Politiek in VS vertoont ‘tekenen van ontbinding’


Is Amerika nog regeerbaar? Die vraag dringt zich op na de schok van maandag. Zelfs een dreigende ineenstorting van de wereldeconomie kon Congresleden niet van hun voorliefde voor principiële zuiverheid en ouderwetse partijpolitiek afbrengen. 135 conservatieve Republikeinen en 95 progressieve Democraten stemden tegen – het noodfonds voor de financiële sector was afgekeurd.


„De gekken zijn aan de macht”, schreef gisteren de meestal lichtvoetige politieke chroniqueur van The Washington Post, Dana Milbank. Pas nadat de beurzen maandag in razend tempo implodeerden, kwamen de eerste Congresleden gistermorgen tot inkeer. De verwachting is nu dat het Huis van Afgevaardigden, nadat de Senaat het fonds vermoedelijk vandaag al goedkeurt, nog deze week op zijn afwijzing terugkomt. Maar de onderliggende vraag blijft knagen: hoe heeft het zover kunnen komen dat het Congres niet genoeg centristen meer heeft om het land door een crisis te slepen?


'Angstaanjagend'

„Wat wij maandag hebben gezien is werkelijk angstaanjagend”, zegt Ron Brownstein, een belangrijke stem in het debat over de politieke cultuur van Washington. „Dit laat zien hoe groot het bederf van ons politiek systeem is. Niet alleen Wall Street is in verval, ook ons politieke stelsel vertoont tekenen van ontbinding.”

En niemand kan eromheen dat Amerika dit probleem aan zichzelf te wijten heeft. „Het zijn afgevaardigden die we in dit land zelf hebben gekozen. Wij zijn, met andere woorden, onze eigen vijand geworden.”

Brownstein publiceerde vorig jaar een bewierookt boek over de ontstaansgeschiedenis, de groei en de destructieve kracht van polarisatie in de Amerikaanse politiek, The Second Civil War. How Extreme Partisanship Has Paralyzed Washington and Polarized America. Een onweerstaanbare moderne geschiedschrijving, aldus The New York Times. De auteur geeft leiding aan de politieke berichtgeving van drie van Amerika’s meest invloedrijke publicaties: het maandblad The Atlantic, het weekblad National Journal en een dagelijks overzicht van politieke weblogs, The Hotline.


‘Hyperpartijdigheid verlamt VS’

De stemming van maandag vertegenwoordigt volgens hem een ontwikkeling die de afgelopen tien jaar escaleerde. Het gevolg is hyperpartijdigheid – de trend waarin politici zo eenzijdig geïnformeerd en partijdig zijn dat ze niet in staat zijn zelfs maar een fractie van hun eigen standpunt op te geven. „In het Congres is al tien jaar geen wetgeving van betekenis meer aanvaard.”

Grote problemen – immigratie, energiebeleid, sociale zekerheid – blijven liggen omdat de meerderheid alleen zijn eigen achterban wil bedienen. Sinds 2006 doen de Democraten dat. Daarvoor hadden de Republikeinen onder Bush zes jaar de meerderheid – ook hij zocht alleen aansluiting bij de eigen kiezers, zelfs toen hij besloot Irak binnen te vallen.

„En nadat Bill Clinton en het Republikeinse Congres in 1997 een akkoord hadden gesloten over het wegwerken van het begrotingstekort, wilden Republikeinen niet meer met hem werken. Het Lewinsky-schandaal – gevolgd door de poging van Republikeinen om Clinton af te zetten – verzuurde de relaties alleen maar. Dus behalve rond ‘9/11’ hebben de twee partijen al tien jaar geen compromis van betekenis meer gesloten. Dan roep je natuurlijk op dat je zelfs in tijden van crisis niet meer op één lijn kunt komen.”


Noodfonds

Het gevolg was dat maandag lang niet alleen afgevaardigden tegen het noodfonds stemden die voor hun zetel moeten vrezen. „Er waren een heleboel tegenstemmers die zeker zijn dat ze terugkeren. Hun gedrag leert maar één ding: zij zijn zo trouw aan de uiterste flank van hun partij dat ze liever de economie zien instorten dan dat ze hun wantrouwen jegens de andere partij opgeven.”

En het is tot nu toe onderbelicht gebleven, maar ook John McCain en Barack Obama hebben fors bijgedragen aan de crisis deze week. „Al anderhalf jaar presenteren zij Washington in hun campagnes als een soort besloten casino waar lobbyisten en kapitaalkrachtige pressiegroepen alles onder controle hebben – terwijl de belangen van gewone gezinnen worden genegeerd. Maar als de leiders van de twee grote partijen dit permanent rondvertellen, moeten ze niet verbaasd zijn als de burger ook dat noodfonds niet vertrouwt. Dat moet dan ook wel een gunst van Washington zijn aan grote bedrijven en hun welgestelde directies.”

Maar gelukkig kwamen ook zij gisteren tot inkeer, zegt Brownstein. Beiden beaamden met een verklaring waarin ze het noodfonds steunen impliciet dat ze zich al te gemakkelijk hebben overgegeven aan populistische retoriek. „Ze zien nu zelf het gevaar ook. Dus er verandert wel iets in de goede richting.”


Polarisatie

Maar ook zij kunnen de twee trends niet keren die de uitholling van het politieke centrum de laatste jaren hebben gevoed. De polarisatie in de maatschappij neemt toe, omdat Amerikanen steeds vaker onder gelijkgestemden wonen en werken – de kans dat een Democraat op een dag een Republikein tegenkomt neemt steeds verder af.

Verder zit er volgens Brownstein een pervers aspect aan het districtenstelsel van de VS, omdat het radicale posities beloont. De grenzen van deze districten – elk district vaardigt één lid aan het Huis af – zijn zo getekend dat voor 90 procent van de afgevaardigden op voorhand vaststaat welke partij in hun district wint. Het gevolg is dat politici hun campagnes concentreren op voorverkiezingen, als binnen hun partij de kandidaat wordt aangewezen – want die wint daarna bijna altijd de zetel. En daarom zijn afgevaardigden altijd in de weer voor de eigen achterban. „De basis van het probleem waarmee we afgelopen maandag werden geconfronteerd.”


Risico's McCain en Obama

En het is een probleem waardoor alle politici worden gegijzeld. „We zagen op de conventie van de Republikeinen dat de partij voor John McCain klapte als hij zijn onafhankelijkheid benadrukte. Maar maandag heeft laten zien dat Republikeinse Afgevaardigden overwegend rigide anti-overheid zijn. Voor een president McCain zou het ongelofelijk moeilijk zijn met deze mensen te werken.”

Omgekeerd werd zichtbaar voor welke risico’s Barack Obama staat. „Nancy Pelosi [de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden] hield maandag een bizarre toespraak vlak voor de stemming. Waarom? Zij viel de president aan omdat in haar eigen partij een grote groep vond dat ze te veel had toegegeven aan Bush. Als Obama enige geloofwaardigheid als president wil opbouwen, moet hij haar op afstand houden.”

De komende president staat kortom voor een vrijwel onmogelijke taak. Beiden hebben de oprechte ambitie de hyperpartijdigheid te doorbreken, denkt Brownstein. „Het is zéér essentieel dat de volgende president bredere coalities weet te bouwen en meer consensus creëert. Maar het zal ook zéér moeilijk zijn.”


NRC, 01-10-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB