Iraakse partijen dienen compromis te sluiten; daar heeft de burger recht op


De Amerikaanse president George Bush kenschetste de moeizame pogingen een Grondwet tot stand te brengen voor Irak als positief: zo gaat dat nu eenmaal in een democratisch proces. De politieke ontwikkelingen in Bagdad moeten evenwel elke rechtgeaarde democraat zorgen baren.


Ten eerste is het de vraag of het veel uitmaakt of het land nu wel of niet een constitutie heeft. In de afgelopen weken zijn diverse afspraken die waren vastgelegd in de interim-Grondwet, gewoon terzijde geschoven. Zo had na het verstrijken van de eerste deadline vorige week, het parlement ontbonden moeten worden, vervroegde verkiezingen uitgeschreven en een nieuwe commissie benoemd moeten worden om de constitutie op te stellen.

Een tweede punt van zorg is dat een meerderheid zijn wil dreigt op te leggen aan een minderheid. Anders dan in de dagen van Saddam, waar de minderheid van soennieten het voor het zeggen had, zijn het nu de Koerden en sjiieten die de wet willen voorschrijven. In een democratie dient toch ook respect te zijn voor de rechten van minderheden.

Dat geldt in Irak des te meer. Het was juist de bedoeling door eensgezind een Grondwet te schrijven het gewapende verzet in het land de wind uit de zeilen te nemen. Het gevaar dreigt dat een constitutie die vooral tegemoetkomt aan Koerdische en sjiitische wensen wordt afgewezen in het referendum op 15 oktober – als die datum tenminste overeind blijft. In dat geval is Irak weer terug bij af.

In deze omstandigheden valt het de onderhandelaars zwaar aan te rekenen dat zij hun werk niet beter hebben gedaan door alles op alles te zetten om tot een voor alle partijen aanvaardbaar compromis te komen. Dat mogen ook de soennieten zich aanrekenen, met hun niet-aflatende verzet tegen een federale staatsvorm, en in het verlengde daarvan de verdeling van oliegelden.

Natuurlijk, het valt niet mee het ’op commando’ eens te worden over de inrichting van je land en een gezamenlijke toekomst. Maar is dat niet waar de Iraakse burger nu recht op heeft? Die wordt al zolang geteisterd door het oorlogsgeweld en gebrek aan basisvoorzieningen als schoon drinkwater, elektriciteit en gezondheidszorg. En dat in een land dat met zijn olierijkdommen iedereen uitzicht kan bieden op een redelijk bestaan. Het wordt tijd dat de partijen de compromissen sluiten die nodig zijn om vooruit te komen.


Trouw, 27-08-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Soennieten niet achter Grondwet


Irak heeft een nieuwe ontwerp-Grondwet, die in oktober in een referendum aan de bevolking wordt voorgelegd. Gezien het verzet van de soennieten is er echter een aanzienlijke kans dat deze wordt weggestemd.


Met een vertraging van dertien dagen werd gisteren de tekst van de ontwerp-Grondwet aan het parlement voorgelegd. Het comité dat de tekst voorbereidde was echter niet unaniem. De Koerden en de sjiieten hebben het stuk ondertekend, de soennieten weigerden.

Tijdens een persconferentie na afloop van de parlementaire zitting noemden soennitische onderhandelaars de grondwet „illegaal”. Zij riepen de Verenigde Naties, de Arabische Liga en andere internationale organisaties op te interveniëren in de Iraakse politiek.

President Jalal Talabani (een Koerd) spoorde op de Iraakse televisie de Irakezen juist aan de grondwet te steunen. Hij liet doorschemeren dat die mogelijk later kan worden aangepast. „Zonder twijfel is geen enkel boek perfect en niet aanvulbaar behalve de koran.”

Belangrijk struikelblok voor de soennieten blijft de mogelijkheid dat Irak een federatie wordt. Zij vrezen dat dat uiteindelijk tot een opsplitsing van het land kan leiden. In dat geval zouden de soennieten ook financieel het nakijken hebben. In het (Koerdische) noorden en (sjiitische) zuiden liggen de belangrijkste oliebronnen.

De ontevreden soennitische minderheid die ongeveer 20 procent van de bevolking vormt, wil de ontwerp-Grondwet nu middels het referendum alsnog verwerpen. De Grondwet wordt verworpen als in drie van de achttien provincies een tweederde meerderheid tegenstemt. De soennieten vormen in tenminste drie provincies een meerderheid.

Het nee van de soennieten is een grote tegenvaller voor de Amerikaanse regering. Die heeft steeds geprobeerd de soennieten over te halen. Zij hoopte zo de angel uit de opstand te halen. De ruggengraat van de rebellen wordt namelijk gevormd door de soennitische strijders. Aanhoudende onrust betekent dat de Amerikanen moeilijk hun troepen kunnen weghalen.

Desondanks vindt Amerikaanse president Bush dat Irakezen „en de rest van de wereld” trots kunnen zijn op het gepresenteerde ontwerp. Vanaf zijn ranch in het Texaanse Crawford omschreef hij het document als „een inspiratie voor de aanhangers van de democratie”.


Trouw, 29-08-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB