Meer regen en sneeuw door vliegtuigen


BRUSSEL - Vliegtuigen doorboren wolken en veroorzaken daarmee regen- en sneeuwval. Daardoor regent het meer in de buurt van luchthavens.


Soms heeft een wolk maar een klein zetje nodig om regen of sneeuw te gaan produceren, en dat zetje wordt in meer gevallen dan men zich tot nu toe realiseerde, geleverd door vliegtuigen die doorheen de wolk vliegen. Dat rapporteren Amerikaanse atmosfeeronderzoekers vandaag in het vakblad Science.

Al lang is bekend dat wolken aan het regenen gebracht kunnen worden door ze vanuit vliegtuigen met fijn poeder (vaak zilverjodide) te bestrooien. De poederdeeltjes werken als 'condensatiekernen' waarop waterdamp zich kan afzetten, waardoor als het ware de kiemen gezaaid worden van regendruppels (of hagelkorrels of sneeuwvlokken).

Maar vliegtuigen hoeven niet per se poeder uit te strooien om neerslag uit te lokken. Een vliegtuig kan iets gelijkaardigs veroorzaken, gewoon maar door doorheen een wolk te vliegen. Het fenomeen doet zich niet bij alle wolken voor, maar bij wolken die zogeheten 'onderkoeld' water bevatten. Onderkoeld water is water dat kouder is dan 0 graden Celsius, maar toch vloeibaar is gebleven. Het balanceert op het randje van bevriezen; een kleine verstoring volstaat om er ijs van te maken (in het dagelijks leven zijn die verstoringen altijd aanwezig en daarom bevriest water steevast op nul graden).

De nodige verstoring kan op meerdere manieren geleverd worden door een passerend vliegtuig, en daar is geen gestrooid poeder of zelfs vervuiling in de uitlaatgassen voor nodig. De druk- en temperatuurveranderingen in de lucht wanneer die over een vliegtuigvleugel stroomt, volstaan al, of wanneer lucht langs een propeller passeert. Het resultaat zijn kleine ijsdeeltjes, en die zijn de kiemen voor de neerslag.

Wanneer een vliegtuig door zo'n onderkoelde wolk passeert, lijkt het er door dat mechanisme soms een gat of tunnel doorheen te boren. Andrew Heymsfield van het Amerikaanse National Center for Atmospheric Research in Boulder (Colorado) en zijn collega's hebben die gaten in wolken bestudeerd met satellietfoto's en computermodellen, om na te gaan hoe ze ontstaan en wat hun gevolgen zijn.


Groeiende gaten

De onderzoekers besluiten dat ontelbare commerciële en privé-vluchten, ook van kleine vliegtuigen, dergelijke gaten kunnen veroorzaken, en dat die samen al lang een merkbaar effect moeten hebben op het weer in de wijde omgeving van luchthavens. De gaten hebben de neiging te groeien en over een grotere oppervlakte neerslag te veroorzaken.

Volgens de onderzoekers komen er in de buurt van grote luchthavens, meer bepaald binnen een straal van honderd kilometer, gemiddeld zo'n vijf tot zes procent van de tijd onderkoelde wolkenlagen voor.

Telkens wanneer dat het geval is, kunnen opstijgende en landende vliegtuigen sneeuw of regen opwekken. Het effect van de vliegtuigen op de wolken is het grootst in koude streken.

Heymsfield en zijn collega's denken niet dat het opgetelde effect van al de neerslag die vliegtuigen veroorzaken, belangrijk genoeg is om het wereldwijde klimaat te beïnvloeden; de gevolgen blijven beperkt tot het lokale klimaat rond de luchthavens.

Ze denken wel dat het in de toekomst vaker nodig kan blijken om in de winter het ijs van vliegtuigen te verwijderen voor ze opstijgen.

En onderzoekers van het wereldwijde klimaat zullen misschien toch rekening moeten houden met de nieuwe bevindingen, omdat nogal wat weerstations in de poolgebieden gevestigd zijn bij luchthavens.

Daardoor kunnen ze een vertekend beeld geven van het klimaat en zijn evolutie.


DS, 01-07-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB