Durft Cameron Murdoch teleurstellen?


Het rommelt in de Britse mediawereld. Besparingen, een afluisterschandaal en een overnamedossier. Eén man staat centraal: mediamagnaat Rupert Murdoch. Plus de vraag hoeveel invloed hij heeft op de Conservatieven en hun premier David Cameron.


Het tafereel speelt zich af eind jaren tachtig in de hoofdkwartieren van de Herald and Weekly Times in Australië, een krantengroep die pas in handen van Rupert Murdoch was gekomen. De mediamacht van de Australische Amerikaan Murdoch wordt almaar groter. Journalist Bruce Guthrie ziet hoe John Howard, op dat moment oppositieleider in Australië, in een kamertje zit te wachten. Howard heeft een afspraak met Murdoch. ‘Howard was zo nerveus dat het water in zijn glas alle kanten opspatte', schrijft Guthrie deze week in een opiniestuk in The Guardian. ‘Howard werd nadien nog vier keer premier, maar ik heb me altijd afgevraagd wie de echte macht had.'

Guthrie kent Murdoch persoonlijk. Tot oktober 2008 was hij hoofdredacteur van de Herald Sun, Australiës grootste krant en eigendom van Murdochs mediagroep. ‘Tijdens mijn laatste ontmoeting met hem zei hij me nog dat ik fantastisch werk leverde. Maar enkele dagen later kreeg ik van een van zijn onderdanen de bons. Zonder enige reden of verklaring.' Guthrie heeft zijn ervaringen met de mediamogul en de manier waarop hij te werk gaat neergeschreven in het boek Man bites Murdoch.

Dat Guthrie de afgelopen dagen opgevoerd wordt in de Britse kranten is niet toevallig. Rupert Murdoch is immers weer prominent aanwezig in het mediadebat. Zijn lange schaduw hangt over heikele dossiers die reiken tot Downing Street 10.


Doemscenario's

In de eerste plaats is er het BSkyB-dossier. Murdoch, die in Groot-Brittannië 37 procent van de krantenmarkt controleert met titels als The Times en The Sun, wil ook volledige controle over het satelliettelevisienetwerk British Sky Broadcasting, dat met ITV concurreert voor de positie van grootste commerciële zender van het land. Murdoch bezit al 39 procent van het concern, maar hij wil nu ook de overige 61 procent kopen.

De meeste mediawatchers vrezen echter voor de pluriformiteit in het Britse medialandschap. Dat moet ook blijken ook een rapport van Ofcom. De mediaregulator bevroeg de Britten naar de media waarvan ze afhankelijk zijn voor hun nieuws. Daaruit blijkt dat de BBC met 37 procent marktaandeel veruit de belangrijkste bron van informatie blijft. Murdochs media-imperium heeft zich met 22 procent echter stevig op de tweede plaats genesteld, ver voor ITV (12 procent). Andere kranten halen nauwelijks 2 tot 5 procent.

Als de onafhankelijke BBC veruit de grootste blijft, wat is dan het probleem? De Britse opiniemakers maken zich wel degelijk zorgen want, zeggen ze, de invloed van al die andere media-eigenaars op hun redacties groeit. Ze willen hun visie op de wereld doordrukken en zeker Murdoch zou in dat bedje ziek zijn. Guthrie: ‘Bij News Limited was bijna bij elke beslissing de instinctieve reactie: ‘'Wat zal Rupert hierover denken?'' Het maakte niet uit of je redacteur, commercieel manager of afdelingshoofd was: je paste die filter toe. Wat zal Rupert ervan vinden? Wat zal de Murdoch-familie ervan denken? Is dit in het belang van het bedrijf?'

Bovendien dreigen nog andere ‘doemscenario's'. Murdoch zou kunnen beslissen nieuwsredacties van tv en kranten samen te voegen om te besparen; hij zou opbrengsten van de tv-zender kunnen gebruiken om een prijsdaling van de kranten te subsidiëren en zo de concurrentie verder van de markt te pesten. En aan het geld van de BBC wordt nu al geknabbeld met flinke besparingen tot gevolg.


Hete aardappel

Over het BSkyB-dossier is nog geen beslissing genomen. Het ligt op dit moment op de tafel van de minister van Cultuur Jeremy Hunt, een Conservatief. En precies daarover maken diezelfde opiniemakers zich zorgen. Is Hunt wel objectief? Volgens The Guardian geeft het Ofcom-rapport hem alle argumenten om het dossier over te maken aan de Raad voor de Mededinging. ‘Een hete aardappel wordt normaal zo snel mogelijk doorgegeven. Maar Hunt heeft ervoor gekozen de aardappel zo lang mogelijk bij zich te houden. In elk geval langer dan hij zou moeten, en dat maakt alleen maar dat er vragen gesteld worden bij zijn motieven.'

Hunt zelf zegt dat hij News Corporation — Murdochs holding — de kans wil geven voldoende garanties te leveren dat bij een volledige overname de redacties onafhankelijk kunnen werken. Maar wat zijn die garanties waard, getuige Guthries ‘Wat zal Rupert hiervan denken?'-citaat.

Bovendien, vragen die mediawatchers: zitten de Conservatieven — met premier David Cameron op kop — niet volledig in de zak van Murdoch? Bekend is dat de oude mediavos aanvankelijk helemaal niet hoog opliep met Cameron. Murdoch houdt immers niet van figuren die het geld en de connecties geërfd hebben. De toenadering tussen de twee kwam er pas na een geheim diner in Kensington. Murdoch was daarbij vergezeld van Rebekah Brooks, de hoofdredactrice van The Sun. Die kende Andy Coulson goed, die Camerons woordvoerder was geworden. Ook Murdochs zoon James was aanwezig. James is een goede vriend van Camerons rechterhand, George Osborne. Resultaat van de ontmoeting was dat de krant The Sun, goed voor acht miljoen lezers, haar steun aan premier Gordon Brown opzegde en achter de Conservatieven ging staan.

Is het pay back time? De geheime etentjes gaan in elk geval door. The Independent onthulde deze week dat Cameron en James Murdoch in de kerstperiode opnieuw samenkwamen in het landhuis van Brooks. Die is ondertussen gepromoveerd tot directeur van News International, de krantenpoot binnen News Corporation. Het etentje had plaats enkele dagen nadat Vince Cable, de minister van Handel, van het BSkyB-dossier was gehaald. Cable, een Liberaal-Democraat, had zichzelf in de voet geschoten door aan undercoverjournalisten te zeggen dat hij er alles aan zou doen om Murdoch niet de volledige controle over BSkyB te gunnen. The Guardian maakte dan weer bekend dat ook Jeremy Hunt eerder al gedineerd had met James Murdoch.

Smoking guns zijn die etentjes natuurlijk niet, maar Andreas Whittam Smith, een van de stichters van The Independent, beschuldigde Cameron van morele blindheid. ‘Stel je voor dat een rechter die een oordeel moet uitspreken in een moordzaak, enkele dagen voor het verdict gaat dineren met de ouders van de verdachte. Wat zouden we dan denken?'

In elk geval wordt de schijn van partijdigheid gewekt. Whittams collega Stephen Glover stelt luidop de vraag: ‘Durft Cameron Murdoch teleurstellen?'


Telefoontap

Tegelijk speelt een nog heikelere zaak waarin Murdoch en Cameron elkaar ontmoeten: het afluisterschandaal rond de tabloid News of the World. Een schandaal dat blijft voortetteren. News of the World is eigendom van Murdoch. De krant werd van 2003 tot 2007 geleid door Andy Coulson. In die periode bleek dat News of the World-redacteurs telefoongesprekken hadden afgeluisterd van tal van prominenten, onder wie prins William.

Coulson ontkende dat hij wist dat zijn medewerkers de prins afluisterden. Hij nam wel ontslag. In 2007 werden een redacteur en een privé-detective tot een celstraf veroordeeld en daarmee leek de kous af. Maar vorig jaar doken steeds meer getuigenissen op dat Coulson volledig op de hoogte was van de afluisterpraktijken. Meer zelfs, hij zou zijn verslaggevers aangemoedigd hebben om, in de jacht op primeurs, dergelijke praktijken toe te passen. Er heerste een cultuur van roekeloosheid.

Vorige week nam Coulson ontslag als communicatiedirecteur van Cameron, maar uit de gevarenzone is hij nog niet. Scotland Yard schakelde deze week een versnelling hoger in zijn onderzoek. Hoofdcommissaris Tim Godwin kondigde donderdag een strenge vervolging aan van de criminelen. ‘Elke steen zal omgedraaid worden'. Steeds meer namen van afgeluisterde prominenten — van actrice Sienna Miller tot Manchester-coach Alex Ferguson — raken bekend. Ook voormalig premier Gordon Brown heeft al gevraagd of zijn telefoon afgeluisterd werd.

In een poging om de schade te beperken kondigde News of the World volledige medewerking met de politie aan. Een leidinggevende redacteur werd al ontslagen. Maar gunstig voor Murdochs BSkyB-dossier is het onderzoek zeker niet. En Cameron kan alleen maar hopen dat Coulson zich binnenkort niet voor een rechtbank moet verantwoorden. Of zoals Harriet Harman, vicepremier in de Labour-schaduwregering, het zei: ‘Cameron heeft het altijd over het herstellen van het vertrouwen in de politiek. Essentieel daarbij is dat mensen zich aan de wet houden.'


DS, 29-01-2011 (Dominique Minten)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB