Obama zoekt in Moskou de resetknop


Obama mag in twee dagen uitvinden of hij zaken kan doen in Moskou en met wie: president Medvedev, of toch nog premier Poetin?


Als het aan Barack Obama ligt moet zijn eerste bezoek aan Rusland het begin inluiden van een nieuwe, ’andere’ relatie tussen Washington en Moskou. De Amerikaanse president heeft zich blijkens interviews in de aanloop naar de reis naar Moskou voorbereid op een openhartig onderhoud met zowel zijn Russische tegenhanger Dmitri Medvedev alsook Ruslands ’tweede man’, premier Vladimir Poetin.

Voor morgenochtend heeft de Amerikaanse president dan ook een werkontbijt met Poetin op het programma staan. Gebruikelijk is dat niet bij dit soort topontmoetingen, maar voor Poetin is een uitzondering gemaakt omdat hij ’grote invloed’ behoudt, aldus Obama.

Tegelijkertijd merkt hij op dat Poetin nog altijd met één been in het verleden staat en één been in de moderne tijd. Die spagaat staat vooruitgang in de weg en daarom is het tijd dat Poetin beseft dat de Koude Oorlog voorbij is, luidt de boodschap van de Amerikaanse president. Poetin liet in een eerste reactie korzelig weten dat ’het Russische volk stevig op zijn benen staat’.

Obama heeft eerder gezegd dat hij graag samen met Medvedev de ’resetknop’ wil indrukken en met een schone lei de Russisch-Amerikaanse betrekkingen wil voortzetten. Maar er moet meer gebeuren om een sfeer van vertrouwen terug te brengen die vooral sinds de Russisch-Georgische oorlog van augustus vorig jaar volledig is verdwenen. De Amerikaans-Russische betrekkingen zijn sinds het eind van de Koude Oorlog niet meer zo koel geweest. Dat de hoop op verandering nu in de lucht hangt komt door de wisseling van de wacht in Washington, maar zeker ook door de economische crisis, die Rusland hard heeft getroffen en de Russische afhankelijkheid van de Amerikaanse economie nog eens heeft benadrukt.

Obama komt naar Moskou met een forse verlanglijst op zak. Hij wil Russische samenwerking bij de aanvoer van materieel voor de troepen in Afghanistan en hoopt op steun van Moskou bij eventuele sancties tegen Iran en Noord-Korea. Andere prioriteiten zijn drugssmokkel via Centraal-Azië en non-proliferatie van kernwapens. Een centraal en heikel punt in de gesprekken met Medvedev is een mogelijk akkoord over de reductie van kernwapens als opvolger van het Start-verdrag dat in december afloopt. Beide partijen hebben te kennen gegeven in te zijn voor een verdere, zij het bescheiden reductie van het aantal kernkoppen, maar de Russen willen dat koste wat kost verbinden aan een Amerikaanse toezegging af te zien van de ontwikkeling van een raketschild met onderdelen in Polen en Tsjechië. Voor de Amerikanen is dat onbespreekbaar, net als een door Moskou zo vurig gewenste stop op verdere uitbreiding van de Navo. Rusland zegt het rakettenschild te zien als een bedreiging voor de eigen veiligheid, al erkennen ook Russische militaire experts dat die dreiging vooralsnog niet reëel is.

Een opvolger voor Start is eerst en vooral nodig om te voorkomen dat er een vacuüm ontstaat, waarin alles mogelijk is en enige controle ontbreekt. De plafonds waarover nu wordt gesproken verschillen weinig van de toezeggingen die de toenmalige presidenten Bush en Poetin al in 2002 hebben gedaan en in de praktijk is het Russische kernwapenarsenaal mogelijk zelfs al verder ingekrompen.

Een nieuw akkoord is daarom belangrijk, maar geen sensatie en zeker geen doorbraak in de Amerikaans-Russische betrekkingen. Temeer daar een ontwapeningsverdrag in feite een relict is van de Koude Oorlog die Obama juist achter zich wil laten. „Als je kernkoppen gaat tellen is dat niet een teken van wederzijds vertrouwen, maar van wederzijds wantrouwen”, zegt politicologe Lilija Sjevtsova.

Wantrouwen ligt ten grondslag aan de Russische veiligheidsdoctrine, die de Verenigde Staten blijft beschouwen als de belangrijkste potentiële tegenstander.

Overleg over een nieuw ontwapeningsverdrag zijn voor de Russische leiders vooral belangrijk omdat ze de zo gekoesterde grootmachtstatus van Rusland bevestigen. Want alleen op dit vlak kunnen Moskou en Washington als gelijkwaardige partners met elkaar praten.


© Trouw, 06-07-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB