'Ze kunnen het niet meer'


Het niveau van de studenten daalt zienderogen. Universitair onderwijs kan niet anders dan zich aanpassen. Dat laten professoren weten. 'Ach, het onderwijs is niet minder goed maar anders', reageren de universiteiten.


De toestroom van studenten heeft allesbehalve een positief effect op de kwaliteit van het universitair onderwijs. Dat blijkt uit een rondvraag die De Standaard hield bij iets meer dan 3.000 leden van het 'zelfstandig academisch personeel': professoren en hoogleraren van de Universiteit Gent, de Universiteit Antwerpen, de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Hasselt. De Katholieke Universiteit Leuven verkoos niet mee te doen.

Meer dan een vijfde van de ondervraagde wetenschappers, 664 om precies te zijn, ging in op onze online enquête. We wilden achterhalen wat de BaMa-structuur (zie lexicon) heeft veranderd aan het universitair onderwijs.

In hun antwoorden tonen de wetenschappers zich niet mild voor hun studenten en hun stiel.

Bijna zeven op de tien vinden dat het niveau van de nieuwe studenten aan de unief is gedaald sinds 2004, toen de eerste bachelors van start gingen. De proffen leggen zich niet zomaar neer bij die minder sterke instroom. Iets meer dan de helft vindt dat het niveau van het universitair onderwijs niet is gedaald. Met andere woorden: zij krikken het niveau van de studenten op naar de normen van weleer. Ze maken hun colleges en examens niet gemakkelijker.

Er is natuurlijk die andere helft. Het is frappant dat één op de twee expliciet aangeeft dat ze de onderwijskwaliteit hebben zien dalen.


Unief niet voor elite

Talrijke professoren stuurden ons spontaan mails met hun bevindingen uit de dagelijkse praktijk. De redactie contacteerde ook zelf enkele hoogleraren. Een greep uit de reacties leest u hiernaast. 'Ze kunnen het niet meer', is een vaak gehoorde reactie. De Antwerpse professor Franse taalkunde, Alex Vanneste, concludeert uit zijn jaarlijkse test van de nieuwkomers dat de voorkennis jaar na jaar achteruitboert.

Hoger op de universitaire ladders wordt hoofdschuddend gereageerd op de onheilstijdingen over het niveau. 'De Oude Grieken vonden al dat het vroeger beter was', relativeert Ludo Melis, vicerector onderwijsbeleid van de KULeuven. 'Dit zijn louter meningen. Als er geen stabiel kader is en geen meetinstrument, kan zo'n bewering niet hard gemaakt worden.'

'Er zijn geen feitelijke aanwijzingen dat het niveau daalt', vult zijn Gentse evenknie, directeur onderwijsaangelegenheden Kristiaan Versluys, aan. 'maar als zo'n grote meerderheid van de professoren die indruk hebben, dan moeten we dat ernstig nemen.'

Alain Verschoren, rector in Antwerpen en voorzitter van de Vlaamse Internuniversitaire Raad (Vlir), betreurt het 'defaitisme' van de proffen. 'Ze verwachten parate kennis maar de internetgeneratie is gewend dingen op te zoeken. We moeten ons daaraan aanpassen en harder werken.'

De studentenbevolking is veranderd. Zo is het aantal studenten met een achtergrond van het technisch secundair onderwijs (TSO) of het beroepsonderwijs (BSO) gestegen. Niet spectaculair, enkele procenten, maar voldoende om van een trend te kunnen spreken. Niemand kan jongeren ongelijk geven dat ze een hoger diploma najagen. 'Ze horen niets anders dan dat Vlaanderen een kenniseconomie moet zijn', zegt Toon Martens, directeur van de Katholieke Hogeschool Leuven. 'Hoe je het draait of keert, een hoger diploma blijft de beste investering die ze kunnen doen.'

In de jaren zestig gingen alleen de besten van de Latijnse naar de unief. Vandaag is dat niet langer alleen die elite. 'U mag dat een niveauverlaging noemen', aldus Ludo Melis. 'Wij noemen het een verbreding.'


Eeuwige student

Of is het allemaal de schuld van de flexibilisering? Sinds 2004 heeft het klassieke jaarsysteem afgedaan. Een studieloopbaan verloopt flexibeler. Wie voor een bepaald vak niet geslaagd is, geen tien op twintig haalt, hoeft niet in september terug te komen. Je kan even goed nog eens proberen tijdens de examens van januari en juni in het tweede of zelfs het derde jaar.

Het struikelblok van het eerste jaar is voor een deel weggevallen. 'Het is niet meer alles of niets', zegt Versluys, 'je kunt voortstuderen, dankzij die flexibilisering.'

Dat systeem laat toe de studie te spreiden. Studenten zijn niet verplicht een volledig jaar te volgen, maar kunnen zelf hun programma samenstellen naargelang hun capaciteiten. Het hoger onderwijs is toegankelijker geworden, maar vinden er ook evenveel studenten met succes de uitgang? De slaagpercentages blijven in elk geval vrij constant. Dat betekent dat er in absolute aantallen meer studenten slagen. Omdat de aangroei aan de universiteiten vooral onder 'zwakkere' studenten gebeurt, kan dat alleen betekenen dat de lat lager ligt. Of niet? 'Opnieuw, dat is niet meer dan een bewering', zegt Melis, 'de lat lager leggen brengt de reputatie van de instelling in gevaar.'

Voor Kristiaan Versluys is het perfect mogelijk dat meer mensen een hoger diploma halen, zonder normverlaging. 'Er zijn ook steeds meer atleten die de honderd meter in minder dan tien seconden lopen. De omgeving die universiteiten hun studenten bieden, is veel verbeterd. Er is de begeleiding, de flexibilisering, het semestersysteem. Tegenwoordig moet je maar de helft van de stof van vroeger in één keer blokken. Dat scheelt.'

Door die andere aanpak zijn de profs uit hun ivoren toren moeten neerdalen. Tegenwoordig moeten ze zelfs rekening houden met de student 'Onze docenten worden getraind en geëvalueerd', zegt Versluys. 'ze leren presentaties geven, les geven aan grote groepen en werken aan hun stemtechniek.'


Meer geld

En ze worden geëvalueerd door hun studenten. Dat was wennen: punten krijgen in plaats van te geven. 'Er zijn nog altijd diehards die kritiek hebben op wat ze populariteitspolls noemen. Maar de meeste professoren doen er hun profijt mee', meent Versluys;

Last but not least: de centen. Een veelgehoorde kritiek is dat de universiteiten en hogescholen vooral studenten binnenhalen en een diploma geven omdat ze daar geld voor krijgen.

'We hebben er voordeel bij er zoveel mogelijk binnen te halen', beaamt Versluys, 'maar later geeft dat een zwak rendement op de investering als er te veel falen.'

Of veel studenten erdoor laten financieel aanlokkelijk is? 'Op korte termijn misschien wel', zegt Ludo Melis, 'je zult een paar jaar meer geld binnenhalen. Maar dat blijft niet duren, je krijgt dat als een boemerang in je gezicht terug.'


DS, 17-09-2011 (Tom Ysebaert , Nikolas Vanhecke)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB