Laf? Onverschillig?

Oscar Van Den Boogaard


Ik schaamde me vroeger als mijn vader mensen berispte die regels overtraden. Als hij op de snelweg links bleef rijden tegen de maximumsnelheid. Of als hij opstond en schreeuwde omdat iemand zonder eerst te douchen het zwembad indook. Daarna zei hij kalm: ‘Als de badmeester niet optreedt, moet iemand anders het doen.'


Een buurtbewoner die met 100 km per uur door mijn kronkelige straatje reed, ben ik rustig tot zijn huis gevolgd. Rustig heb ik hem gezegd dat ik zijn gedrag onverantwoord vind. Het zou puur cynisme zijn om niets te zeggen. Het zou betekenen dat het me niet uitmaakt. Mensen die keihard aan het tafeltje naast mij zitten te telefoneren, maan ik vriendelijk aan om hun volume aan te passen. Of moet ik soms respect hebben voor hun lawaai?

Ik nam deze week de trein vanop Zaventem. Ik reisde eerste klasse en had de indruk dat mijn wagon vol zat met mensen die de 1 op de deuren over het hoofd hadden gezien. Ik maakte de Amerikaanse toeristes tegenover mij erop attent dat ze in eerste klasse zaten. Ze excuseerden zich en gingen giechelend weg. De oudere Marokkaan aan de andere kant van het gangpad hield mij strak in de gaten. De conducteur kwam en vroeg naar zijn kaartje. Hij antwoordde in het Frans dat hij er geen had. Dus moest hij een kaartje kopen. Hij haalde wat kleingeld uit zijn zak maar dat was niet genoeg voor een eersteklassekaartje. Dus verkocht de conducteur hem een tweedeklassekaartje en omdat de man geen geld genoeg bij zich had, liet hij de boete vallen die ieder ander moet betalen, net als de voor iedereen verplichte Diabolo-toeslag. Het was geen vriendelijkheid, maar een knieval.

Terwijl hij mijn kaartje knipte, zag ik dat de Marokkaan geen aanstalten maakte om weg te gaan. Ik vroeg aan de conducteur of hij de man niet naar de tweede klasse kon sturen, maar hij zei dat hij daar de energie niet voor had. Ik zei dat dat toch een kleine moeite was. De conducteur zei dat hij was moegestreden. Hij had zijn handen vol met de tweede klasse waar mensen stennis schopten. Ik wees hem erop dat het zijn taak was die man weg te sturen, en toen begon hij haast te huilen. Hij was net terug uit ziekteverlof. De Marokkaan bleef met opgeheven hoofd in eerste klasse zitten. Hij zal de volgende keer weer geen kaartje kopen en zijn kinderen leren dat hier in België alles geoorloofd is.

Vorig jaar heb ik bij gebrek aan toezicht van conducteurs eigenhandig een luidruchtige, nootjes gooiende en met schoenen de bank bevuilende familie naar hun kaartjes gevraagd en weggestuurd uit mijn eersteklassecompartiment. Toen ik daarover later een conductrice aansprak, schold ze me uit omdat ik niet de bevoegdheid heb mensen naar hun kaartje te vragen. Ik had zin in een fundamentele discussie over normvervaging, maar zij wilde ongestoord haar Dag Allemaal lezen.

Natuurlijk ken ik de oplossing voor dergelijke problemen. Het is wat de meeste mensen doen. Zich nergens druk over maken, weglopen of, nog erger, ‘moet kunnen!' roepen. Ik verafschuw mensen die die mantra inzetten om de eigen lafheid te verdoezelen. Uitgescholden op straat voor homo of hoer? Moet kunnen. Vuil overal? Moet kunnen. 's Avonds laat niet meer alleen op straat kunnen? Moet kunnen. Onverschilligheid die wil doorgaan voor vredelievendheid of zelfs respect. Kunnen we het onderscheid tussen eerste en tweede klasse in het openbaar vervoer niet beter opheffen als de conducteurs toch niet meer de kracht hebben om het verschil hard te maken? Laten we dan ook meteen het verschil tussen sociaal en asociaal afschaffen. Tussen recht en onrecht. Gedaan met onze problemen!

Mijn vader was zeventien toen de oorlog uitbrak. Hij is van Nederland naar Engeland overgestoken en werd opgeleid tot paracommando. Hij is met een parachute boven Ceylon gedropt en heeft gevochten tegen de Jappen. Veel van zijn kameraden zijn gesneuveld in hun strijd voor de vrijheid. Hij verweet de generaties na hem dat ze goed waren in het uitleven van hun vrijheid, maar niet in staat waren om haar te verdedigen. Mijn vader is negentig en kan niet meer uit zijn rolstoel omhoog komen. Hij is mild op zijn oude dag. Nu is het aan de anderen om te capituleren of niet.


DS, 07-09-2012 (Oscar Van Den Boogaard)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB