VS en Rusland veranderen van toon, niet van liedje


BRUSSEL - Barack Obama deed deze week een geste naar Rusland, in een constructieve ontmoeting met zijn Russische collega, Dmitri Medvedev. Maar dat verandert Moskous strategie niet, en de hete hangijzers blijven dezelfde.


Barack Obama en Dmitri Medvedev probeerden woensdag in Londen de plooien glad te strijken die de 'beste vrienden' George Bush en Vladimir Poetin in de Amerikaans-Russische betrekkingen hadden gelegd. Het gesprek verliep vriendelijk en pragmatisch, er was een gezamenlijke verklaring waarin ook enkele 'aanhoudende meningsverschillen' nuchter werden erkend, en de twee kondigden nieuwe onderhandelingen aan voor de verdere afbouw van het kernwapenarsenaal.

Een nieuw akkoord daarover moet eind dit jaar het aflopende Start 1-verdrag uit 1991 vervangen. Het dossier kost de beide presidenten voorlopig niets. Hun 'wederzijds gegarandeerde vernietiging' blijft ook overeind met duizend raketten minder, afbouw van nucleaire arsenalen is bij iedereen populair en minder kernkoppen betekent minder kosten. Vooral Rusland heeft achterstallig onderhoud aan zijn verouderde arsenaal, terwijl de gedaalde olieprijzen nijpen.

Gesprekken over kernraketten masseren ook het Russische ego: ze roepen herinneringen op aan de Koude Oorlog, toen de Sovjet-Unie een evenwaardige partner van de VS was. 'De leiders van de twee grootste wereldmachten', kopte de officiële Rossijskaja Gazeta deze week bij een foto van Medvedev en Obama.

Maar terwijl Obama vrijdag doorreisde naar de Navo-top in Duitsland en Frankrijk, kwamen de oude demonen in de relatie meteen aweer boven: Medvedev waarschuwde voor een verdere uitbreiding van de Navo. In bedektere termen dan zijn voorganger Vladimir Poetin dat deed, maar de boodschap was toch duidelijk.

Rusland apprecieert wel de 'nieuwe toon' in de relaties. Maar wat wil het Kremlin zelf daartegenover stellen? Washington heeft Moskou vooral nodig in het dossier-Iran. Rusland heeft er zelf geen belang bij dat aan zijn 'strategische zuidflank' een nieuwe kernmacht opdoemt. Maar het verdient geld aan zijn wapen- en andere contracten met Iran, en weet het dossier-Iran perfect te manipuleren om Washington te jennen en de noodzaak aan Russische betrokkenheid te benadrukken. Of die houding echt gaat veranderen, is nog maar de vraag.

Moskou wil ook dat de VS, mede in de vorm van de Navo, een Russische 'invloedssfeer' erkennen. Die strekt zich uit over de hele voormalige Sovjet-Unie, zoals het Kremlin vorige zomer nog met de oorlog in Georgië heeft gedemonstreerd. Obama hamert minder dan zijn voorganger George Bush op de mogelijke uitbreiding van de Navo naar Georgië en Oekraïne. Maar die landen zomaar uitleveren aan de Russische beer, zal Washington evenmin doen.

Daarenboven droomt Moskou van een Europa zonder Amerikaanse aanwezigheid, met Rusland als overheersende grootmacht. Het Kremlin heeft in de voorbije jaren met de gaskraan in de hand perfect de machteloosheid van de Europese Unie aangetoond. Toen de Europese Commissie onlangs zelf een akkoord met Oekraïne wou sluiten over de modernisering van de Oekraïense gaspijpleidingen, volstond een snauw van premier Vladimir Poetin om iedereen weer bij de les te krijgen. Geen gas zonder Poetins instemming.

Misschien is het symbolisch dat Barack Obama wel al de good cop Dmitri Medvedev heeft ontmoet, maar nog niet de KGB-man Vladimir Poetin. Als Obama zijn Europese bondgenoten blijft charmeren zoals hij deze week deed in Londen en Straatsburg, kan de Europees-Amerikaanse samenwerking alleen verbeteren. Vanuit dat perspectief bekeken was George Bush de beste Amerikaanse president die Vladimir Poetin zich kon dromen.


DS, 04-04-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB