'Help, de Chinezen komen'


BRUSSEL - Het bericht dat China fors gaat investeren in het noodlijdende Griekenland, joeg een schokgolf door Europa. Is dit het begin van een economische kolonisatiebeweging? 'Ik denk niet dat we schrik moeten hebben van China, wél van de inertie in Europa.'


In de aanloop naar de Europees-Chinese top in Brussel deze week, passeerde de Chinese premier Wen Jiabao tijdens het weekend eventjes via Athene. Hij werd er in het parlement onthaald als een redder des vaderlands. Want Wen Jiabao kwam er niet alleen een grote investering van de Chinese scheepvaartgroep Cosco in de haven van Piraeus afronden. Hij kondigde ook aan dat China klaarstaat om te investeren in Griekse overheidsobligaties. Nadat de landen van de eurozone zelf zo lang geaarzeld hebben om met een hulppakket voor Griekenland over de brug te komen, kon dat tellen als statement.

Zijn die Chinese initiatieven een waarachtige steunbetuiging aan Griekenland en aan de euro, zoals de Chinezen zelf beweren? Of maakt China, zoals sommige critici beweren, op een slinkse manier misbruik van de zwakheid van landen zoals Griekenland om zijn economische invloed en macht in Europa uit te breiden? Dreigt Europa met andere woorden, zoals volgens sommigen eerder al Afrika, economisch onder de voet gelopen te worden door China?

Volgens China-kenners loopt het niet zo'n vaart. 'Zeggen dat China de financiële crisis nu aangrijpt om zijn economische en politieke invloed in Europa uit te breiden, is wel een heel eurocentrische stelling', vindt Frank Willems, ex-voorzitter van de Vereniging België-China en initiatiefnemer van de website Chinasquare.be.

De investeringen in Griekenland zijn volgens hem dan ook gewoon een voortzetting van de fundamentele strategie tegenover Europa die China al decennia geleden heeft uitgestippeld. Europa is voor China uiteraard heel belangrijk als handelspartner, zegt hij. 'Niet alleen vanwege de hoogtechnologische producten en diensten die het naar China exporteert, ook als afzetmarkt voor Chinese producten.'

Maar handel is niet het enige aspect van die strategie. De Chinezen zijn ook steeds meer op zoek naar alternatieven om de enorme overschotten op hun handelsbalans te beleggen. Die reserves zijn nu voor het overgrote deel geïnvesteerd in Amerikaanse dollars, maar door de verzwakking van de dollar heeft China daar al grote verliezen op geleden. De euro biedt dan een interessante diversificatiemogelijkheid. Alvast in die zin is het Wen Jiabao dus menens wanneer hij zegt dat China streeft naar een stabiele euro.

Zelfs de Chinese investeringen in ondernemingen zijn niet nieuw, onderstreept Willems: 'Die industriële investeringen hebben ze nodig omdat de Chinese markt nu eenmaal niet groot genoeg is voor hun bedrijven. Maar een “hold up, naar aanleiding van de financiële crisis kan je dat moeilijk noemen. Ter herinnering: Ping An heeft in Fortis geïnvesteerd voor die crisis echt is uitgebroken.'


Lijkenpikkerij

Ook Carlos Polenus, China-adviseur van de internationale vakbondskoepel ITUC, zegt dat de investering van China in de haven van Piraeus niet zomaar uit de lucht is komen vallen omdat Griekenland het financieel moeilijk heeft. 'Cosco onderhandelt daar al twee jaar over. Het havenmanagement in Griekenland was, onder meer door corruptie en wanbeheer, een compleet fiasco. De Chinezen hebben een totaalpakket geboden, waarbij ze voor 39 jaar een licentie krijgen om de containerterminals te exploiteren maar de haveninfrastructuur ook volledig gaan vernieuwen. Dat maakt deel uit van een langetermijnstrategie, en het is een win-win-situatie voor beide partijen. Voor Griekenland, maar ook voor China, want nu kunnen ze hun producten in Europa importeren via een haven vlak bij de Zwarte Zee en Oost-Europa. Wat China daar doet, is dus zeker geen lijkenpikkerij.'

Zelfs Jonathan Holslag, onderzoeksdirecteur van het China-instituut van de VUB, bevestigt die langetermijnvisie - ondanks zijn kritischer houding tegenover China en zijn geopolitieke bedoelingen: 'China wil enerzijds de Europese markt van 500 miljoen consumenten openhouden, zeker nu het handelsbeleid daar wat protectionistischer dreigde te worden. Dat is de defensieve component van hun beleid. Daarnaast is er ook een wat offensievere kant, namelijk dat ze een aantal van hun sterke bedrijven hier op de kaart willen zetten.'

Bang voor de Chinezen hoeven we dus niet te zijn, zeggen deze kenners. Maar dat betekent dan ook weer niet dat er geen knelpunten zijn in de Europees-Chinese relaties.

'China weet dat de aanhoudende overschot op zijn handelsbalans geen gezonde situatie is', geeft Willems toe. Maar hij relativeert het ook: 'Het handelstekort met China is voor Europa een veel minder groot probleem dan voor de Verenigde Staten, omdat de handelsbalans van de EU globaal veel meer in evenwicht is.'

Een ander conflictpunt zijn de intellectuele eigendomsrechten - zeg maar het soms onbeschaamde kopieergedrag van Chinese ondernemingen. 'Dat klopt', zegt Willems. 'Maar intussen is China zelf ook een grote investeerder in R&D, zelfs de tweede ter wereld na de VS. Ze halen ons technologisch dus snel in, en het is vaak niet goed uit te maken welke technologie ze gekopieerd hebben, en welke niet. Een verkrampte houding heeft ook op dit terrein weinig zin. Grote bedrijven hebben dat ook begrepen, hen hoor je zelden klagen over de schending van hun intellectuele eigendom.'

Toch zullen er moeilijke gesprekken gevoerd moeten worden tussen Europa en China, zegt Holslag. Niet alleen om de onderlinge knelpunten weg te werken, maar ook omdat de Chinese onderhandelaars onder grote druk staan van allerlei binnenlandse fracties en belangengroepen om niet al te veel toegevingen te doen. 'De bewegingsruimte is klein'.


Spiegel

Hoe reageert Europa dan best op de komst van het Chinese kapitaal? Niet door weg te vluchten in protectionisme, zegt Holslag. 'Daarmee schaden we alleen maar onze eigen belangen. Wel moeten we assertiever hervormingen doorduwen binnen Europa. Want de Chinezen houden ons uiteindelijk een spiegel voor: ze dwingen ons om zelf beter te presteren, als we niet té afhankelijk willen worden van hen.'

En dat gevaar is volgens hem wel degelijk reëel: 'De Duitse economische herleving is voor een groot deel te danken aan hun grote export naar China. Maar dat betekent natuurlijk dat heel de Europese groei afhankelijk dreigt te worden van China. Maar ik denk niet dat we schrik moeten hebben van China. Wel van de inertie in Europa en van een gebrek aan leiderschap hier. China en Europa hebben veel gelijklopende belangen. Dat we achterlopen op de VS in de samenwerking, komt vooral door een gebrek aan interesse voor China in het verleden. Maar nu wordt het moeilijk om de samenwerking te verstevigen door de interne Europese verdeeldheid.'

Of China, na Griekenland ook gaat investeren in andere EU-landen die het financieel moeilijk hebben zoals Ierland of Portugal, blijft intussen afwachten. Het zal ervan afhangen of zo'n investeringen zin hebben in de algemene strategie van het land. Wen noemde afgelopen weekend Griekenland alvast 'China's beste vriend in de EU'. De onderlinge handelsstromen zouden moeten verdubbelen tot 8 miljard euro per jaar tegen 2015. En dat wordt geen eenrichtingsverkeer van China naar Piraeus: 'Een paar maanden geleden tekenden we een overeenkomst om 290 ton Griekse olijfolie te kopen. Gisteravond heb ik voor de eerste keer een stukje brood in olijfolie gesopt. En dat smaakte heel goed.'


Blog DS, 05-10-2010 (Karin De Ruyter)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

China heeft veel kapitaal dat ze kunnen investeren, en dat gaan ze blijkbaar meer doen in Europa.
Ik denk dat het belangrijk is dat wij als Europeanen open moeten staan voor de chinezen, maar niet te afhankelijk van hun mogen worden.
Onze haven exporteert erg veel goederen van en naar China, dat is geen nieuw gegeven.
Maar we moeten ook proberen op hoog niveau handel te drijven met andere landen.
Nu ze ook invloed gaan uitoefenen in de haven van Griekenland (Piraeus), wordt nog maar eens benadrukt dat Europa voor China heel belangrijk is als handelspartner.
Ik denk niet dat we meteen bang moeten zijn voor de nieuwe investeringen van China.
Ik denk niet dat het snel gaat komen tot een thalassocratie of iets in die aard.
De Antwerpse haven draait terug relatief goed en als we het zo kunnen houden hebben we geen buitenlandse investeringen nodig volgens mij.
Het is wel zo dat Europa stilletjes aan achteruitbolt, (zeker door de politieke instabiliteit van sommige landen ), en er andere grootmachten hun zullen laten gelden.