Stop de McDonaldisering

Raj Patel, 'Buy this! Alles wat je niet wilt weten over eten' (Oorspronkelijke titel: Stuffed and Starved). Amsterdam: De Wereld, 2007.


AMSTERDAM - Ons huidige voedselsysteem is een mislukking, zegt de Britse wetenschapper Raj Patel in zijn boek 'Buy This!'. De 'McDonaldisering' van de wereld moet dringend een halt worden toegeroepen.


Al eens gehoord van de Calville Blanc? De Black Oxford? De Zabergau Reinette? Allemaal heerlijke appelrassen, die helaas in de vergetelheid zijn geraakt omdat ze niet voldoen aan de eisen van het moderne voedselproductiesysteem. Ze zijn niet geschikt voor lang transport, zijn niet makkelijk te oogsten of reageren niet goed op bestrijdingsmiddelen.

Het is maar één klein voorbeeldje van hoe de voedingsindustrie ons leven bepaalt. De Britse wetenschapper Raj Patel beschrijft er in zijn boek 'Buy this! Alles wat je niet wilt weten over eten' nog heel wat. Hij legt uit waarom het wereldwijde voedselsysteem onrechtvaardig, verkwistend en niet duurzaam is. Grote multinationals zijn er volgens hem de oorzaak van dat veel voedsel ongezond is, dat boeren in de derde wereld geen eerlijke prijs krijgen en dat we vergeten zijn hoe we van eten kunnen genieten.


Naar het schijnt is het aantal mensen met overgewicht op dit moment groter dan het aantal ondervoede wereldburgers. Wat zegt dat over de manier waarop de voedingsindustrie in elkaar zit?

'Er zijn inderdaad 1miljard mensen die te zwaar zijn, terwijl er 800miljoen honger lijden. Daaruit kan je afleiden dat er krachtige structuren aan het werk zijn met perverse effecten. De manier waarop voeding wordt geproduceerd, is structureel verkeerd. De grote voedingsmultinationals kopen hun grondstoffen goedkoop aan van de boeren, voegen er suiker en vet aan toe en verkopen de eindproducten duur aan de consumenten in het Westen. De boeren in de derde wereld krijgen weinig voor hun producten en zijn dus vaak ondervoed, terwijl de consumenten in het Westen te veel ongezonde voeding krijgen voorgeschoteld.'


Wat is de oorzaak van die situatie?

'Om op die vraag te antwoorden, verwijs ik graag naar een grafiekje dat ik “de zandloper, noem. De voedingsketen is van boven heel breed, want in West-Europa zijn er 3,2miljoen boeren die voedsel produceren. Ook van onderen is de zandloper breed. Daar bevinden zich de 160miljoen consumenten. Maar in het midden vind je zeshonderd supermarktbedrijven, en maar 110aankoopkantoren. Een handvol bedrijven kan ons op die manier manipuleren.'


Manipuleert het bedrijfsleven de consument, of speelt het gewoon in op wat de consument wil?

'Dat consumenten een vrije keus hebben, is een illusie. Laat ik nog een cijfer citeren. Tegenover elke dollar die voor de promotie van gezonde voeding wordt besteed, wordt 500dollar uitgegeven aan promotie voor ongezond voedsel. De keuze gaat dus tussen Coca-Cola en Pepsi, niet tussen frisdrank en water.'


Iedere consument kan in de supermarkt een fles water kopen in plaats van een fles frisdrank.

'De voedingsmultinationals weten wat we lekker vinden: suiker en vet. Ze gebruiken ons lichaam tegen onszelf. Ze weten ons met succes te overhalen om hun producten te kopen, ook al zijn ze niet gezond. Een supermarkt lijkt inderdaad een enorme keuze te bieden. Maar uit onderzoek is gebleken dat lokale markten vaak meer keuze in groente en fruit bieden dan een supermarkt.'


Ziet u een mogelijkheid om de uitwassen van de voedingsindustrie te bestrijden?

'Ik ben erg gecharmeerd door de slow food-beweging uit Italië. De mensen die daarachter zitten, willen dat we op een heel andere manier met onze voeding omgaan. Met meer aandacht voor de oorsprong ervan, en vooral met meer aandacht voor smaak. Ze willen dat iedereen weer gaat genieten van voeding. Dat zoiets nodig is, blijkt uit een test die bij kinderen is uitgevoerd. Ze gaven hun twee identieke hamburgers. De ene verpakt in gewoon papier, de ander in papier met het McDonald's-logo. De meerderheid vond de tweede hamburger lekkerder. Dat kinderen Ronald McDonald als hun voedingsreferentie zien, zegt iets over hoe we met voeding omgaan.'


Heeft de overheid hier een rol te spelen?

'De overheid doet al wel het een en ander. In Groot-Brittannië wordt voedingsmarketing die gericht is op kinderen bijvoorbeeld ontmoedigd. Maar ik zie persoonlijk meer in de toepassing van het prijsmechanisme. In de prijs van voeding is heel veel niet meegerekend. Wist je bijvoorbeeld dat voor elke calorie die we tot ons nemen een calorie energie verbruikt wordt in het productieproces? De voedingsproductie verbruikt dus enorme hoeveelheden fossiele brandstoffen. Een CO2-taks is een simpel en efficiënt systeem om dat aspect in de prijs tot uitdrukking te laten komen.'


De kranten staan de afgelopen maanden bol van de berichten over stijgende voedselprijzen. Goed nieuws?

'Je moet je afvragen waarom de voedselprijzen stijgen. Het heeft veel te maken met de opkomst van biobrandstof, die steeds meer landbouwareaal in beslag neemt. Het productiesysteem als zodanig wordt niet gewijzigd. Bovendien kan je je afvragen in hoeverre de stijgende prijzen ten goede komen aan de landbouwers. In sommige gevallen wel, zoals bij melk, maar er zijn ook boeren die het slachtoffer zijn van de stijgende prijzen doordat ze de hogere kosten voor veevoer niet kunnen doorrekenen aan hun klanten. Ik had liever gehad dat de prijzen omhoog gingen doordat ze de kosten beter weerspiegelen, niet doordat er schaarste ontstaat.'


Hoe ziet uw eigen consumptiepatroon eruit?

'Vroeger ging ik net als iedereen elke week naar de supermarkt. Maar nu doe ik mijn boodschappen op de lokale boerenmarkt in San Francisco. Daar kan je bijvoorbeeld tomaten kopen van een oud ras -heirloom- die veel smakelijker zijn dan wat je in de supermarkt vindt. Ik ben vegetariër, dus ik koop geen vlees, maar mijn vrouw wel. Ze koopt vooral biologisch vlees. Dat is veel duurder, maar de betere kwaliteit weegt ruimschoots op tegen de hogere prijs. Het gaat er niet om dat we minder gaan eten, maar wel dat we er meer van gaan genieten.


DS, 05-09-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Komt op mijn te-kopen-lijst! Bedankt voor de tip Barst.

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -

My pleasure!

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Vorig jaar hadden we een groot fragment gezien van de film
"Supersize me" dat gaat over iemand die 1 maand lang alleen producten van MC Donalds eet, hij krijgt allerlei problemen en klachten(waaronder vermoeidheid en erectiestoornissen) een aanrader als je wil weten wat ongezond voeding allemaal niet kan doen met je lichaam.