Grieks drama onder Californische zon


BRUSSEL - San Bernardino vroeg vorige week bescherming tegen zijn schuldeisers, omdat het de rekeningen niet meer kan betalen. Meteen de derde Californische stad in een maand tijd. De schuldencrisis steekt de oceaan over en doet ook daar pijn.


150.000 dollar (122.000 euro), zoveel heeft San Bernardino nog in kas. Dat is alles wat er nog rest om de lopende kosten van deze maand te betalen. Als dat op is, zijn de reserves definitief uitgeput en gaapt een schuld van zo'n 243miljoen dollar (198miljoen euro). De Californische stad ten oosten van Los Angeles met ongeveer 211.000inwoners vroeg vorige donderdag juridische bescherming tegen het nakende bankroet. Het is al de derde stad in de staat die op de rand van het faillissement balanceert. Eerder zochten Stockton in de Central Valley en Mammoth Lakes nabij het Yosemite-natuurpark hun toevlucht tot een gerechtelijk akkoord.

Dalende inkomsten en stijgende kosten nemen de steden in de tang. Enerzijds zijn de belastinginkomsten met bijna de helft afgenomen sinds de vastgoedmarkt eind 2008 instortte en de werkloosheid toenam. Eén op de twee inwoners kan zijn hypotheek niet afbetalen en één op de tien is werkloos. Anderzijds hebben politie, brandweer en ander stadspersoneel hogere lonen, ontslagpremies en pensioenbijdragen afgedwongen tijdens de vettere jaren negentig. Volgens een rapport van de universiteit van Stanford stegen de pensioenbijdragen alleen al in verschillende steden met 11,4 procent per jaar tussen 1999 en 2010.


Chapter 9

Het resultaat is dat San Bernardino voor dit jaar aankijkt tegen een tekort aan van 46 miljoen dollar (37,5 miljoen euro). Pikant detail: volgens de juridische verantwoordelijke van de stad, James Penman, is er fraude in het spel. Hij beweert dat dertien van de jongste zestien begrotingen zijn vervalst om het werkelijke tekort te verbergen. Griekse toestanden dus onder de Californische zon, die nu voort worden onderzocht.

In tegenstelling tot Europese landen kunnen Amerikaanse steden juridische bescherming vragen tegen hun schuldeisers. Onder begeleiding van de ‘bankroetrechtbank' in Sacramento zullen San Bernardino en de andere noodlijdende steden nu een besparingsplan uitwerken, om hun boekhouding op orde te krijgen. De ‘chapter 9'-bescherming laat hen toe ondertussen scholen, brandweerkazernes en bibliotheken open te houden.

De bescherming aanvragen was ‘het makkelijke deel van de redding', zei de Democratische burgemeester Patrick Morris aan de Los Angeles Times. Het stadsbestuur zal nu op bevel van de rechter de tering naar de nering moeten zetten. En dat nadat het de voorbije vier jaar al een vijfde van het stadspersoneel heeft ontslagen, terwijl het resterende personeel fors inleverde. ‘Maar zelfs al sluiten we elk park, elke bibliotheek en zelfs het stadhuis, dan nog zullen we moeten snijden in politie en brandweer', aldus Morris. De burgemeester overweegt luidop om die diensten te privatiseren of ‘regionaliseren'. In het laatste scenario zou de stad brandweerlui huren van de county San Bernardino of de staat Californië.


Obamageddon

Het stadhuis van San Bernardino zat donderdag afgeladen vol met burgers die vrezen de rekening te zullen betalen voor wat sommigen de onkunde van het stadsbestuur noemen. De schuldencrisis is vooral koren op de molen van de Amerikaanse Republikeinen. Volgens rechts Amerika hebben Democraten als Morris en hun vakbondsvriendjes te veel uitgegeven op kap van Joe Sixpack. De ‘kapitalistische evangelist' Wayne Allyn Root twitterde dat het failliet van San Bernardino het nakende Obamageddon van de Amerikaanse economie inluidt. De brandweervakbond van San Bernardino verwijt burgemeester Morris dan weer het spook van het bankroet te misbruiken om te snijden in de publieke dienstverlening, terwijl de stad in volle crisis uitpakte met dure prestigeprojecten zoals een nieuw cinemacomplex.

‘Wij hebben de rekeningen niet vervalst, maar dreigen ze wel te betalen', is een mening die zowel rechts als links te horen is. Bezorgde inwoners vrezen dat de veiligheid in de stad niet meer zal gegarandeerd zijn en denken eraan te verhuizen. Ook in Stockton, dat eind juni overkop ging na maandenlang onderhandelen over een tekort van 26 miljoen, houdt men het hart vast. Burgemeester Ann Johnston zei in een persmededeling dat de stad na het bankroet ‘een gezonde financiële toekomst' tegemoet gaat. Maar tegen welke kostprijs? De stad heeft de afgelopen drie jaar al voor 90 miljoen dollar bespaard door te snijden in publieke dienstverlening en ambtenarenvergoedingen.

Dat het bankroet nog meer pijn zal doen, kunnen ze nu al vertellen in Vallejo. Die Californische stad vroeg in mei 2008 bescherming tegen haar schuldeisers. Voorlopig heeft ze geld om ongeveer een tiende van de noodzakelijke wegwerkzaamheden effectief uit te voeren. Het stadspersoneel is met de helft afgeslankt. En zij die wel nog voor de stad werken, klagen dat de werkdruk onhoudbaar is. Burgemeester Osby Davis betwijfelt of chapter 9 Vallejo wel degelijk heeft beschermd. ‘Iedereen heeft een enorm hoge prijs betaald,' zei hij in de Los Angeles Times, ‘en het stigma van het bankroet blijft ons imago bezoedelen.'


Another one bites the dust

Californië gaat prat op een traditie van home rule, waardoor steden er meer dan in andere staten zelfstandig hun beleid uitstippelen en dus ook in de problemen kunnen komen. Toch staat niet alleen Californische steden het water aan de lippen. In heel de VS kampen stadsbesturen met dalende inkomsten en groeiende uitgaven. Aan de Oostkust vroegen Harrisburg in Pennsylvania en Central Falls in Rhode Island het bankroet al aan in maart en augustus vorig jaar. Scranton in Pennsylvania wil het stadspersoneel alleen nog het minimumloon van 7,25dollar (5,9euro) per uur betalen.

Volgens de Financial Times zijn er dan ook ‘more wipeouts to come'. Bij CNN waarschuwde de Californische professor economie Peter Navarro dat het stigma op een faillissement stilaan wegtrekt en verschillende steden San Bernardino's voorbeeld kunnen volgen. Volgens Michael Coleman, begrotingsadviseur voor de Californische League of Cities, is het niet ondenkbaar dat sommige steden simpelweg ophouden te bestaan in plaats van de schulden te vereffenen.

Amerika bibbert dus opnieuw voor een dominotheorie. Niet voor het Koude-Oorlogscenario waarbij het ene na het andere land valt voor het communisme, maar eentje waarbij het ene na het andere stadsbestuur valt door de eigen schulden. De Leuvense professor Bart Kerremans merkt op dat steden in dat geval noch door hun staat noch door de federale overheid uit het slop zullen worden getrokken: ‘Zowel op het niveau van de staat als van de federale overheid ontbreekt het aan middelen maar vooral aan politieke bereidheid om steden bij te springen.'

In een land dat op alle niveaus kreunt onder de schulden, staan de steden er grotendeels alleen voor. Dat wakkert bij sommige het stadspatriottisme aan. Zo ook bij Jack Brown, de ceo van warenhuisketen Stater Bros. Markets die in San Bernardino is opgericht tijdens de crisis van de jaren dertig.

Volgens Brown moeten de inwoners de krachten bundelen in plaats van schuldigen te zoeken. ‘Ik ben er zeker van dat de pioniers die door de Mojave-woestijn trokken in de hitte en de sneeuw met meer te kampen hadden dan een faillissement', zo klinkt hij strijdlustig.


DS, 17-07-2012 (Jan-Frederik Abbeloos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB