Eén huis, twee eigenaars die er willen leven


DIKOMO/NICOSIA - Opnieuw proberen Grieks- en Turks-Cyprioten hun verdeelde eiland te herenigen. Maar de problemen zijn groot. Een bezoek aan het dorpje Dikomo.


Aan het begin van de tocht is Christakis Paschalis nog uiterst vrolijk. Nu woont de Grieks-Cyprioot in Nicosia, maar hij werd geboren in het dorpje Dikomo, op zo'n halfuur rijden. 'Dikomo was een klein paradijs', zegt hij glimlachend. 'Je had er een bron waar je heerlijk in kon zwemmen.'

Maar in 1974, toen het Turkse leger het noorden van Cyprus bezette, moest Paschalis zijn paradijs verlaten. En vandaag, nu we teruggaan naar Dikomo, wordt zijn stemming steeds somberder. Bij de grens moet hij een Turks-Cypriotisch visum invullen, omdat hij anders niet eens naar zijn geboortedorpje toe kan. En in Dikomo zelf blijkt dat de oude tijden voorbij zijn: overal hangen Turkse vlaggen en in zijn huis woont een Turks-Cypriotische familie.

Paschalis kan goed met hen opschieten. Maar als iedereen een kopje Turkse koffie drinkt, blijkt hoe gecompliceerd de kwestie-Cyprus is. 'Als er vrede komt, wil ik weer hier gaan wonen', zegt Paschalis. 'Wij zijn hier gelukkig', riposteert Sevilay Duyar, de Turks-Cypriotische vrouw des huizes. 'Wij willen hier niet weg.'

Een huis met twee families die er willen wonen -hoe los je dat op? Dat is de vraag waarop de twee leiders van het eiland een antwoord moeten zien te vinden. Eerder dit jaar werd Dimitris Christofias tot president gekozen van Cyprus. Direct na zijn verkiezing liet de Grieks-Cyprioot, die net als Paschalis afkomstig is uit Dikomo, weten dat hij er alles aan zou doen om het eiland te herenigen. En dus heeft er vredesoverleg plaats tussen Christofias en de Turks-Cypriotische leider, Mehmet Ali Talat.

In 2004 zeiden de Grieks-Cyprioten nog 'neen' tegen een plan van de Verenigde Naties om het eiland te herenigen, maar nu wil Christofias snel een oplossing. Vergeleken met zijn voorganger Papadopoulos heeft Christofias een flink aantal troefkaarten in handen om het vredesoverleg te doen slagen.

Zo heeft de partij van Christofias, AKEL, altijd goede banden onderhouden met de Turks-Cyprioten. AKEL ondersteunde de partij van Talat zelfs financieel. Christofias heeft ook geen besmet verleden zoals Papadopolous, die ooit aansluiting van Cyprus bij Griekenland wilde. Maar bovenal is Christofias een man met een warm karakter die niet terugdeinst voor grote gebaren. Zo liet hij weten dat, als de Turks-Cyprioten bang zijn voor hem, hij bereid is om in het noorden te komen wonen om die angst weg te nemen.

Toch is succes niet gegarandeerd. Morgen ontmoeten Talat en Christofias elkaar voor de vierde keer. Volgens lokale media vlotten de gesprekken niet.

Het bezoek aan Dikomo laat zien hoe moeilijk een oplossing zal zijn. De sfeer in het huis van Paschalis is goed. 'Ik heb niets tegen Turks-Cyprioten', zegt hij met nadruk en de familie van Sevilay Duyar heeft ook niets tegen hem. Maar Paschalis en Duyar kunnen niet of nauwelijks met elkaar praten -zijn Turks is beperkt, haar Grieks onbestaande.

Ook kennis van de wederzijdse cultuur is er nauwelijks. Het bezoek vindt plaats tijdens het Suikerfeest en buren komen langs om Sevilay en haar familie het beste te wensen. Maar Paschalis weet niet wat het Suikerfeest inhoudt.

De Turks-Cyprioten hebben weinig begrip voor de Grieks-Cypriotische cultuur: de orthodoxe kerk van Dikomo is een moskee geworden, compleet met een Turkse en Turks-Cypriotische vlag.

En er is nog veel meer. Neem bijvoorbeeld de pijn van het verleden. Paschalis herinnert zich nog goed hoe zijn dorpje in 1974 werd omsingeld door Turks-Cyprioten en hoe hij en de Grieks-Cypriotische vluchtelingen die bij hem verbleven, direct weg moesten.

Maar Sevilay Duyar heeft haar eigen verhaal te vertellen. Zij komt uit Baf (Pafos) in het zuiden van Cyprus en was daar gelukkig totdat de troebelen begonnen op het eiland. Ook zij moest van de ene op de andere dag weg. 'Ook in mijn huis wonen nu andere mensen', zegt ze somber, terwijl ze een slokje neemt van haar Turkse koffie.

Op het terrein van wat ooit het huis van Paschalis was, staan nu verschillende woningen. Bij een ervan hangt een Turks-Cypriotische en een Turkse vlag. 'Ik denk dat de dochter van Sevilay daar woont', zegt de Grieks-Cyprioot. 'Ik heb gehoord dat zij getrouwd is met een Turkse militair, maar zeker weten doe ik dat niet.' Maar als Cyprus ooit weer één wordt, wat moet er dan gebeuren met die Turkse militair? Mag hij op het eiland blijven of moet hij -zoals de meeste Grieks-Cyprioten willen- terugkeren naar Turkije?

En dan is er nog de kwestie van de kolonisten, Turken die uit Turkije naar Cyprus kwamen om er een leven op te bouwen. 'Hier in Dikomo heb je er weinig,' zegt Sevilay, 'hier wonen vooral Turks-Cyprioten'. Maar in het noordelijke deel van Nicosia zie je hen overal. 'Ik woon hier al jaren', zegt een man uit het Turkse Hatay die in een confectiefabriek werkt. 'Mijn vrouw is hier, mijn kinderen, mijn hele leven is hier in Cyprus. Ik wil niet terug.' Maar de meeste Grieks-Cyprioten zouden deze man graag morgen nog terugsturen naar Hatay.

Christakis Paschalis is optimistisch dat de huidige onderhandelingen ergens toe zullen leiden: hij zat op dezelfde school als Christofias in Dikomo en vertrouwt de president. Maar Cyprus herbergt veel problemen. De grote vraag is of louter enthousiasme genoeg is om die allemaal aan te pakken.


Bernard Bouwman, ©NRC Handelsblad, DS, 09-10-2008

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB