Kris Peeters in Wonderland


PAUL DE GRAUWE kijkt met verwondering naar het Vlaamse regeerakkoord: wil Kris Peeters een begroting in evenwicht, of wil hij investeren in economisch herstel? Allebei beloven lijkt een sprookje dat slecht zal aflopen.


We hebben een regeringsploeg en een Vlaams regeerakkoord. De coalitiepartners kloppen elkaar op de schouders. Ze hebben redenen om tevreden te zijn. Het document dat ze ondertekend hebben oogt goed. Om te beginnen de titel: 'Een daadkrachtig Vlaanderen in beslissende tijden. Voor een vernieuwende, duurzame en warme samenleving.' Mooi, zelfs ontroerend. De tekst van het akkoord is al even oogstrelend. De Vlaamse regering stelt een meerjarig investeringsplan op. Dat plan zal duurzame jobs moeten opleveren, een groene economie met een slim elektriciteitsnetwerk, een 'vertramming' (sic) van het openbaar vervoer, betere waterwegen en havens, meer fietspaden, nieuwe bruggen en schoolgebouwen, enzovoort. Het lijstje van mooie intenties gaat verder. De Vlaamse overheid zal meer sociale woningen bouwen, de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling verhogen, meer kinderbijslag en schooltoelagen uitbetalen, bijkomende kinderopvang mogelijk maken, de uitgaven voor het hoger onderwijs met 10procent verhogen. Voor elk wat wils. Het lijkt wel Alice in Wonderland.

De econoom die ik ben, vraagt zich natuurlijk af waar het geld vandaan moet komen om al deze fantastische projecten te betalen. De economische recessie slaat toe en de inkomsten van de overheden, zowel federaal als regionaal, zullen onvermijdelijk dalen dit jaar en volgend jaar. Wat er in 2011 zal gebeuren weet niemand, maar het is helemaal niet uit te sluiten dat we dan nog ver van een sterk herstel zullen staan. Hoe kan een regering zo veel beloven wanneer er zo weinig inkomsten zullen zijn?

Het meerjarig investeringsplan zal gefinancierd worden door het uitgeven van leningen, lees ik in het regeerakkoord. Goed idee, zou ik zeggen, maar hoe valt dit te rijmen met de andere belofte die de Vlaamse regering maakt in hetzelfde regeerakkoord om in 2011 (dus binnen anderhalf jaar, wanneer de meeste investeringen nog niet zullen zijn opgestart) de begroting in evenwicht te brengen? Een regering die een lening plaatst in de kapitaalmarkt, heeft een tekort op de begroting, zo eenvoudig is dat. Als de regering belooft dat er in 2011 geen tekort meer zal zijn, dan belooft ze dat ze vanaf 2011 geen leningen meer zal plaatsten. Maar hoe zullen die investeringen dan gefinancierd worden?

De optelsom van de beloften en de inkomsten, klopt niet. Hoe kan de Vlaamse overheid een evenwicht beloven in de begroting na al die extra uitgaven terwijl de inkomsten zullen dalen? Er komt een meer selectieve toepassing van de jobkorting en een grotere efficiëntie van de overheid, lees ik wat verder in het regeerakkoord. Deze beide maatregelen zullen middelen vrijmaken om de beloofde projecten te betalen. De tweede maatregel doet mij denken aan de restpost die traditioneel in de federale begroting wordt gestoken als de begroting niet sluit: 'een betere inning van de belastingen'.

Zullen die twee maatregelen volstaan om de begroting in evenwicht te brengen? Natuurlijk niet. De terugval van de economie en de daaruit resulterende daling van de belastinginkomsten zijn een veelvoud van die maatregelen. Er zal een grote put overblijven waarmee iets zal moeten gedaan worden, al was het maar het erkennen dat er een put is.

Een evenwicht op de begroting in 2011 is dus niet te rijmen met de beloofde mooie projecten, die ik trouwens een warm hart toedraag. Een keuze zal in de heel nabije toekomst moeten gemaakt worden. Ofwel de begroting in evenwicht brengen en dan een groot deel van de beloofde projecten laten vallen; ofwel die projecten uitvoeren en dan een tekort op de begroting toelaten. Mijn voorkeur gaat naar deze laatste keuze omdat in een recessie de overheid, ook de Vlaamse, de economie moet ondersteunen, liefst met interessante projecten. Als dat dan een tekort oplevert, ja dan moet dat ook. En de Vlaamse regering kan zich op dit ogenblik en ook in 2011 een tekort veroorloven.

Maar dat is niet de keuze die de Vlaamse regering maakt. In feite maakt ze geen keuze. De coalitiepartners hebben tijdens de onderhandelingen de knopen niet doorgehakt. Ze hebben de harde keuze uitgesteld tot later. Dat verklaart ook waarom de onderhandelingen zo vlot zijn verlopen, en waarom de coalitiepartners zo lief waren voor elkaar. Het sprookje zal echter van korte duur zijn. De economische beperkingen zullen heel snel een keuze opdringen. De harmonie tussen de coalitiepartners zal dan vlug verdwenen zijn.

Paul De Grauwe doceert economie aan de KU Leuven.


DS, 13-07-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB