Over grote en kleine fouten


De eerste examenvraag voor elke aspirant politieagent luidt: wat doe je met een anonieme klacht? Als het antwoord niet is 'onverwijld doorspelen aan het gerecht', belandt het examenformulier meteen in de prullenmand. Die regel moét elke agent kennen. Als de hoogste politiebaas, Fernand Koekelberg, tegen die regel zondigt, is dat onvergeeflijk. Dan hangt hij.


Trouwens, hoe kan hij in zijn korps de naleving van de regels - die blijkbaar wat taant - geloofwaardig afdwingen als hij zo'n blunder begaat?

Bovendien gaat het niet om zomaar een anonieme klacht. Het was een klacht tegen zijn baas, de federale minister van Binnenlandse Zaken Guido De Padt. Hij liet die klacht niet één dag liggen, niet één week, maar vele weken lang. Dat kan uitgelegd worden als een poging om de zaak in de doofpot te stoppen. En dat kan uitgelegd worden als een poging om 'iets achter de hand te houden' tegen die minister.

Die fout is niet goed te praten, zegt het comité P. Zelfs niet als Koekelberg de beste bedoelingen had. En ook niet als de rest van zijn functioneren oké is zoals de positieve evaluatie die hij recent kreeg, suggereert.

We zien dit wel vaker, de jongste tijd. Sommige individuele fouten die klein líjken - een verkeerd telefoontje, een dossier dat blijft liggen - worden zwaar afgestraft. Grote fouten die minder makkelijk toewijsbaar zijn en die vaak een collectieve verantwoordelijkheid zijn, blijven ongemoeid. Het zou niet mogen, het is onrechtvaardig, maar het is wel vaak zo.

Neem nu het mislukken van hervormingen. Bij Financiën blijft dit ongestraft, zelfs al is de politieke verantwoordelijkheid ervoor duidelijk toewijsbaar.

De verantwoordelijkheid voor het uitblijven van hervormingen in justitie, is minder duidelijk toewijsbaar; daar kan helemaal niet 'gestraft' worden.

Nog moeilijker wordt het met andere vormen van 'falen van bestuur', waarvoor de overheid zelfs niet veel kan verweten worden, omdat ze bijvoorbeeld wel zorgde voor een beloofde uitbreiding maar de behoeften tegelijk sterker stegen dan verwacht. Dat is zo in de gehandicaptenopvang zoals deze krant al vaak stelde en - zoals ze vandaag toont - in de jeugdzorg.

Door het gebrek aan opvangplaatsen moet geregeld een jonge delinquent vrijgelaten worden of in een onaangepaste opvangvorm worden opgenomen. Dat is heel erg. Nog erger is dat in veel meer gevallen, jongeren tégen wie misdaden gepleegd worden - de misdaad van verwaarlozing bijvoorbeeld - niet kunnen opgevangen en beschermd worden. Er zijn honderden opvangplaatsen en begeleiders te kort, zowel voor ontspoorde jongeren, als voor jongeren uit ontspoorde gezinnen. Dat is niet 'de schuld van iemand'. Maar het moet wel opgelost worden.

De volgende Vlaamse regering mag dus niet starten als het haar regeerakkoord daartoe niet genoeg middelen voorziet. De beslissing van de Vlaamse regering van vrijdag om de vergoeding voor pleeggezinnen op te trekken, is een goede eerste kleine stap.

Maar, in alle eerlijkheid, zo'n regeerakkoord zal ons, burgers én politici, niet ontslaan van de plicht diep na te denken over de vraag hoe het komt dat almaar meer jongeren en almaar meer gezinnen ontsporen.


DS, 04-04-2009 (Guy Tegenbos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Altijd de trainer, nooit het bestuur


Een Grieks drama, daarop lijkt het conflict tussen federaal minister van Binnenlandse Zaken Guido De Padt en commissaris-generaal Fernand Koekelberg almaar meer.


Twee mensen die het goed lijken te menen, zijn feitelijk gedwongen, verplicht, elkaar van allerlei onfraaie daden en motieven te verdenken en zelfs te beschuldigen. Doen ze dat niet, worden ze zelf afgeslacht.

Guido De Padt moét veronderstellen dat Koekelberg hem de anonieme klacht tegen hem toonde om het met hem op een akkoordje te gooien. Doet hij dat niet, dan zal een ander De Padt zelf daarvan beschuldigen.

Fernand Koekelberg moést de minister - tegen alle regels in - melden dat er een klacht over hem was, zo niet zou de minister of een ander hem ervan beschuldigen de minister 'koud te willen pakken'.

Dat is het droeve lot van wie aan de top staat.

Dat is erg. Maar het is zo.

Wellicht kan het niet anders.

En dan wordt - helaas - het begaan van een fout, zelfs een kleine, oneindig veel belangrijker dan een hele tijd lang goed handelen en goed besturen.

Aan de top is dit zo. Een goede topfiguur aanvaardt dit, maar probeert te vermijden dat dit slechte principe naar beneden doorsijpelt in zijn organisatie.

Die dramatische toestand wordt verergerd als wantrouwen heerst, als onduidelijkheid in de regels troef is, als formalismen overwegen op de geest van de wet.

En dat is het geval. Fernand Koekelberg mocht dit al ervaren. De overheid zei dat ze haar managers autonomie gaf, maar feitelijk deed ze dit niet. De regels over de benoeming van medewerkers zijn niet helder.

En de onfrisse traditie van partijdige politieke steun voor en tegen de managers van de overheid, maakt dit alles nog moeilijker. Koekelberg lag eerder al overhoop met de voorganger van De Padt: Patrick Dewael, vicepremier van Open VLD, en hij liet en laat zich bijgestaan door een advocaat die de echtgenoot is van de PS-vicepremier Laurette Onkelinx...

De waarheid in dit dossier is extreem moeilijk te achterhalen. In dit soort dossiers is perceptie overigens vaak belangrijker dan de waarheid.

Vandaar dat er maar één richtlijn is in zulke dossiers: de feiten die zéker zijn, laten spreken.

Er zijn er twee. Er is een evaluatierapport dat zegt dat de federale politie nog nooit zo'n goede chef heeft gehad als deze. En er is een rapport van het Comité P dat zegt dat die chef een inschattingsfout maakte die onvergeeflijk is. Het is moeilijk voor een baas de naleving van de regels af te dwingen van zijn ondergeschikten, als hij zelf in de fout ging, ook al moést hij dat doen om zichzelf overeind te houden.

Fernand Koekelberg kan het best zelf opstappen. Slimme trainers doen dat ook. Dan kan hij het hoofd rechtop houden en de ervaring van goed leiderschap verankeren. Het is overigens nooit het bestuur van de club dat opstapt als er iets misloopt met de ploeg.


DS, 07-04-2009 (Guy Tegenbos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB