Massatoerisme / Liever Bodrum dan Benidorm


In de ooit zo mondaine Spaanse badplaats Benidorm blijven de Nederlandse toeristen in steeds groteren getale weg. Ze boeken massaal vakanties naar het goedkope Turkije, waar de zee blauwer en het appartement moderner is. Steden als Bodrum kunnen de toestroom nauwelijks aan.


Kroegbaas Hans Elsing (57) heeft de gevel van zijn café ’t Gat van Nederland in Benidorm, onlangs noodgedwongen veranderd. In plaats van de woorden ontbijt, bier, muziek staat er nu breakfast, beer, music. „Nederlanders blijven massaal weg; ik dacht: dan richt ik mij maar op de Engelsen”, vertelt Elsing.

Hij staat achter de bar met een fluitje in zijn hand. Het is halverwege de middag. In de smalle kroeg zitten drie aangeschoten klanten. Aan de muren hangen foto’s en vlaggen van de voetbalclubs FC Volendam, FC Utrecht en Feyenoord. De verandering op de gevel helpt niet: ook de Engelsen blijven weg. Elsing heeft zijn café te koop gezet, maar het loopt niet storm.

Benidorm, de badplaats die bekendstaat om de overwinteraars en de hoge flatgebouwen, ziet de toeristenstroom afnemen. In 2004 brachten 5,7 miljoen buitenlandse toeristen een bezoek aan Benidorm. Vijf jaar geleden waren dit er nog 6,7 miljoen.

Ook Nederlanders laten de Spaanse Costa voor wat het is. Zij boeken massaal reizen naar Turkije. Het land is hard op weg om dé bestemming voor Nederlanders te worden. Dit jaar stegen de boekingen van georganiseerde reizen volgens cijfers van het Algemeen Nederlands Verbond van Reisondernemingen, ANVR, met 25 procent. Spanje kwam uit op min vier procent.

Het vissersdorpje Benidorm werd op de kaart gezet door Pedro Zaragoza, die er van 1951 tot 1967 burgemeester was. In 1956 maakte hij een ontwikkelingsplan voor het toerisme in zijn stad, afgekeken van succesvolle kustgebieden als de Italiaanse Rivièra, de Côte d’Azur en Florida. Mede dankzij het prestigieuze songfestival in Benidorm kreeg de badplaats naamsbekendheid. Julio Iglesias werd een wereldster na het winnen van dit festival in 1968.

Burgemeester Zaragoza bemoeide zich hoogstpersoonlijk met de promotie van zijn stad. Zo stuurde hij elke december amandelbloesem naar Stockholm en Helsinki, met de bedoeling dat reisbureaus de roze blaadjes in hun etalages zouden leggen met de tekst ’Vandaag staan in Benidorm de amandelbomen in bloei’.

In de jaren zestig en zeventig maakte Benidorm mede dankzij Nederlandse toeristen een enorme groei door. Hotels en appartementen werden in hoog tempo gebouwd. Vooral appartementen, koop en huur, waren in trek bij Nederlanders. De schrijvers van het boek ’Benidorm, ciudad nueva’ uit 1977 gaven als verklaring: „Nederlanders hebben andere leefgewoonten. Ze waarderen hun eigen keuken meer dan de Spaanse. Een appartement biedt hun de volle vrijheid, ook wat betreft de tijd waarop ze eten. Zo houdt de Nederlander van een stevig ontbijt, is hij gewend te lunchen met een boterham en houdt hij van stevig avondeten. Een voedingspatroon dat men onmogelijk kan vinden in de hotels van Benidorm. Ook worden toeristen die in appartementen zitten minder in de gaten gehouden door hun gids dan degenen die in de hotels slapen.”

Inmiddels telt de stad 482 bars, 266 cafetaria’s, 156 dancings, 25 discotheken, 90 bingozalen, 14 bioscoopzalen en sinds 2002 ook het hoogste hotel van heel Europa: Gran Hotel Bali.

Maar de formule van zon, zee en strand lijkt in Benidorm uitgeput. Waar het aan ligt is moeilijk te zeggen. Misschien omdat Turkije goedkoper is, de complexen daar nieuwer zijn en de zee blauwer is. Bovendien kent Turkije, in tegenstelling tot Spanje, een groot aanbod van all-inclusive hotels, waar je onbeperkt kunt eten en drinken.

Het zijn vooral nog Engelsen die Benidorm aandoen: zij vormen 40 procent van de buitenlandse toeristen tegen 4 procent Nederlanders. Op de boulevards, de stranden en in het winkelcentrum: ze lopen overal met hun doorvoede lichamen, behangen met goud en versierd met tatoeages. Ze laten zich om tien uur ’s ochtends vollopen met bier en generen zich niet om in enkel badkleding de supermarkt aan te doen. Vanwege hun dronkemansacties halen Engelse jongeren regelmatig het nieuws in lokale kranten. Maar de inwoners van Benidorm halen hun schouders op. Klanten zijn klanten.

In 1977 waarschuwde ’Benidorm, ciudad nueva’ al: Benidorm heeft geen behoefte aan nog meer hotels, disco’s en appartementencomplexen, maar aan aanvullende publieke en private voorzieningen. De studie werkte de ontwikkeling van de stad uit in honderden pagina’s vol toekomstplannen en verbeteringen. Als voorbeeld van hoe het moest, gold bijvoorbeeld Miami, dat „voorheen door jongeren als een onaantrekkelijk bejaardenoord werd gezien, maar dankzij de komst van het populaire Disneyworld wordt geroemd”.

Bijna dertig jaar later probeert Benidorm inderdaad met themaparken toeristen aan te trekken. In een paar jaar tijd zijn er vijf gebouwd rondom Benidorm: speeltuin Festilandia, waterpark andia, de natuurparken Mundomar en Terra Natura en pretpark Terra Mitica.

Dierenpark Terra Natura is de jongste aanwinst; het is net twee maanden open. Maar op deze doordeweekse dag loopt het niet storm met bezoekers: de immense parkeerplaats blijft de hele dag nagenoeg leeg. In een paar uur tijd loopt niemand het park binnen en slechts een paar mensen verlaten Terra Natura.

„Wij hebben ons wel vermaakt”, vertellen Sharry (44) en Louis (45) Andersson uit Canada bij de uitgang. „Het is lekker rustig in het park. Zo zijn we even weg van de drukte van Benidorm, en het biedt een welkome afwisseling. Naast strand en zwembaden heeft Benidorm alleen maar eindeloos veel souvenirwinkels.”

Nancy de Beer (25) gaat al vanaf haar geboorte elke zomer met haar ouders naar Benidorm. Elk jaar zitten ze in een ander hotel of appartement. „Ik zou nergens anders vakantie willen vieren: Benidorm heeft alles te bieden wat ik nodig heb.” Ze vindt het alleen jammer dat er nog nauwelijks Nederlandse kroegen of discotheken zijn te vinden.

Tien jaar geleden barstte het hier van de Hollandse kroegen. Maar de Nederlandse toeristen blijven weg. „Wie hier eenmaal geweest is, komt wel terug, maar nieuwe aanwas blijft uit. Jongeren willen alleen maar naar Salou en Lloret de Mar.”

De Engelsen hebben de kroegen overgenomen van de Nederlanders, zegt De Beer. „Heel gek is het niet, want Benidorm wordt niet zo gepromoot als de Costa Brava. Jongeren denken dat er niets te doen is en dat er alleen bejaarden rondlopen.”

Aan die promotie wil Benidorm nu wat gaan doen. Net als vorig jaar, zal ook dit jaar een stand staan op de Utrechtse vakantiebeurs. Bovendien, zo meldt het Nederlandstalige weekblad in de Costa Blanca De Week, heeft de ministerraad van de Valenciaanse regering vorige maand het ministerie van toerisme toestemming gegeven om 720000 euro subsidie aan de gemeente Benidorm te geven voor campagnes, folders en reclamespots.

Overal in het land, waaronder in de metro van Madrid, worden reizigers, voorbijgangers en toeristen gewezen op de site benidormesmuchomas.com. In vijf talen wordt verteld over de themaparken, de enorme golfbaan in aanbouw en de ’gouden stranden’. Bijbehorende foto’s laten een zee zien die in het echt bij lange na niet zo blauw is, maar toch luidt de slogan op de gelijknamige website: Benidorm es mucho más – Benidorm is zoveel meer.


Trouw, 23-08-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB