Strijdlied van de tijgermoeder

Amy Chua, Strijdlied van de tijgermoeder, Nieuw Amsterdam, 192 blz.


‘Als het de volgende keer niet perfect is, verbrand ik al je knuffels!', krijst Amy Chua tegen haar vijfjarige dochter tijdens de pianoles. Het maakt deel uit van haar ‘Chinese opvoeding'. Maar Strijdlied van de tijgermoeder is meer dan een provocatie. Het boek is ook grappig en eerlijk en het stemt tot nadenken.


Ziedaar, westerse softies die geloven dat applaus voor bedroevend middelmatige prestaties goed is voor het zelfbeeld van kinderen. Overgevoelige moeders en vaders, die vinden dat leren – het woord moet kokhalzend uitgesproken worden – leuk moet zijn. Zullen jullie kinderen op hun veertiende een pianorecital geven in Carnegie Hall? Natuurlijk niet. Die sukkels hebben het al die tijd vast te druk gehad met buiten spelen, verjaardagsfeestjes, schooltoneel, logeerpartijtjes, tv-kijken, computerspelletjes en andere onzin. Allemaal dingen die Sophia en Lulu, de dochters van Amy Chua, nooit gemogen hebben. Wat deden ze dan wel? Werken, studeren, oefenen tot ze erbij neervielen. Voor school en voor piano of viool – thuiskomen met een cijfer lager dan 10 was geen optie.

In Strijdlied van de tijgermoeder maken we kennis met Amy Chua (1962), kind van Chinese immigranten, rechtenprofessor. Wegens haar bijzonder controversieel boek over opvoeding is ze een belaagde vrouw. Op internetfora wordt met scherp geschoten op de ‘feeks', dat mens de naam ‘moeder' onwaardig. Meestal door mensen die het boek niet gelezen hebben, zo blijkt. Sommigen lanceren zelfs een oproep om het boek te boycotten. Anderen stellen laatdunkend dat het met dergelijk extreem gezwets gemakkelijk scoren is. Dat provocatie goed is voor de verkoop, zal ongetwijfeld kloppen. Maar het boek reduceren tot een commercieel gedrocht, doet Chua onrecht.

Het boek zou een soort handleiding worden, een stevig onderbouwd betoog om duidelijk te maken dat Chinese ouders hun kinderen beter opvoeden dan westerse. Maar de werkelijkheid en Lulu, de meest eigenzinnige van Chua's twee dochters, beslisten er anders over. Het boek werd een persoonlijk relaas over kadaverdiscipline, over de weg naar succes, maar ook over twijfels en mislukking.

In deel een en twee beschrijft Chua de opmars van haar opvoedingsmethode. Haar relaas is soms behoorlijk schokkend. Ze scheldt haar dochters uit voor ‘stuk vuil'. De kinderen moeten zelfs op vakantie musiceren – er wordt naar hotels met een piano gezocht. Wanneer haar jongste dochter haar voor haar verjaardag een zelfgemaakt kaartje geeft met liefdevolle felicitaties gooit ze het terug: ze heeft er niet genoeg moeite voor gedaan, het is te simpel. Een westers moederhart breekt bij het lezen van dat verhaal – en bij de gedachte aan de ogen van dat kind. Toch blijft het allemaal verteerbaar, omdat uit alles blijkt dat Chua zielsveel van haar kinderen houdt en er heilig van overtuigd is dat haar manier op termijn het beste voor ze is. ‘Jullie hoeven me niet aardig te vinden', zegt ze, wanneer ze haar dochters giechelend hoort fluisteren dat ze hun moeder gek vinden, ‘als ouder wil ik jullie alleen maar op de toekomst voorbereiden'.


Sympathie

Vreemd genoeg ga je als lezer gaandeweg sympathie koesteren voor de voortvarende, eigengereide Chua. Dat heeft met drie dingen te maken. Het eerste is humor. De schrijfster is een meester in zelfrelativering en heeft een scherp oog voor situatiehumor. Wanneer een gedreven pianoleraar een van de dochters rustig vertelt dat haar pianospel het beste zal zijn wanneer ze zich ontspant en ze haar vingers op het klavier laat rusten als was ze een lappenpop, dan herhaalt Amy Chua thuis zijn instructies. ‘ONTSPANNEN!', schreeuwt ze. ‘Een LAPPENPOP, zei meneer Shugart!'

Soms schurken haar verhalen tegen de slapstick aan, bijvoorbeeld wanneer ze vertelt hoe ze een verlegen hondje in huis neemt, en beslist hem – overtuigd als ze is dat ook hij verborgen talenten heeft – op te voeden volgens de Chinese methode. Ze mislukt faliekant: het beest wordt baas over haar, en gaat met haar aan de haal tijdens wandelingen.

Behalve grappig is Chua ook hartveroverend eerlijk. Ze spaart zichzelf niet, vertelt niet alleen over haar successen, maar ook over haar twijfels en mislukkingen. In het derde deel wordt die eerlijkheid ronduit pijnlijk, wanneer blijkt dat Lulu in opstand komt tegen haar moeder. De bittere verwijten vliegen heen en weer. Lulu zorgt voor de ergste vernedering die een Chinese moeder zich maar kan voorstellen: in een restaurant, voor het oog van tientallen vreemden, slingert ze haar moeder luidkeels in het gezicht dat ze haar haat. Chua is er kapot van, maar neemt een moedig besluit: hoezeer het ook indruist tegen alles wat ze ooit geloofd heeft, ze geeft Lulu de vrijheid om vanaf dat moment eigen keuzes te maken. Haar conclusie? Als alles goed gaat, is een Chinese opvoeding een groot succes. Alleen gaat het niet altijd goed. En op dat moment kan de westerse aanpak misschien soelaas bieden.

Chua's boek stemt ook tot nadenken. Ze hekelt onze westerse visie op hoe we met kinderen moeten omgaan, en vraagt zich af hoe het komt dat Chinese ouders zich al die hardheid kunnen veroorloven, zonder dat hun kinderen er grote trauma's aan overhouden. Of toch geen grotere dan westerse. Misschien is dat omdat Chinese ouders uitgaan van de kracht van een kind, zegt ze, en niet van zijn kwetsbaarheid. Hun zelfvertrouwen halen Chinese kinderen niet uit loze complimenten, maar uit de ervaring dat ze dankzij hun doorzettingsvermogen dingen kunnen bereiken die ze nooit dachten te bereiken.

Een boek dat speldenprikken geeft aan onze zelfgenoegzaamheid, maar dat bovenal een pijnlijk kritisch zelfonderzoek inhoudt, verdient het in ieder geval om gelezen te worden.

http://thebattlehymnofthetigermother.com/


DSL, 21-04-2011 (Kathleen Vereecken)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Het heeft er misschien niets mee te maken, maar als je kijkt naar de leden van de Chinese regering die hun bevolking onderdrukken, censuur tot in het absurde toepassen enz. is er in hun opvoeding volgens mij toch iets faliekant misgelopen...
Die kinderen zijn dan misschien wel voorbereid op de toekomst, maar ik heb persoonlijk enkele van mijn mooiste herinneringen aan mijn kindertijd en ik ben er zeker van dat die gebeurtenissen mij als mens gevormd hebben. Als je zo geen herinneringen hebt en in je kindertijd alleen maar moest presteren, kan het toch niet anders dan dat er later iets misloopt?

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -

Even voor de duidelijkheid. Het boek waar we het hier over hebben is NIET representatief voor alle Chinese gezinnen.

Sterker nog, deze tijgermoeder is een uitzondering. Ik leef namelijk sinds iets meer dan een jaar onder hetzelfde dak met een echte authentieke chinees. Yunlong Gao is de vriend van mijn zus en woont bij ons. Hij is naar België gekomen om hier te studeren.

We hebben het boek en ook Yunlong heeft het gelezen. Hij was zeer duidelijk. Deze vrouw is nog 100 keer strenger dan de echte Chinese ouders. Ze vertrekt misschien vanuit dezelfde gedachten, waarden en normen als het standaard Chinese gezin. Maar ze verdraaid ze, misbruikt ze, en voert ze veel extremer uit.

Mijn mening: dit boek is wel eens leuk en interessant om te lezen. Het zet je wel eens aan het denken. Misschien is het voor een stuk zelfs leerrijk. Haar voorbeeld volgen zou ik echter niet doen. Maar het is eigenlijk gewoon een persoonlijke mening, een persoonlijk levensverhaal van een Amerikaanse vrouw met Chinese roots.