Sarkozy in 'staat van ongenade'


Nicolas Sarkozy liet zich meer dan eens de klacht ontvallen dat zijn ministers 'des nuls' waren, en dat hij alles zelf moest doen als hij wou dat het goed gedaan werd. Nu betaalt hij de prijs voor die alomtegenwoordigheid.


Ook de tegenstanders van Nicolas Sarkozy erkennen zijn kwaliteiten: onuitputtelijke energie, politieke flair, intuïtie, aanvoelen van de publieke opinie. Met die kwaliteiten wist hij, tegen zijn eigen partijleider en president Jacques Chirac in, de presidentsverkiezingen te winnen. Hij bekleedde in de tweede helft van vorig jaar het Europees voorzitterschap met panache en kreeg goede punten voor zijn reactie op de financiële crisis.

Maar nu zit de Franse president in het dal. Zijn populariteit komt nauwelijks boven de 40 procent uit in de 'beste' peilingen. De covers van verscheidene nieuwsmagazines vragen of de president het roer kwijt is (Le Point) of zinspelen op zijn eigengereidheid (Le Nouvel Observateur). De grote communicator kan blijkbaar niet meer overtuigen, en daar zijn ook redenen voor.

Van het stoutmoedige hervormingsprogramma dat Sarkozy aankondigde is nog niet bijster veel in huis gekomen. Ook de hyperpresident botst op de muur van de vastgeroeste Franse reflexen. Een regering, en zeker een rechtse regering, hoeft bijvoorbeeld maar 'hervorming van het onderwijs' te zeggen en prompt komen studenten, scholieren en onderwijzend personeel op straat. En ook Sarkozy zwicht voor 'de straat'. De hervorming van de universiteiten is daar een voorbeeld van.

In de lijsten van de beste universiteiten van de wereld staat sinds jaar en dag geen Franse universiteit in de top-50. Dat is niet te verwonderen. De Franse universiteiten hebben noch de middelen noch de autonomie om uitmuntendheid na te streven. De meeste universitaire diploma's hebben er geen fractie van het prestige dat de Grandes Ecoles en de Hoge Instituten van Economische Studies genieten.

Sarkozy wilde de universiteiten verbeteren door ze meer autonomie te geven, en de kans om selectiever te zijn in het toelaten van studenten. Dat vuurde prompt links protest aan in naam van de 'gelijkheid'. Uiteindelijk gaf de regering toe omwille van de sociale vrede. Om de, door uiterst-links gedomineerde, studentenvakbond Unef te paaien, moeten de universiteiten iedereen blijven toelaten die het einddiploma middelbaar onderwijs (le bac) heeft. Om de rectoren tevreden te stellen, werden hen veel meer bevoegdheden toegekend. Maar fundamenteel blijft het oude systeem behouden. Naast hyperselectieve Grote Scholen die geen universiteiten zijn, blijven universiteiten bestaan die niet selectief zijn.

De president krijgt ook het verwijt dat hij veel te veel tegelijk wil aanpakken. Zijn antwoord daarop is dat 'de geleidelijke aanpak' te vaak een excuus is om niets te doen. Hij wil absoluut niet vervallen in het patroon van de socialist François Mitterrand of van zijn eigen gewezen 'politieke vader' Jacques Chirac, die allebei vervielen in politiek immobilisme en zich alleen nog interesseerden voor benoemingen.

Het brede hervormingsprogramma had echter meer kansen op succes gehad indien Sarkozy zijn ministers hun ding had laten doen en ze had gesteund. Maar hij bemoeide zich met alle dossiers en reduceerde zijn premier, François Fillon, tot de rol van figurant. De minister van Cultuur, Christine Albanel, vernam begin vorig jaar tegelijk met de pers dat de president de publiciteit op de publieke zenders wil verbieden. Rachida Dati, die in mei het ministerie van Justitie verlaat, werd verrast door de aangekondigde afschaffing van de onderzoeksrechter.

Te vaak liet de president ook na om ministers in moeilijkheden te steunen, zoals de minister van Onderwijs, Xavier Darcos, in zijn conflict met betogende lycéens. Het lot van de staatssecretaris voor overzeese gebieden, Yves Jégo, lijkt ook bezegeld, omdat hij de escalatie niet kon voorkomen van de algemene staking op Guadeloupe. Hij zou de laan uit vliegen wanneer Sarkozy deze zomer, na de Europese verkiezingen, zijn regering wijzigt. Maar de man stond aanvankelijk wel helemaal alleen in een crisis waarvan ook Sarkozy de media-impact in Frankrijk zelf onderschatte.

Het veelkleurige dream team dat 'Sarko' anderhalf jaar geleden voorstelde, komt nu over als een rommelige ploeg. En omdat de president zich met alle dossiers bemoeit, is het onvermijdelijk dat hij ook de kop van jut wordt, zeker nu de economische crisis de sfeer nog meer bederft. Na een lange état de grâce is Sarkozy in een 'staat van ongenade' gevallen, en het zal niet makkelijk zijn daar weer uit te raken.


DS, 10-03-2009 (Mia Doornaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB