TIJD VAN BLOEMEN EN BIJTJES NOG NIET VOORBIJ


De imkers verliezen hun bijen, we zien nauwelijks nog vlinders en zelfs de groenen lijken er niet wakker van te liggen, of toch veel minder dan van het energievraagstuk. Onterecht, vindt HANS VAN DYCK. Biodiversiteit is wel degelijk iets om ons zorgen over te maken.


Imkers slaan alarm (DS 19 mei). Enkele dagen voor de internationale dag van de Biodiversiteit (22 mei) zitten imkers, bijen en bloemen in volle crisis. Hun noodkreet is niet nieuw, maar wel terecht. Bijen missen eiwitrijke pollen uit wilde bloemen als essentieel onderdeel van hun voeding. Sommige imkers blijken zich al te wenden tot artificiële vervangproducten voor pollen die in de handel verkrijgbaar zijn. Fastfood voor bijen.

Het probleem beperkt zich niet tot Vlaanderen, noch tot België. We zien tenminste in heel Noord-West-Europa dat het aanbod aan wilde bloemen in het intensief gebruikte landschap meer dan significant slinkt. Bovendien zijn er betekenisvolle verschillen in de eigenschappen van pollen en nectar tussen verschillende bloemsoorten. De ene bloem is de andere niet. Zo gaat dat met biologische ingewikkeldheid.

Maar het probleem van de 'bloemetjes en de bijtjes' gaat over veel meer dan potten honing. Daarom is er meer nodig dan links en rechts wat bloemen zaaien. Zo'n beperkte noodmaatregel kan plaatselijk tijdelijk enig soelaas bieden, maar heeft een hoog 'pleister-op-een-houten-been'-gehalte. Er is hier een breder beleidsrelevant plaatje dat ontbreekt.

Het probleem van de bijen en de wilde bloemen, is ook het probleem van leeuweriken die in Vlaanderen met 90procent zijn afgenomen, en ook het probleem van het vlinderbestand dat in Vlaanderen zienderogen slinkt. Gewone huis-, tuin- en keukenvlinders van 20 jaar geleden (bijvoorbeeld de citroenvlinder), worden zeldzaamheden. Het biodiversiteitsprobleem gaat al lang niet meer alleen over enkele bedreigde soorten in reservaten, maar een ruim assortiment van 'gewone' soorten krijgt het almaar moeilijker om in onze landschappen te overleven. Ons landschap wordt sluipend steriel. En soorten spelen belangrijke rollen in vele ecologische processen zoals bestuiving, kringlopen van energie en nutriënten, enzovoort. Opnieuw boeiende biologische ingewikkeldheid, die we vaak over het hoofd zien.

We missen in Vlaanderen - en ook in Wallonië trouwens - een biodiversiteitsbeleid buiten natuur- en bosgebieden. En vele componenten van onze biodiversiteit moeten het net hebben van ecologische hulpbronnen zoals wilde bloemen buiten reservaten.

Tien jaar geleden werkten voorstellen voor het plaatsen van zonnepanelen nog vooral op de lachspieren van beleidsmakers en politici. Nu zijn dergelijke groene initiatieven mainstream geworden. Een gunstige evolutie, maar niets wijst er voorlopig op dat ook biodiversiteit in de mainstream zal geraken. De huidige, objectief aantoonbare biodiversiteitscrisis wordt op politiek niveau nog steeds lacherig onthaald als de kleine problemen van de 'bloemetjes en de bijtjes'. Het gaat over bloemen en bijen, maar ook over de vele andere levensvormen en over het ecologisch functioneren van economisch belangrijke, druk bevolkte landschappen. We hebben nood aan een slim beleid dat biodiversiteit niet langer marginaliseert, maar net zijn ingang laat vinden in alle, of toch vele, beleidsdomeinen.

Maar zelfs een ecologische partij als Groen! doet de laatste tijd heel erg haar best om de wereld duidelijk te maken dat de tijd van alleen maar aandacht voor de 'bloemetjes en bijtjes' voorbij is en er nu een stevig groen economisch verhaal staat. Energie is hip, het leven op aarde of biodiversiteit is dat niet. Opnieuw 'of-of' in plaats van 'en-en'. Maar van iedere politieke partij zou je kunnen verwachten dat ze een eigen antwoord formuleert om ook deze biodiversiteitscrisis aan te pakken.

Een blik in de diverse partijprogramma's levert een kaal landschap op zonder veel 'bloemetjes en bijtjes'. Maar tijden kunnen natuurlijk veranderen; kijk maar naar de klimaatsproblematiek. Wat kan voor zonnepanelen, kan misschien zelfs voor het veelvormige leven op aarde.

Een verkiezingsjaar tijdens het feestjaar voor Darwin opent perspectieven. Het vergt intelligentie, inzicht en motivatie en uiteraard ook wel verkoopstechnieken om nieuwe formules te vinden om bloemen, bijen en heel die biodiversiteit een gepaste plaats te geven in ons beleid voor morgen. Kiezen voor een land van melk én honing!

Hans Van Dyck is hoogleraar gedragsbiologie en natuurbehoud aan het Biodiversity Research Centre van de UCL.


DS, 20-05-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB