheid is Obama natuurlijk ook. We zullen het zeker weten als de prijs volgend jaar naar Bono gaat. Dan is de prijs helemaal om zeep.


DS, 10-10-2009 (Marc Reynebeau)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Sirleaf, Gbowee en Karman ontvangen Nobelprijs voor de Vrede


Het is de eerste keer in de geschiedenis van de Nobelprijzen dat de prijs aan drie vrouwen wordt toegekend. De Liberiaanse presidente Ellen Johnson Sirleaf, haar landgenote Leymah Gbowee en de Jemenitische Tawakkol Karman hebben vandaag de Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst genomen tijdens de officiële ceremonie in de Zweedse hoofdstad Oslo.


De drie vrouwen krijgen daarmee erkenning voor de rol die ze speelden bij het oplossen van conflicten. "U vertegenwoordigt een van de belangrijkste drijvende krachten achter de verandering in de wereld van vandaag: de strijd voor de mensenrechten in het algemeen en de strijd voor vrouwen voor gelijkheid en vrede in het bijzonder", verklaarde de voorzitter van het Nobel-comité, Thorbjoern Jagland.

"U geeft zin aan het Chinese spreekwoord dat zegt dat de vrouwen de helft van de hemel dragen", luidde het. Sirleaf, Gbowee en Karman, allen in traditionele gewaden gekleed, mochten de prijs in ontvangst nemen tijdens een staande ovatie van een publiek dat onder meer de Noorse koninklijke familie telde.


Blog HLN, 10-12-2011 (belga/lf)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

De vier levens van Aung San Suu Kyi


Het Oosten zit de westerse wereld op de hielen. Voor veel mensen lijken het tegenpolen, maar Aung San Suu Kyi slaagt er als geen ander in om de twee te combineren. Daarom brengt TIMOTHY GARTON ASH een eerbetoon aan deze bijzondere dame, die volgens hem de vergelijking met Mandela en Havel kan doorstaan.


Het stukje Oxford waar ik woon en werk, was de voorbije dagen een beetje magisch. Want aan de overkant van de straat, in St Hugh's College, waar ze bijna een halve eeuw geleden studeerde, logeerde een grote dame: Aung San Suu Kyi. Afgelopen dinsdag, op haar 67ste verjaardag, was er een vrolijk, informeel feest voor de familie en de vrienden. Woensdag volgde het Latijnse vertoon van de jaarlijkse uitreiking van de eredoctoraten van de universiteit.

Haar bezoek aan vijf Europese landen is een keerpunt tussen wat we het derde en het vierde leven van Aung San Suu Kyi zouden kunnen noemen. In haar eerste leven groeide ze op als de dochter van generaal Aung San, een held van onafhankelijkheidsstrijd van Myanmar. Hoewel ze amper twee jaar oud was toen hij vermoord werd, herinnert ze zich nog dat hij bloemen in haar haar vlocht. Daardoor oefende haar moeder een grote invloed uit op haar opvoeding in Myanmar en later in India, die twee tradities combineerde: de oosterse, vooral boeddhistische, en de westerse, vooral Engelstalige.

Haar tweede leven begon in 1964 hier in Oxford. Tijdens haar 24 jaar in Oxford was ze studente, deeltijdse academica en voltijdse moeder, huisvrouw en beminde vrouw van Michael Aris, een Tibet- en Himalaya-kenner en een collega en vriend van mij in St Antony's College. Het was een rijk leven met zijn dagelijks wel en wee. Aung San Suu Kyi verplaatste zich te voet en met de fiets, onder vaak grijze lucht, in deze brede, slaperige straten met hun hoge, met blauweregen begroeide negentiende-eeuwse huizen. Straten die ze 24 jaar lang niet zou zien, tot ze deze week terugkwam.

Een telefoontje naar haar thuis in Oxford in het voorjaar van 1988, vormde de start van haar derde leven. Het deed haar naar de voormalige hoofdstad Rangoon terugkeren om er voor haar zieke moeder te zorgen. Maar toen ze die zomer inging op de oproep van haar landgenoten om de opstand te leiden, veranderde de hele situatie. Grote stukken van dat leven bestonden uit gewoon volhouden, alleen, onder huisarrest in de grote, beetje bij beetje in verval rakende villa aan 54 University Avenue, Rangoon. Ze las, luisterde naar de BBC World Service, hield haar lichaam fit en haar geest scherp.


Zoals Mandela en Havel

Ergens tussen de opheffing van haar huisarrest in november 2010 en deze triomfantelijke Europese reis, is een vierde leven begonnen. Nadat de nieuwe president van haar land, Thein Sein – ere wie ere toekomt – een voor haar geloofwaardige, politieke opening heeft gemaakt, heeft ze de gok gewaagd om in de parlementaire politiek te stappen. Al worden de voorwaarden nog altijd grotendeels door het bewind bepaald. De jaren in de aanloop naar de voor 2015 geplande algemene verkiezingen zullen een moeilijke overgangsperiode zijn. Een halve eeuw slecht bestuur van de economie, het onderwijs en de gezondheidszorg heeft het land geruïneerd. Het leger blijft zich vastklampen aan de macht, de etnische lappendeken van Myanmar doet Joegoslavië eenvoudig lijken en de etnisch-religieuze spanningen zijn onlangs in de provincie Rakhine in geweld uitgebarsten. Het tere netwerk van haar Nationaal Verbond voor Democratie moet in een recordtijd worden opgebouwd. Daarbij mag het machtigste buurland, een zenuwachtig en autoritair China, niet over het hoofd worden gezien.

Compromissen en ontgoochelingen zijn dus onvermijdelijk. Max Weber maakte een beroemd onderscheid tussen de ‘ethiek van het geweten' van de intellectueel en de ‘ethiek van de verantwoordelijkheid' van de politicus. De eerste zal hoe dan ook met de tweede moeten schipperen. Net als Nelson Mandela toen hij uit de gevangenis kwam en net als de Tsjechische dissident Václav Havel toen hij in de Praagse Burcht werd gekatapulteerd, is de Dame op haar 67ste veroordeeld tot de levenslange straf van de politiek, als oppositieleidster, misschien als president of als oudere staatsvrouw. Terwijl de tijd bijna eindeloos leek tijdens haar huisarrest, is hij nu genadeloos verbrokkeld en opgedeeld in vergaderingen van 30 minuten en persoonlijke ontmoetingen van 30 seconden.

Er zullen nog genoeg jaren komen om het net begonnen vierde leven te boek te stellen, te beoordelen en – indien nodig – eerlijk te bekritiseren. Maar op dit zonnige keerpunt moeten we even stilstaan om haar 24 jaar lange, derde leven te huldigen. Om eer te brengen, moet je eerst begrijpen. En om te begrijpen waarom zij nu al een onuitwisbare plaats in de geschiedenisboeken heeft verdiend, wil ik drie zaken beklemtonen.


Oost en west in één vrouw

Ten eerste weten we veel over haar leven via haar eigen woorden. Schriftelijk – en soms naar buiten gesmokkeld op de binnenkant van de longyi, de katoenen wikkeldoek, van een dienstbode – en meer recent mondeling. Tot haar mooiste teksten behoren het klassieke essay uit het begin van de jaren '90 over ‘de vrijheid van angst', haar Reith-lezingen op de BBC, die vorig jaar via een videolink werden uitgezonden en haar Nobel-lezing, vorige zaterdag in Oslo. Ze kunnen de vergelijking met het beste werk van Havel doorstaan en tonen een bewustzijn dat even spiritueel en literair is als politiek. Hoewel ze in haar eerste Reith-lezing zegt dat politieke vrijheid alleen op innerlijke spirituele vrijheid gebaseerd kan zijn, zal het evenwicht tussen het spirituele, het literaire en het politieke in haar vierde leven onvermijdelijk verschuiven. Net zoals dat bij Havel is gebeurd.

Ten tweede is er gewoonweg haar moed. Die moed, de essentiële voorwaarde voor de vrijheid, is een schaarse, kostbare en harde deugd. Vooral de eerste jaren huisarrest waren hard, toen ze gescheiden was van haar nog jonge kinderen, geïsoleerd en nog niet innerlijk bevrijd door de discipline van de boeddhistische meditatie. Maar, zoals ze het zelf met een bijna Victoriaans understatement uitdrukt: ‘Ik heb een koppig trekje'.

Zo kom ik bij het derde en minder vaak belichte kenmerk van haar leven en werk: de vermenging van oost en west. In haar Nobel-lezing gebruikte ze bijvoorbeeld veel ouderwetse, literaire, bijna Anglicaans aandoende Engelse uitdrukkingen, maar ging ze ook diep in op de zes grote dukha – vrij te vertalen als vormen van lijden – van het boeddhisme en hun implicaties op het persoonlijke leven en de politiek. Bij haar staan die twee tradities niet naast elkaar – laat staan tegenover elkaar – maar gaan ze volledig in elkaar op. In zijn toespraak in het Latijn, de historische taal van het Westen, stelde de publieke orator van de universiteit van Oxford haar tijdens de uitreiking van het eredoctoraat voor als een ‘ster van het oosten' (‘praesento stellam orientalem'). Maar in haar eigen persoonlijke en aangrijpende antwoord zei ze dat goede universiteiten ‘eerbied leren voor het beste van de menselijke beschaving, dat uit alle delen van de wereld komt'.

Die boodschap heeft een bijzondere betekenis, nu een relatief in verval rakend Westen moet leren leven met een krachtig herrijzend Oosten. Rudyard Kipling, een van haar favoriete Engelse auteurs, schreef de beroemde woorden ‘maar er is geen Oosten en geen Westen... wanneer twee sterke mannen oog in oog staan met elkaar'. In het geval van Aung San Suu Kyi moeten we dat veranderen in ‘en er is zowel een Oosten als een Westen wanneer een sterke vrouw oog in oog staat met de generaals en met de wereld'.


DS, 23-06-2012 (Timothy Garton Ash)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB