’Stem hoger onderwijs beter af’


Universiteiten en hogescholen moeten meer rekening houden met de veranderingen die in het onderwijsprogramma op middelbare scholen hebben plaatsgevonden.


Op die manier kan de aansluiting van het middelbaar op het hoger onderwijs worden verbeterd, schrijft minister Van der Hoeven (onderwijs) in een brief aan de Tweede Kamer. In de brief maakt zij ook duidelijk welke aanpassingen zij in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs – de zogeheten tweede fase – voorstaat.

Over deze aanpassingen zijn de scholen(organisaties) en de minister al enkele jaren in gesprek. In haar brief, tevens een antwoord op vragen van diverse kamerfracties, doet de minister geen nieuwe voorstellen. Zo houdt zij vast aan haar plan om de zogeheten deeltalen (bijvoorbeeld Duits alleen spreken of alleen lezen) te schrappen en het vak geschiedenis te ’verdiepen’.

Wel legt Van der Hoeven nog eens uit waarom zij vindt dat vanaf augustus 2007 de tweede fase moet worden herzien: het onderwijsprogramma is te overladen en versnipperd, en zowel leerlingen, docenten als scholen krijgen te weinig ruimte voor eigen invulling aan het onderwijs.

„Uit de nieuwe onderwijsprogramma’s zijn allerlei dwingend opgelegde onderdelen verwijderd die feitelijk bepalende onderwijsvormen aan leraren opleggen”, schrijft Van der Hoeven. „Leraren zijn niet meer verplicht om nog volgens deze vormen onderwijs te geven.”

Volgens een woordvoerster gaat het erom dat de wet ook na 2007 nog steeds nauwkeurig voorschrijft aan welke ’eindtermen’ de middelbare scholen moeten voldoen. „Het centraal schriftelijk eindexamen blijft bestaan.” Hóe de scholen hun leerlingen willen opleiden, kunnen zij zelf beslissen.

Het woord ’studiehuis’ lijkt hiermee zijn langste tijd te hebben gehad. Studiehuis stond voor een pedagogisch-didactisch concept: leerlingen werken zelfstandig aan opdrachten, onder begeleiding van een docent in de rol van coach. Hoewel de overheid nooit dwingende regels voor het studiehuis heeft opgesteld, waren er toch zoveel voorschriften dat sommige scholen dit als een dwingende onderwijsvorm ervoeren.

Volgens P. Hettema, voorzitter van de vereniging van schoolmanagers voortgezet onderwijs, varen veel scholen nu al hun eigen koers. „Ik hoop dat nu niet het beeld ontstaat dat de tweede fase slecht is”, zegt Hettema. „De minister profileert zich nu als een krachtdadige minister, terwijl zij in haar brief niet veel meer doet dan eerdere afspraken bevestigen.”

Uit evaluatierapporten blijkt dat docenten in het hoger onderwijs nogal eens klagen dat de vakinhoudelijke kennis en vaardigheden van eerstejaarsstudenten is afgenomen. Vaardigheden als werken met computers en samenwerken zijn goed ontwikkeld, maar hun taal- en rekenvaardigheid, nauwkeurigheid en analytische vermogens schieten tekort.

In haar brief nuanceert Van der Hoeven deze uitkomsten. Zij wijst erop dat hogescholen en universiteiten zelf beter op de vernieuwingen in het voortgezet onderwijs moeten inspelen. Bovendien, waarschuwt de minister, hebben ouderen en ouders de neiging om kennis te relateren aan wat zij zelf op school hebben geleerd en kunnen zij nieuwe kennis moeilijk beoordelen.

„Het vervelende hiervan is dat jongeren met de uitkomst dat ’de kennis kennelijk achteruit gaat’ onrecht wordt aangedaan. Zij worden gedemotiveerd en kunnen geen weerwoord hebben: wat echt de noodzakelijke kennis is, kunnen zij immers nog niet overzien.”


De tweede fase vanaf augustus 2007

In de tweede fase verdwenen de vakkenpakketten die leerlingen zelf mochten kiezen. Alle leerlingen volgen nu algemeen vormende vakken (zoals Nederlands, Engels en een vorm van wiskunde). Daarnaast kiest elke leerling een van de vier profielen (en bijbehorende vakken): natuur en techniek, natuur en gezondheid, cultuur en maatschappij en economie en maatschappij. Daar bovenop volgt nog een aantal ’vrije vakken’.

Dit programma bleek te strak, versnipperd en overladen. De minister wil –na overleg met de scholen– de volgende wijzigingen invoeren per augustus 2007:

Voor alle vwo-ers: geen deeltalen (alleen spreken of alleen lezen) verplicht voor Frans en Duits, wel één volledige taal kiezen.

Geschiedenis en aardrijkskunde worden ’robuuste’ vakken: een combinatie van bronnenonderzoek en kennisoverdracht.

In natuur en gezondheid: natuurkunde is niet meer verplicht, leerlingen kunnen ook aardrijkskunde kiezen of een nieuw bètavak (namelijk natuur, leven en techniek).

In natuur en techniek: er komt een ’degelijk’ vak wiskunde B voor iedereen en een (voortgezet) keuzevak wiskunde D.


Trouw, 17-11-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB