Afkeer van communisme wankele basis coalitie
Poolse verkiezingen

door Wendelmoet Boersema in Warschau
De verkiezingen morgen zullen een klinkende overwinning brengen voor ’rechts’ in de strijd om de 460 zetels van de Sjem, het Poolse parlement. Maar de basis voor een solide coalitie is wankel. De verschillen tussen het Burgerplatform en de partij ’Recht en Rechtvaardigheid’ zijn groot.

De nonchalance van de winnaar straalt er al enigszins van af. Lukasz, een student milieukunde met doordringend blauwe ogen en piercing in de wenkbrauw, brengt het busje bij een buurtwinkeltje in de regio Podlaskie tot stilstand en gaat lekker kletsen in zijn mobieltje. Zijn drie partijgenoten slagen erin om binnen een minuut foldertjes uit te delen in de winkel, aan de doordrinkende oude mannen op het terras, aan een verbaasde voorbijgangster, en weg zijn ze weer.

De partij ’Recht en Rechtvaardigheid’ (PiS) is op campagne met de ’PiSbus’ in het oosten van Polen. Hier stemt men traditioneel voor de socialisten of ex-communisten. Maar die staan zwaar op verlies in de peilingen. Onverschilligheid en afkeer van de door schandalen geteisterde politiek bepalen de stemming onder de Polen.

PiS zal morgen tot de winnaars behoren, samen met het liberaal rechtse BurgerPlatform (PO). De partijen, beide met wortels in de vakbond Solidariteit, lijken daarmee tot elkaar veroordeeld in een centrum- rechtse coalitie. Zij delen hun populistisch verzet tegen de heersende linkse regering van ex-communisten die het vertrouwen van de bevolking na jaren van moeizame hervormingen hebben verspeeld.

De economie van Polen, met 39 miljoen inwoners de grootste toetreder van de Europese Unie, groeit flink; dit jaar is 3,3 procent voorspeld. Maar bijna een op de vijf Polen is werkloos en vooral de gezondheidszorg is een chaos. De regering en president Kwasniewski waren het laatste jaar zo goed als vleugellam door interne schandalen.

Maar wie verder in de partijprogramma’s duikt, komt veel punten tegen waarover de coalitie kan struikelen, waarschuwen politiek analisten. Zo wil PO een vlaktaks van 15 procent invoeren – één belastingtarief voor iedereen ongeacht het inkomen – en meer marktwerking. PiS noemt deze belasting onrechtvaardig en oneerlijk voor de armen. ,,PiS is socialistisch en wil zelfs renationalisatie van grote bedrijven”, aldus Marek Ostrowski van het gezaghebbende Poolse weekblad Polityka. ,,Ik zie op economisch terrein geen enkel compromis mogelijk. Deze coalitie geef ik maximaal een jaar. Wat hen zal binden is de wil om in het zadel te blijven en om de communisten geen kans geven om terug te keren.”

Op 9 oktober kiezen de Polen ook een nieuwe president. Opnieuw gaat de strijd tussen de kandidaat van Burgerplatform, Donald Tusk en die van ’Recht en Rechtvaardigheid’, Lech Kaczynski. Op diezelfde dag is er het referendum over de EU- Grondwet, dat al herhaaldelijk is uitgesteld na het ’nee’ in Frankrijk en Nederland. ,,Dat heeft de Polen hard getroffen, alsof ze alsnog werden afgekeurd als lid van de Unie”, aldus Ostrowski. ,,Hoewel de gewone Polen best tevreden zijn over de voordelen van Brussel; vooral de boeren.”

Van de Brussel-liefde van de beoogde winnaars van de verkiezingen is Ostrowski minder overtuigd. ,,Burgerplatform is pro-Europa, maar Recht en Rechtvaardigheid heeft ronduit xenofobische trekken. Ook over de invoering van de euro zijn ze zeer terughoudend. Voor elkaar zullen ze lastige partners zijn, maar ook voor Brussel.”

Trouw 25 september

__________________
"Helden en getal zijn woorden die niet paren, leeuwen lopen in geen benden, veel kan zo weinig zijn. Macht van getal is zo vaak waan van macht. Wie zijn getal niet kent, kent zijn moed en één kan dan een leger zijn".- Cyriel Verschaeve -